"Μοναδική λύση μας η Δημοκρατία", Φαρούκ Μερτζάν (σχολιασμός)

 

Τη Δευτέρα 13 Νοεμβρίου, στις 18:00 η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και οι εκδόσεις Παπαζήση, διοργανώνουν παρουσίαση του νέου βιβλίου του Φαρούκ Μερτζάν , με τίτλο "Μοναδική λύση μας η Δημοκρατία".

 

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι:

Σωτήρης Λίβας, Καθηγητής - Μεταφραστής

Οσμάν Οστοπράκ, Ερευνητής

 

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον ΙΑΝΟ της Αθήνας, Σταδίου 24 και θα προβάλλεται ζωντανά στο κανάλι Youtube και στη σελίδα Facebook του ΙΑΝΟΥ.

 

Link βιβλίου: https://bitly.ws/XNju

Link εκδήλωσης: https://bitly.ws/XNjg

 

Λίγα λόγια για το βιβλίο:

"Κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, ήταν μάλλον σπάνιο, για να μην πω και τελείως αδύνατο, να βρει κανείς κάποιον κληρικό να μιλάει υπέρ της δημοκρατίας, υπέρ της προσέγγισης με την Ευρώπη, υπέρ των δυτικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Φετουλάχ Γκιουλέν ήταν ένας από αυτούς τους λίγους.

 

Οι πρωτοποριακές του ιδέες βοήθησαν στη δημιουργία ενός από τα μεγαλύτερα κοινωνικά κινήματα της σύγχρονης εποχής, την ίδια στιγμή όμως συνάντησαν την εχθρότητα πολλών, ειδικά μέσα από την τουρκική πολιτική ελίτ. Η θέση του στο επίκεντρο των περισσότερων πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων στην Τουρκία είναι πλέον αδιαμφισβήτητη. 

 

Παρά την τεράστια εκστρατεία δυσφήμησης και συκοφαντίας που έχει δεχθεί από την τωρινή τουρκική κυβέρνηση, ο Γκιουλέν αναγνωρίζεται πλέον διεθνώς ως ένας πιστός και βαθιά ευσεβής Μουσουλμάνος κληρικός, του οποίου ο τρόπος ζωής και ο στοχασμός είναι ριζωμένα στις ίδιες τις αρχές της ισλαμικής πίστης, αλλά που την ίδια στιγμή θεωρεί ότι το Ισλάμ δεν βρίσκεται σε σύγκρουση με τις προοδευτικές αξίες του σύγχρονου κόσμου.

 

Σε αυτό το βιβλίο, οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να δουν κάποια, προφητικά, πολλές φορές, στον χαρακτήρα τους, σχόλια του Γκιουλέν για σημαντικά θέματα της καθημερινότητας της Τουρκίας, όπως τα εξέφρασε σε συνεντεύξεις που έδωσε κατά τις προηγούμενες δεκαετίες."

 

Να προσθέσω και το δικό μου σχόλιο:

Όταν έλαβα την πρόσκληση της βιβλιοπαρουσίασης, είχα αποφασίσει να μην την κοινοποιήσω γιατί δεν θα ήθελα σε καμία περίπτωση να προμοτάρω τον Φετουλάχ Γκιουλέν και το έργο του. Σε αντίθεση με τον συγγραφέα και τις απόψεις του, η δική μου εμπειρία και σχετική γνώση, απόρροια της σχέσης μου με ανθρώπους του κινήματος στην Τουρκία, διαψεύδει την εικόνα του "πιστού" και "βαθιά ευσεβούς" μουσουλμάνου που δήθεν σέβεται τις προοδευτικές αξίες, την δημοκρατία ή τα ανθρώπινα δικαιώματα.

 

Για όσους δεν γνωρίζουν τον Φετουλάχ Γκιουλέν - όπως κι ο πρόεδρος Ερντογάν, προέρχεται από τη μήτρα της συντηρητικής δεξιάς κι έχουν σχεδόν ταυτόσημη αντίληψη περί του Ισλάμ. Έχω αναφερθεί στον ίδιο και την ιστορική του πορεία κατά το παρελθόν πιο αναλυτικά. Η ποιοτική διαφορά των δύο ανδρών, βρίσκεται στην εικόνα που θέλουν να παρουσιάζουν, στην συμπεριφορά, στην έκφραση καθώς, και στον ρόλο που θέλει να διαδραματίζει ο καθένας τους.

 

Να μην λησμονούμε ότι η τουρκοϊσλαμική σκέψη διαθέτει πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και θεμελιώνεται στον πολιτικό τυχοδιωκτισμό, την αποσπασματική γνώση της ισλαμικής πίστης και στην αυθαίρετη ερμηνεία γραπτής και προφορικής παράδοσης. Επιπλέον κι από την ιστορική σκοπιά των πραγμάτων, οφείλουμε να έχουμε υπόψη μας ότι ο ισλαμισμός στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κι εν συνεχεία στην Τουρκία, παρά την όποια δυναμική του, δεν ήταν ποτέ ενιαίος και δεν μπορούσε ν’ αποτελεί καθαρό ρυθμιστικό παράγοντα στα πολιτικά και κοινωνικά πράγματα της χώρας.

 

Παράμετροι περιορισμού αυτής της δυναμικής - μεταξύ άλλων, η εθνολογική σύνθεση του πληθυσμού στην Τουρκία αλλά και το κεμαλικό κατεστημένο που δεν επιθυμούσε σε καμία περίπτωση την εμπλοκή του Ισλάμ στην διακυβέρνηση του κράτους. Έτσι λοιπόν, διάφορα μυστικιστικά τάγματα, κινήματα, αδελφότητες, ρεύματα, οργανώσεις, κοινότητες κλπ, νόμιμα ή παράνομα, προσπάθησαν να καλύψουν το κενό μεταξύ ιδεολογικής/πνευματικής επιρροής και πολιτικής διαχείρισης και μάλιστα με σχετική επιτυχία καθώς, απευθύνθηκαν στα πιο ευάλωτα λαϊκά στρώματα της τουρκικής κοινωνίας, εκεί ακριβώς που το θρησκευτικό αίσθημα διατηρούνταν ισχυρό και ο κεμαλισμός δεν μπορούσε να διεισδύσει.

 

Ο Γκιουλέν χαρακτηρίζεται από πολλούς και στην χώρα μας ακόμα, είτε λόγω άγνοιας είτε λόγω σκοπιμότητας, ως ιδεολόγος, φιλελεύθερος κι οραματιστής. Ο δε συγγραφέας του βιβλίου τον παρουσιάζει λίγο ως πολύ... προφήτη! Καμία σχέση με την πραγματικότητα. Ο Γκιουλέν ηγείται ενός ισχυρού ισλαμιστικού κινήματος το οποίο, εντός κι εκτός Τουρκίας, συνίσταται σ’ ένα τεράστιο δίκτυο (ιερό)εκπαιδευτηρίων, επιχειρήσεων, ιδρυμάτων και μη κυβερνητικών οργανώσεων υπό την επωνυμία Χιζμέτ και διαθέτει μεγάλη επιρροή στις κρατικές δομές της γειτονικής μας χώρας αλλά και καθ’ όλη την κοινωνική της διαστρωμάτωση.

 

Παρουσιάζει ένα πιο συμβατό και συμβιβαστικό πρόσωπο του Ισλάμ προς τη Δύση. Επιθυμεί δήθεν κι επιδιώκει τον διαθρησκευτικό διάλογο, είναι ανοιχτό στις επιστήμες και τα γράμματα, προκρίνει την εκπαίδευση από την ενεργητική καθοδήγηση, συζητά για δημοκρατία κι ανθρώπινα δικαιώματα, προωθεί την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών του και ιδίως για εκείνους που είναι πιο αδύναμοι, έχει να επιδείξει σημαντικό φιλανθρωπικό έργο και ιδεολογικά διατείνεται πως αντικειμενικός σκοπός είναι η "συμφιλίωση της δημόσιας ζωής με τη θρησκευτική", καθώς και η "εναρμόνιση του σύγχρονου τρόπου ζωής με την παράδοση"...

 

Ένα από τα χαριτωμένα που συνηθίζει να λέει ο ίδιος ο Γκιουλέν σε όσους τον ακούν: "στόχος είναι η ισχυροποίηση του Ισλάμ το οποίο όμως δεν αντιτίθεται στην δημοκρατία, αλλά η δημοκρατία χρήζει μεταφυσικής ερμηνείας και μόνον η θρησκεία του Μωάμεθ μπορεί να την προσφέρει!"... να με συγχωρείτε αλλά, αυτό δεν είναι όραμα δημοκρατίας παρά ιδεολόγημα που επιδιώκει και θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε σύγκρουση. 

 

Και κλείνω επισημαίνοντας πως το εν λόγω κίνημα είχε ενεργό ρόλο στην διακυβέρνηση της γειτονικής μας χώρας κατά την περίοδο της κρίσης των Ιμίων. Κάπως έτσι φαντάζονται οι γκιουλενιστές την προσέγγιση με την Ευρώπη, με τη δημοκρατία να αποτελεί γι’ αυτούς αντικείμενο ...θεολογικής προσέγγισης. Τρίχες δηλαδή.

Δεν ντρέπονται για τίποτα, δεν σέβονται τίποτα!

 

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της περιβόητης Διεύθυνσης Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας, Αλί Ερμπάς (τον εικονιζόμενο άπλυτο που κήρυττε «ιερό πόλεμο» με το γιαταγάνι στο χέρι από την Αγιά Σοφιά;) η γειτονική μας χώρα θα προσφύγει στην Δικαιοσύνη 120 χωρών, εξαιτίας των πρόσφατων (πληρωμένων;) επιθέσεων εναντίον του Ισλάμ και των συμβόλων του (κάψιμο του Κορανίου σε Σουηδία, Δανία και Ολλανδία) επισημαίνοντας ότι «... Το Κοράνι δεν είναι απλώς ένα βιβλίο που στάλθηκε στους Μουσουλμάνους, είναι το βιβλίο που στάλθηκε σε όλους τους ανθρώπους» (sic!).

Την ίδια ώρα, για «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» μιλούσε ο μονίμως σεληνιασμένος εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας, Ομέρ Τσελίκ όταν για πολλοστή φορά, ο υπερφίαλος πρόεδρος της χώρας του απαιτούσε με το στανιό σεβασμό στο Ισλάμ. Την... «υπέρτατη θρησκεία», όπως την περιέγραψε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ο κατά τ’ άλλα μετριοπαθής αντ' αυτού, Ιμπραήμ Καλίν, δήλωνε λίγο αργότερα - προσπαθώντας να αμβλύνει κάπως τις εντυπώσεις, ότι «... η ελευθερία της έκφρασης δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για να προκαλεί, να προσβάλει, να εξευτελίζει, να βλασφημεί ή να επιτίθεται σε ιερές αξίες.». Κι έπεται η συνέχεια...

Πολύ ωραία όλα αυτά. Σεβασμό λοιπόν! Αλήθεια, ποιόν σεβασμό τρέφει το Ισλάμ για όλες τις άλλες θρησκείες και τους πιστούς τους; «Άπιστους» μας ανεβάζει, «άπιστους» μας κατεβάζει και ως «άπιστους» μας συμπεριφέρεται όποτε βρίσκει ευκαιρία.

Εδώ όμως είναι Ευρώπη. Και για ό,τι μας αφορά, εκείνο που αδυνατούν να κατανοήσουν οι τούρκοι αξιωματούχοι, η Τουρκία κι ολόκληρος ο μουσουλμανικός κόσμος είναι το πρόβλημα. Και το πρόβλημα δεν είναι θρησκευτικό. Το πρόβλημα δεν είναι το Ισλάμ ως θρησκεία ή ως φιλοσοφία εφόσον δεν έχει πολιτικές ή άλλες βλέψεις. Άλλωστε, πολλοί από εμάς, έχουμε φίλους μουσουλμάνους ή έχουμε δημιουργήσει μικτές οικογένειες ή έστω, μελετούμε το Ισλάμ και τους διανοούμενούς του και μαθαίνουμε από αυτούς.

Αυτή η συμβίωση και αλληλεπίδραση μάς βοήθησε αμφότερους στην αλληλοκατανόηση, την συνεννόηση και την αρμονική συνύπαρξη, βάζοντας στο περιθώριο - αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα - την (αντι)κοινωνική και πολλές φορές εγκληματική συμπεριφορά όλων εκείνων των «πιστών» που - (παρ)ερμηνεύοντας το Ισλάμ, φαντασιώνονται «ειδικές αποστολές» στο «όνομα του Αλλάχ» ενώ, επιλέγουν συνειδητά να ζουν παρασιτικά μέσα σε κοινωνίες που τους υποδέχονται με καλοσύνη και τους προσφέρουν ελευθερία, δικαιώματα και προνόμια για να μπορούν να έχουν μία άνετη, δίκαιη κι ασφαλή ζωή. Ζωή που δεν θα μπορούσαν ποτέ να ζήσουν στις χώρες τους.

Μιλάμε για όλους εκείνους που αρνούνται τους δικούς μας κανόνες, που απορρίπτουν τις δικές μας αξίες, που δεν σέβονται τον δικό μας τρόπο ζωής. Το «Ισλάμ» τους, προκαλεί! Το «Ισλάμ» τους, βεβηλώνει ναούς, συναγωγές ή μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Το «Ισλάμ» τους καταστρέφει εικόνες και ιερά κειμήλια. Το «Ισλάμ» τους προσβάλει, εξευτελίζει και βλασφημεί.

Να ήμασταν όμως μόνον εμείς οι «άπιστοι» καλά θα ήταν. Ακόμη και οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι που κοιτάζουν απλά την δουλειά τους, φροντίζοντας για την οικογένειά τους και την κοινότητά τους, στοχοποιούνται· απειλούνται κι εκβιάζονται από εκείνα τα κακοποιά στοιχεία που ενεργούν σε διατεταγμένη υπηρεσία κυρίως και συνήθως από θεσμικούς παράγοντες της Τουρκίας στο όνομα του «φιλεύσπλαχνου» Αλλάχ. Τα γνωρίζουμε, τα βλέπουμε και δυστυχώς τα αντιμετωπίζουμε όλα έως τώρα με μια παθητικότητα που μόνο σε καλό δεν θα μας βγει. 

Η συμπεριφορά της Τουρκίας ενοχλεί και φαίνεται πως η Δύση επιτέλους ξυπνά από λήθαργο δεκαετιών. Ίσως ήρθε η ώρα που θα αναλογιστεί επιτέλους τις ευθύνες της απέναντι στο πρόβλημα διότι - όπως πολύ δεικτικά επισημαίνουν και σύγχρονοι μουσουλμάνοι διανοούμενοι σαν τον Μπουαλέμ Σανσάλ, «το Ισλάμ είναι εκ φύσεως προσηλυτιστικό, με οικουμενικές βλέψεις κι έχει ως μόνη αποστολή τον εξισλαμισμό όλης της ανθρωπότητας και το ξερίζωμα κάθε άλλης πίστης», αντίληψης και νοοτροπίας. Η δε τουρκική εκδοχή του είναι μία δύναμη λεηλασίας και καταστροφής. 

 

Ας μην λησμονούμε ότι το Ισλάμ είναι μια θρησκεία, ένας νομικός κώδικας, μια παράδοση και μια κουλτούρα που αρνείται κάθε τι το διαφορετικό. Αρνείται την ελευθερία, την ατομικότητα, την ισότητα, την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα ενώ, οι ιδέες περί «μεταρρύθμισης» ή «μετριοπάθειας» που για αιώνες αναπτύσσονταν, αναλύονταν και διακινούνται ακόμη και σήμερα στον ευρωπαϊκό χώρο κι αλλού, αποδεικνύονται ξεκάθαρες ανοησίες!

Αν στον Xριστιανισμό η «αγάπη» είναι το μήνυμα ή στον Iουδαϊσμό το «γράμμα του Νόμου» ή η «ειρήνη (με τον Θεό)», στο Ισλάμ η κυρίαρχη έννοια είναι η «βία». Φυσική και συμβολική.

Ωστόσο, τα πάντα είναι θέμα αντίληψης κι ερμηνείας. Ο μουσουλμάνος γείτονάς μας, δεν είναι τρομοκράτης! Δεν είναι βιαστής, εκβιαστής, κλέφτης ή απατεώνας. Αν όμως, επιδεικνύει παραβατική συμπεριφορά λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων ή αν επιχειρεί να επιβάλει τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις με το έτσι θέλω τότε, οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε αυτή τη συμπεριφορά σύμφωνα με τον δικό μας αξιακό κώδικα. Με κανόνες, αξίες και αρχές. Κι όχι με πράξεις μίσους. Εμείς είμαστε Ευρωπαίοι, με ιστορία και πολιτισμό δεκάδων αιώνων. Δεν επιτρέπεται να αντιδρούμε στην κάθε απειλή ή πρόκληση ελαφρά και μάλλον με αφελή ελευθεριότητα...

Το ερώτημα είναι σοβαρό κι ουσιαστικό: Όταν οι τούρκοι ισλαμιστές και άλλοι, βανδαλίζουν εικόνες ή μετατρέπουν εκκλησίες σε τζαμιά, στάβλους ή δημόσιες τουαλέτες, το κάψιμο του Κορανίου τί νόημα έχει; Είμαστε ίδιοι και όμοιοι; Θέλουμε να είμαστε ίδιοι και όμοιοι; Ή μήπως έχουμε και μπορούμε να αντιπαρατεθούμε με ένα διαφορετικό πνεύμα;

Η σύγκρουση Δύσης και Ανατολής είναι πραγματική και συμβαίνει τώρα. Κι αν κάποτε υπήρχε μία κάποια συνεννόηση, τώρα, είναι αδύνατη εξαιτίας της στάσης του Ισλάμ που νομίζει ότι μπορεί πλέον με αξιώσεις να επικρατήσει επί γης, ηγεμονεύοντας στον κόσμο με μοναδικό νόμο τη σαρία!

Σε αυτή την νέα τάξη πραγμάτων, αν ποτέ επιτευχθεί, η Τουρκία επιδιώκει να έχει τον πρώτο λόγο και πολιτεύεται με αυτή την προοπτική, κι εμείς, τους λογαριασμούς μας με τους Τούρκους δεν τους έχουμε τακτοποιημένους. Αν έχουμε σκοπό να εξασφαλίσουμε ένα μέλλον ασφαλές, δίκαιο, δημοκρατικό κι ελεύθερο για τα παιδιά μας και τις επόμενες γενεές, τώρα, θα πρέπει να χτυπήσουμε τον ισλαμισμό εκεί που θα πονέσει περισσότερο: στον αξιακό-πνευματικό πυρήνα του. Και στο ερώτημα «πώς;», η απάντηση έχει δοθεί προ πολλού. 

Ο αντιτουρκισμός και ο αντι-ισλαμισμός δεν είναι ούτε μίσος, ούτε φόβος, ούτε δόγμα, ούτε πολιτική επιλογή. Είναι αναγκαιότητα, είναι υποχρέωση, είναι καθήκον και ας διαρρηγνύουν όσα από τα ιμάτιά τους θέλουν οι παντός είδους δικαιωματιστές και ψευτοπροοδευτικοί.

Η φαντασιοπληξία ενός λαοπλάνου

Συχνά πυκνά ο πρόεδρος Ερντογάν αναφέρεται στο πρόσωπο του Αντνάν Μεντερές, προσδίδοντάς του μάλιστα σχεδόν μυθικές διαστάσεις που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια ούτε κατ’ ελάχιστον. Ο Μεντερές, υπήρξε πρωθυπουργός της Τουρκίας και συνιδρυτής του Δημοκρατικού Κόμματος (DP), το οποίο επέτυχε σαρωτική νίκη στις εκλογές του 1950 έναντι του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Παρόμοια νίκη φαντασιώνεται, επιθυμεί, επιδιώκει και σχεδιάζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές κι από ό,τι φαίνεται, δεν θα υπάρχει κανείς και τίποτε που να μπορεί να του την στερήσει.  

Το αξιοσημείωτο για το Δημοκρατικό Κόμμα και τον Μεντερές, δεν είναι η αμφισβήτηση της κυριαρχίας των κεμαλιστών στην πολιτική ζωή της χώρας· άλλωστε, σχεδόν το σύνολο των μελών του κόμματος προερχόταν από τις τάξεις του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, παρά η ενεργοποίηση, η συμπόρευση και τελικά η νομιμοποίηση του ισλαμικού παράγοντα στα πολιτικά πράγματα, για πρώτη φορά από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η ιδεολογική σύζευξη τουρκικού εθνικισμού και Ισλάμ δεν συντελέσθηκε κατά τις δεκαετίες του ‛70 και του ‛80 - όπως πολλοί λανθασμένα υποστηρίζουν, αλλά πολύ νωρίτερα.

Για την ιστορία, το 1960, ο Αντνάν Μεντερές συνελήφθη μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα και μαζί με τον πρόεδρο Τζελάλ Μπαγιάρ κι άλλους υπουργούς της κυβερνήσεώς του, οδηγήθηκε σε πολύμηνη δίκη κατηγορούμενος για πλείστα αδικήματα, μεταξύ των οποίων και για το οργανωμένο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Τελικά, καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο δι' απαγχονισμού κι εκτελέστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1961 στη νήσο Ιμραλί στη θάλασσα του Μαρμαρά.

Γιατί όμως ο πρόεδρος Ερντογάν ταυτίζει εαυτόν με τον Μεντερές;

Ο ισλαμισμός δεν υπήρξε ποτέ απών από την πολιτική ζωή της Τουρκίας και πάντοτε, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εφαρμόστηκε συμπληρωματικά ή και ανατρεπτικά για την κεμαλική ιδεολογία. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να ισχυριστούμε πως ο εθνολαϊκισμός των κεμαλιστών λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής στην ανάπτυξη του ισλαμοφασιστικού κινήματος, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, αν αναλογιστούμε την ανικανότητά τους να αρθρώσουν πειστικό πολιτικό λόγο.

Σε ό,τι αφορά στον ίδιο τον Μεντερές, η κατανόηση και η συνεννόηση με θιασώτες του ισλαμιστικού κινήματος από τη μία και ο συντηρητισμός της τουρκικής κοινωνίας από την άλλη, δημιούργησε την ψευδαίσθηση πως δημοκρατία και Ισλάμ μπορούν να συνυπάρξουν, διαμορφώνοντας έτσι ένα νέο υβριδικό περιβάλλον κοινωνικής διαχείρισης και πολιτικής διακυβέρνησης, που διευκόλυνε τον ισλαμισμό στην διοχέτευσή του και προς τα δεξιά και προς τα αριστερά,.

Ως διακύβευμα παρέμενε και παραμένει πάντα η διασφάλιση (και η ερμηνεία) της τουρκικής ταυτότητας καθώς, δεν είναι δεδομένη ακόμη και σήμερα! Αυτή η πολιτική παράμετρος ήταν και είναι ασύμβατη με τον κεμαλισμό στην αυθεντική του εκδοχή κι εκεί εντοπίζεται το σημείο στο οποίο οι κεμαλιστές τώρα, όπως ακριβώς και τότε, χάνουν το παιχνίδι...

Αν και αναπόφευκτη αναγκαιότητα ο κεμαλισμός για την γειτονική μας χώρα, εκ των υστέρων μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι οι κληρονόμοι του δεν φάνηκαν αντάξιοι της αποστολής τους. Έτσι, ο ισλαμισμός παράλληλα με τον εθνικισμό και τον λαϊκισμό και με ρευστά τα όρια ανάμεσά τους, κατέστη ο κύριος φορέας του τουρκικού πολιτικού πολιτισμού.  

Διαχρονικά, το ισλαμιστικό κίνημα επέδειξε κι επιδεικνύει ιδιαίτερη αντοχή κι ευελιξία. Εξακολουθεί να συνιστά μία δυναμική κι ελκυστική πολιτική πρόταση κυρίως για τα πιο παραδοσιακά, λαϊκά και θρησκευόμενα κοινωνικά στρώματα απ’ όπου αντλεί δυνάμεις.

Διέβρωσε σταδιακά τον πυρήνα της κεμαλικής ιδεολογίας περί εθνικής ομοιογένειας, επιτέθηκε με μένος σε κάθε τι «ξένο» κι έθεσε ως στόχο του την «καθαρότητα» από κάθε επιμέρους εθνολογικό, γλωσσικό, πολιτιστικό ή θρησκευτικό στοιχείο, αναδεικνύοντας το Ισλάμ ως το απόλυτο κριτήριο ταυτοτικού προσδιορισμού.

Οτιδήποτε μη τουρκικό και μη μουσουλμανικό είναι ξένο, και στο φαντασιακό των τούρκων ισλαμιστών έχει λάβει διαστάσεις εθνικού κινδύνου! Αντίληψη που εξηγεί τη συμπεριφορά των τούρκων αξιωματούχων απέναντι σε φίλους κι εχθρούς, τη γλώσσα του καφενείου, τις απειλές, την προκλητικότητα και τον φανατισμό του παράλογου.

Ο πρόεδρος Ερντογάν - και μόνον αυτός - ενσωματώνει και τις τρεις αυτές παραμέτρους στην λογική και την ρητορική του με τρόπο αδιαμφισβήτητο κι αδιαπραγμάτευτο, γι’ αυτό και κανένα πρόσωπο και καμία πολιτική δύναμη δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί στα ίσια - κατά το κοινώς λεγόμενο - μαζί του.

Παρενθετικά, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε πως η μόνη διέξοδος είναι η ίδια η δημοκρατία ωστόσο, κανείς τούρκος πολιτικός τη δεδομένη στιγμή πλην ίσως του Σελαχατίν Ντεμιρτάς δεν είναι πραγματικός δημοκράτης. Η Τουρκία δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει και να διαχειριστεί στις αξίες και τις αρχές που διέπουν όλον τον ελεύθερο και δημοκρατικό κόσμο. Η Τουρκία, δεν επιθυμεί την δημοκρατία.

 

Φετουλάχ Γκιουλέν: το Ισλάμ δεν είναι ακόμη σε θέση να αντιπαρατεθεί με τη Δύση

 

Μεγάλη η επιτυχία της τηλεόρασης του Alpha χθες. Δεν λέω. «Συνέντευξη-κόλαφος του Γκιουλέν για τον Ερντογάν» ο τίτλος… κάπου αλλού διάβασα: «βαρυσήμαντο μήνυμα του Γκιουλέν προς τους Έλληνες» ή «παρέμβαση Γκιουλέν στα ελληνοτουρκικά»… γενικά, «το έχουμε» με τους τίτλους. Όπως λέει κι ο σοφός λαός μας: «Όλοι θέριζαν κι η Γιαννούλα άσπριζε.»

 

Ας σοβαρευτούμε κάποια στιγμή. Και κυρίως οι δημοσιογράφοι που δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Ο Φετουλάχ Γκιουλέν δεν μας έστειλε κανένα «βαρυσήμαντο μήνυμα», ούτε και επιχείρησε την όποια παρέμβαση στα ελληνοτουρκικά. Παραχώρησε μία συνέντευξη σε έναν ελληνικό τηλεοπτικό σταθμό, γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι θα τύχει ευρείας κάλυψης/εκμετάλλευσης από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης καθ’ ό,τι, και σύμφωνα πάντα με το επίσημο αφήγημα της Τουρκίας, η Ελλάδα εκπαιδεύει στρατιές …τρομοκρατών και ο ίδιος χαρακτηρίζεται τρομοκράτης! 

 

Δύο πράγματα θέλησε να επιτύχει: α) να υπενθυμίσει ότι εντός της Τουρκίας εξακολουθεί να υπάρχει ένας παράπλευρος πολιτικός/θρησκευτικός πόλος με ισχυρό κοινωνικό έρεισμα που δεν επιθυμεί περιπέτειες και β) να βάλει χαλινάρι σε όλους εκείνους (ισλαμιστές και εθνολαϊκιστές) που, παρά την απέχθειά τους για το AKP και την σημερινή ηγεσία της χώρας, συντάσσονται με τον Τούρκο πρόεδρο, εκφράζοντας τις ίδιες ακραίες απόψεις και προβάλλοντας ακόμη πιο εξτρεμιστικές βλέψεις για την «μεγάλη» πλην αδικημένη Τουρκία που φαντασιώνονται και στον ξύπνιο τους ακόμη.

 

Αυτό σημαίνει πως ο τουρκικός ισλαμισμός αρχίζει να αντιλαμβάνεται το αδιέξοδο των σχεδίων του - αυτή τη δεδομένη χρονική περίοδο - και δοκιμάζει βήματα υποχώρησης. Το κακό είναι ότι ο πολιτικός του βραχίονας έχει χάσει την μπάλα κατά το κοινώς λεγόμενο, δεν αντιλαμβάνεται που μπορεί να οδηγηθούν τα πράγματα και για να είμαι ειλικρινής, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ποια γρανάζια και ποιοι μηχανισμοί θα λειτουργήσουν ανασταλτικά στην ανοησία. Προσέξτε: ΜΟΝΟ ανασταλτικά.

 

Ας έχουμε υπόψη μας ότι Γκιουλέν κι Ερντογάν δεν εκπροσωπούν δύο διαφορετικές εκδοχές ή δύο διαφορετικές «σχολές σκέψης» εντός του εθνικιστικού/ισλαμιστικού πεδίου. Και οι δύο προέρχονται από την συντηρητική δεξιά, μοιράζονται τις ίδιες αξίες και τους ίδιους πόθους κι έχουν σχεδόν ταυτόσημη αντίληψη περί Ισλάμ. Κατά συνέπεια… άνθρακες ο θησαυρός.

 

Προσωπικά, δίνω μεγαλύτερη σημασία στα όσα λέει δημόσια χωρίς φόβο και χωρίς να κρύβεται η επικεφαλής του HDP, παρά στις δηλώσεις ενός φανατικού ισλαμιστή που δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να σκοτώσει την μάνα του για χάρη του Ισλάμ.

 

Η Τουρκία σε μετάβαση κι οι τεχνοκράτες μας σε παράκρουση…

... ή αλλιώς: Ο κεμαλισμός κι ο ισλαμοφασισμός

δεν έχουν καμία θέση στην Ευρώπη

 

Ξεκίνησα να διαβάζω με πολύ ενδιαφέρον το άρθρο του κ. Ιωακειμίδη υπό τον τίτλο: «η Τουρκία σε μετάβαση…» κι οφείλω εκ προοιμίου να σημειώσω ότι, σε γενικές γραμμές, παρουσιάζει επαρκώς και ικανοποιητικώς την εικόνα για την οικονομική και πολιτική πραγματικότητα της γειτονικής μας χώρας. Μέχρι εκεί όμως. Μόλις έφτασα στις προτάσεις στις οποίες καταλήγει και διάβασα έπειτα το βαρύ βιογραφικό του, μου επιβεβαιώθηκε ακόμη μια φορά γιατί η ελληνική εξωτερική πολιτική επί δεκαετίες τελεί σε σύγχυση, δίχως όραμα και δυναμική στην άσκησή της.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Συμφωνούμε όλοι ότι δίπλα μας έχουμε έναν δύσκολο και δύστροπο γείτονα που δημιουργεί διαρκώς προβλήματα στην περιοχή μας και πέραν αυτής.

Η Τουρκία είναι μία μεγάλη χώρα, με πολλές δυνατότητες - δεν τις αμφισβητεί κανείς - και η γεωγραφική της θέση της προσδίδει γεωπολιτική ισχύ - πλην όμως, αναλώνεται σε μύθους, ευαισθησίες κι ευσεβείς πόθους που εδράζονται στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν το οποίο έχει εξιδανικεύσει στην προσπάθειά της να επιδείξει επιτεύγματα και ιστορικό-πολιτισμικό βάθος που εκ των πραγμάτων δεν διαθέτει. Κι αυτό μπορούμε να το συζητήσουμε.

Το γεγονός ότι θέλει να μπλέκει παντού ή κάνει όσα δεν έκανε ποτέ η ελληνική διπλωματία - τα έχουμε εντοπίσει τα προβλήματα ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 - δεν την καθιστά αυτόματα «περιφερειακή δύναμη». Επομένως, καλό θα ήταν να μην της αποδίδουμε μέγεθος που μέχρι στιγμής δεν έχει. Το δε σύνδρομο «αμοιβαίας αυτοπαγίδευσης» που πολύ ορθά σημειώνεται στο άρθρο, ούτε καν δεν την ψηλώνει στο ελάχιστο και δεν διέπει μόνον τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις  αλλά τις σχέσεις όλων χωρών. Μικρών ή μεγάλων. Δυνατών ή αδύνατων. Σημαντικών ή όχι και τόσο σημαντικών στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αυτή δεν είναι η λογική των διεθνών σχέσεων;  

Προφανώς - αν εν τω μεταξύ δεν συμβεί κάτι το συνταρακτικό - βρισκόμαστε λίγο πριν το τέλος μιας εποχής. Κι εδώ συμφωνούμε. Ωστόσο, είναι μάλλον ουτοπικό να αναμένει κανείς (ραγδαία) μεταβολή των τουρκικών επιδιώξεων σε περίπτωση που η αντιπολίτευση καταφέρει να έρθει στην εξουσία, εφόσον δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαχωριστικές γραμμές· ούτε καν ποιοτικές διαφορές! Κι από ό,τι καταλαβαίνω, Η.Π.Α. και Ε.Ε. - για ό,τι μας αφορά - αντιλαμβάνονται ολοένα και περισσότερο την αδυναμία της Τουρκίας να εξυπηρετεί αποτελεσματικά και με αξιοπιστία τα συμφέροντά τους. Αντίληψη που τείνει προς παγιοποίηση και οδηγεί στη διερεύνηση εναλλακτικών σεναρίων.

Οι Η.Π.Α. έχουν την δική τους ατζέντα. Η Ε.Ε. κολυμπά σε θολά νερά για την ώρα κι αυτή είναι μία πραγματικότητα που δεν μπορούμε να την αρνηθούμε ή να την παραβλέπουμε. Κατά την δική μου, ταπεινή άποψη, οι μεγάλες μάχες θα δοθούν εντός ευρωπαϊκού χώρου και ίσως πιο σύντομα απ’ ό,τι αναμένεται. Αν η Ευρώπη δεν αποποιηθεί άμεσα την κλασική γερμανική-προτεσταντική νοοτροπία που ορίζει δυστυχώς το αξιακό της σύστημα, θα βρεθεί σε ακόμη πιο δύσκολη θέση.

Η Ελλάδα δύναται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην διαδικασία αποποίησης αυτής της νοοτροπίας και οι κινήσεις που κάνει σε ευρωπαϊκό και περιφερειακό επίπεδο, έξω από το πλαίσιο που εντάσσονται οι προτάσεις του κ. Ιωακειμίδη, όχι μόνον ενισχύουν την ασφάλεια στην περιοχή μας· ακόμη περισσότερο; Μπορούν να διασφαλίσουν την ειρήνη και την ευημερία και να θωρακίσουν τον ευρωπαϊκό χώρο και στο οικονομικό - ενεργειακό πεδίο.

Υπό την συνθήκη αυτή, η πρώτη πρόταση του κ. Ιωακειμίδη κρίνεται μάλλον άτοπη. Η μόνη χώρα που ζει με φαντασιώσεις και μύθους και επιδίδεται διαρκώς σε μία ρητορική καταγγελτική, με μίσος κι απαξίωση για όποιον βάλει στο στόχαστρό της, είναι μόνον η Τουρκία.

Σε ό,τι αφορά στην δεύτερη πρότασή του, αν είχα την ευκαιρία, θα ρωτούσα τον κ. Ιωακειμίδη άραγε ποιός δεν σέβεται το Διεθνές Δίκαιο; Ποιός τείνει πάντα χείρα συνεργασίας και ποιός απαξιώνει διερευνητικές ή άλλες επαφές; Ποιος καταργεί επί της ουσίας κάθε μνημόνιο και κάθε συμφωνία συνεργασίας; Ποιός καταστρατηγεί κάθε έννοια καλής γειτονίας; Ποιά είναι ακριβώς η «ευκαιρία» που διαβλέπει και όλοι εμείς οι υπόλοιποι αδυνατούμε να διακρίνουμε; 

Και σε απάντηση της τρίτης του πρότασης: Η Τουρκία δεν «πρέπει να έλθει πλησιέστερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Βρίσκεται ήδη μέσα της και την διαβρώνει με πολιτικές/θρησκευτικές/φοιτητικές/εμπορικές οργανώσεις (νόμιμες ή παράνομες) που δεν σέβονται τους κανόνες, τις αρχές και τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίζεται όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Με εκροή κεφαλαίων που - προερχόμενα πολλές φορές από παράνομες κι εγκληματικές δράσεις - χρηματοδοτούν πολιτικές που στρέφονται ενάντια στην κοινωνική ευταξία και συνοχή των κρατών μελών, όπως στην περίπτωση της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ελλάδας μεταξύ άλλων… με συμμαχίες και κινήσεις που σκοπό έχουν να πλήξουν την οικονομική σταθερότητα του ευρύτερου ευρωπαϊκού χώρου (βλέπε Ουγγαρία / Λευκορωσία / Ουκρανία). Με την προώθηση και την ενίσχυση του ισλαμισμού - ως πολιτικής, πολιτιστικής και ηθικής νόρμας - μέσω της εργαλειοποίησης των μουσουλμανικών μειονοτήτων / πληθυσμών στην Γερμανία, την Γαλλία και τις χώρες της Βαλκανικής για παράδειγμα, εντείνοντας την ανησυχία, την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια των πολιτών όλων των ευρωπαϊκών χωρών… και με εκβιασμούς αν μη τι άλλο, όπως με το προσφυγικό/μεταναστευτικό.      

Αλήθεια, έχει αναρωτηθεί ποτέ ο κ. Ιωακειμίδης πόσες φορές η Ελλάδα και η Κύπρος ακόμη, έχουν υποστηρίξει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας; Πόσες φορές η χώρα μας επέδειξε καλή πίστη και στάθηκε δίπλα στην Τουρκία παρά τις όποιες διαφορές;  

Η Ελλάδα οφείλει να αξιοποιήσει τις δικές της δυνατότητες και να αποδεσμεύσει εαυτόν από το φοβικό της σύνδρομο για την Τουρκία. Η γειτονική μας χώρα δεν είναι μεγάλη περιφερειακή δύναμη και αμφιβάλλω πολύ αν το καταφέρει ποτέ. Θέλει να είναι αλλά δεν είναι! Ας ρωτήσει ο κ Ιωακειμίδης εμάς που έχουμε ζήσει ή ζούμε στην Τουρκία και δεν μαθαίνουμε γι’ αυτήν διαβάζοντας βιβλία και άρθρα κλεισμένοι σε ένα γραφείο στην Αθήνα. 

Για ό,τι με αφορά, δεν έχω ούτε τις περγαμηνές, ούτε τους τίτλους του κ. Ιωακειμίδη. Τον ευχαριστώ όμως πολύ διότι, με το άρθρο του αυτό, μου έδωσε την ευκαιρία να εκφράσω και μία άλλη άποψη στην οποία συμπυκνώνονται οι σκέψεις και οι αντιλήψεις όλων εκείνων που δεν είναι επαγγελματίες διπλωμάτες, διεθνολόγοι ή αναλυτές. Πολλές φορές, ο ερασιτεχνισμός προσφέρει μια πιο ξεκούραστη και ξεκάθαρη ματιά…

 

Τουρκία, ελληνοτουρκικά, ισλαμισμός και φασισμός

Η ραγδαία επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων τα τελευταία χρόνια, εκ των πραγμάτων, έστρεψε το ενδιαφέρον όλων μας στην έρευνα και την μελέτη όλων εκείνων των δεδομένων που αφορούν και στην ανάπτυξη της εξωτερικής μας πολιτικής αλλά και στο ιστορικό και το ιδεολογικό πλαίσιο αυτών των σχέσεων. Επίσης, έδωσε την ευκαιρία να διερευνήσουμε τα πράγματα και μέσα από την θρησκευτική τους σκοπιά μια και η ανάδειξη του ισλαμισμού ως κυρίαρχου στοιχείου διαμόρφωσης των τουρκικών πολιτικών κι επιδιώξεων είναι αδιαμφισβήτητη.

Εκείνο που έχει σημασία είναι η γνώση του απέναντι. Εννοώ, δεν είναι αρκετό να γνωρίζουμε ή έστω να υποψιαζόμαστε τις προθέσεις και τις επιδιώξεις του οποιουδήποτε. Πρέπει να γνωρίζουμε με ποιον έχουμε να κάνουμε αλλά και ό,τι είναι εκείνο που τον οδηγεί σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Έτσι λοιπόν, δεν είναι καθόλου περίεργο που όλα σχεδόν τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα στη χώρα μας κατακλύζονται καθημερινά από πλήθος απόψεων κι εκτιμήσεων σχετικών ή άσχετων. Κι εγώ από την πλευρά μου έχω ετοιμάσει και έχω δημοσιεύσει πολλά κείμενα, συνεισφέροντας κάτι το ελάχιστο στον δημόσιο προβληματισμό και διάλογο. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποφάσισα να τα συγκεντρώσω σε ένα ποστ έτσι, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμα για όσους ενδιαφέρονται.

Ο δικός μου στόχος ήταν και είναι πάντοτε η παρουσίαση και περιγραφή της δικής μου αντίληψης και εκτίμησης και θέλω να πιστεύω ότι ο κάθε καλόπιστος αναγνώστης έχει βρει μέσα από τα άρθρα μου το κίνητρο για περαιτέρω έρευνα και κατανόηση της ρητορικής και της συμπεριφοράς των γειτόνων μας. Δεν είμαι επαγγελματίας διεθνολόγος ή ιστορικός ούτε και εργάζομαι ως αναλυτής ή δημοσιογράφος. Είμαι ένας άνθρωπος που έχει ζήσει στην Τουρκία, έχει έρθει σε επαφή με την νοοτροπία και την κουλτούρα του γειτονικού μας λαού και πιστεύω ότι αυτή μου η εμπειρία μπορεί να έχει την χρησιμότητά της. Σε κάθε περίπτωση, έχω και την όρεξη και την διάθεση να συζητήσω οτιδήποτε και θα ήταν χαρά μου να δεχτώ σχόλια, παρατηρήσεις ακόμη και διορθώσεις εάν χρειάζεται.

Το ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων παραμένει πάντοτε ενδιαφέρον κι επίκαιρο όπως επίσης και η συγκρουσιακή πορεία του Ισλάμ έναντι του Χριστιανισμού και της Ευρώπης. Η Τουρκία και το Ισλάμ είναι ο πλέον επίκνδυνος εχθρός του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής και σκέψης και είναι δεδομένο πως η Ευρώπη για άλλη μια φορά θα μετατραπεί σε ένα απέραντο πεδίο πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής και ιδεολογικής μάχης. Δεν γνωρίζω εκ προιμίου ποια θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων. Εκείνη που γνωρίζω είναι σφοδρότητα με την οποία επιτεθούν τα δύο στρατόπεδα το ένα στο άλλο.

Για την ώρα, ας μείνουμε σε απόψεις και εκτιμήσεις. Ακολουθεί η λίστα όλων των άρθρων μου με χρονολογική σειρά:

• Θάνατος Φετουλλάχ Γκιουλέν
  
• Πατριώτες, πατριώτες της φακής και υπερπατριώτες
  
• Σούφι, ισλαμικός μυστικισμός κι εξτρεμισμός
• Τί ακριβώς έγινε στα ανοιχτά της Κάσου;
  
• Τα τουρκογύφτικα στουρνάρια ξανά στην πολιτική επικαιρότητα
  
• Στην υγειά των κορόϊδων
  
• "Μοναδική λύση μας η Δημοκρατία", Φαρούκ Μερτζάν (βιβλιοκριτική)
• "Μοναδική λύση μας η Δημοκρατία", Φαρούκ Μερτζάν (σχολιασμός)
  
• Ένα πρόχειρο και σύντομο σχόλιο για τις εκλογές στην Τουρκία
  
• Δεν ντρέπονται για τίποτα, δεν σέβονται τίποτα!
  
• Η φαντασιοπληξία ενός λαοπλάνου
  
• Κουρδική υποστήριξη του προέδρου Ερντογάν
  
• Το "ευρωπαϊκό φως" κι η υποκρισία των ευρωπαίων αξιωματούχων
• Εθνολαϊκισμός, ισλαμισμός, δημοκρατία: ψευτοδιλήμματα κι αυταπάτες των γειτόνων μας
  
• Aegean or Turkaegean?
  
• Offended by everything, ashamed of nothing!
  
• Περί διεθνοποίησης του τουρκικού αναθεωρητισμού
  
• Φετουλάχ Γκιουλέν: το Ισλάμ δεν είναι ακόμη σε θέση να αντιμετωπίσει τη Δύση
  
• 77η Γενική Συνέλευση των Η.Ε.: Η αξιοπρεπής στάση του ελληνισμού απέναντι στις προκλήσεις και τις απειλές της Τουρκίας
  
• Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι η Τουρκία
  
• ΝΑΤΟ όπως λέμε Κερκόπορτα
  
• Χάρτες και παραχαράκτες
• Οι εβένινες αποχρώσεις της εξωτερικής μας πολιτικής
• Weekend στην Πόλη για τον πρωθυπουργό
  
• Πάντα δεύτεροι και καταϊδρωμένοι...
• Θύματα και θύτες στις τουρκικές φαντασιώσεις 
• Ο κεμαλισμός κι ο ισλαμοφασισμός δεν έχουν καμία θέση στην Ευρώπη
  
• Ο φερετζές της υποκρισίας των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων
• Ο τουρκοϊσλαμικός παράγοντας στην υποσαχάρια Αφρική: τζιχαντισμός, τρομοκρατία και διπλωματία
• Οι ερντογανικές μπαρούφες στη περιφερειακή διάσκεψη του AKP στο Εσκισεχίρ
• Ουδέν περίεργον από το ανατολικό μέτωπο
• Η Ελληνική επιστολή στον ΟΗΕ για τις αβάσιμες τουρκικές αιτιάσεις σε Αιγαίο και Μεσόγειο
• Η Τουρκία να καταστεί υπόλογη των πολιτικών και των επιδιώξεών της
• Η λύση του κυπριακού δεν μπορεί να είναι πολιτική
• Εξωτερική πολιτική, κυπριακό και σημιτικός αμοραλισμός
• Θρασύτατη δήλωση από το Τουρκικό ΥΠΕΞ: «Ασφαλές καταφύγιο τρομοκρατών με ιστορικό η Ελλάδα»
• Τουρκία: γλίτσα και διπλωματία
• Εξωτερική πολιτική, αυθεντίες κι ειδήμονες
• Κριτική επί των χθεσινών κοινών δηλώσεων Δένδια-Τσαβούσογλου 
• Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και η ευθύνη μας
• Οι Η.Π.Α. αναγνωρίζουν την γενοκτονία των Αρμενίων
• Επιστολικά πραξικοπήματα κι άλλα ισλαμιστικά τερτίπια
• 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση: ο Ελληνισμός κι ο επαναστατικός εταιρισμός μέσα από την οπτική των Τούρκων
• Η οθωμανική κληρονομιά των τούρκων
• Όχι καλέ μου ισλαμοφασίστα
• Η ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα κατά τη Συνθήκη των Παρισίων
• «No ships, no troops, no flags»
• Σύμβολα και συμβολισμοί των διερευνητικών επαφών
• Λίγο πριν την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών
• Ο "πολιτισμός" του Αλί Ερμπάς
• Στην τελική ευθεία για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών
• Μία απάντηση στην κουτοπονηριά των ισλαμιστών
• Ιστορικές αναφορές και επισημάνσεις επί της Τεκτονικής παράδοσης στην Τουρκία
• Το ζήτημα της χρονικής εμφάνισης του Τεκτονισμού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κι η αντίδραση του Οικουμενικού Θρόνου περί της «Τάξις γινομένη ἐπὶ ὑποδοχῇς τινὸς Ἐλευθέρου Κονιάτου»
• Ο Εφιάλτης ήταν παιδί μας και ο Δούρειος Ίππος δικό μας κατασκεύασμα...
• Όταν ο Τολστόι ασπάστηκε το (τουρκο)ισλάμ
• Η μεγάλη Έξοδος
• Δεν είναι ισλαμοφοβία αλλά απέχθεια και αντίσταση σε ό,τι πρεσβεύετε ηλίθιε!
• Οργή στην Αρμενία για την οδυνηρή συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν
• Το "ευγενές" έθνος των τούρκων
• Ποιός φοβάται τον διάλογο;
• Το πλαίσιο ανάπτυξης κι εκδήλωσης του τουρκικού ισλαμοφασισμού:
• Ο ισλαμισμός & το ζήτημα της ταυτοτικής ανεπάρκειας στην Τουρκία
• Επιμορφώνοντας τους ισλαμιστές 
• Η Αγία Σοφία και ο μύθος της κόκκινης μηλιάς στην ελληνική και την τουρκική παράδοση
• Γιατί οι τούρκοι ισλαμιστές απεχθάνονται τον Κεμάλ; 
• Περί των επιθέσεων προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο
• Η ηλιθιότητα είναι αήττητη. Ο ισλαμοφασισμός όμως μπορεί να να νικηθεί!
• Allah protects churches, islamists destroy them
• Pontic Genocide, response to public statement by Turkish Foreign Office
• Ρουμπαγιάτ / σουφισμός
• Η Κεντρική Ασία στο επίκεντρου του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού
• Ίδρυση νέου ισλαμικού κόμματος στην Τουρκία
• Θρησκευτική παράνοια...
• Μια θέση για την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας...;
• Ο Τουρκικός αμοραλισμός...
• Σχετικά με την εξωτερική πολιτική των Τούρκων
• Το σύνδρομο της «παιδικής χαράς» στην εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου
• Η Τουρκική ηγεμονία: Μήπως βρισκόμαστε λίγο πριν την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;
• Ελληνική Εξωτερική Πολιτική. Μήπως ήρθε η ώρα για γενναίες αποφάσεις;
• Η Τουρκική "αδυναμία" 

Ο φερετζές της υποκρισίας των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων

 

Ο μουσουλμανικός πληθυσμός στην Ευρώπη, σύμφωνα με τι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις, δεν ξεπερνά το 6% σε σύνολο πληθυσμού που αγγίζει περίπου τα 500 εκατομμύρια· κι αν το ποσοστό αυτό μάς φαίνεται μικρό ή ασήμαντο, οι ισλαμικές οργανώσεις που εδρεύουν και δρουν σε ευρωπαϊκό έδαφος - καθ’ υπόδειξη κυρίως της Άγκυρας, φροντίζουν να μας υπενθυμίζουν διαρκώς το μέγεθος της... «αναστάτωσης» που μπορούν να προκαλούν τώρα και στο μέλλον, με την δυναμική που αναπτύσσουν για την διασφάλιση των δικαιωμάτων και την ικανοποίηση των ολοένα κι αυξανόμενων απαιτήσεων των μουσουλμάνων που ζουν ή φιλοξενούνται στη Γηραιά Ήπειρο. Μια δυναμική που απαξιώνει και αγνοεί επιδεικτικά τις θρησκευτικές / φιλοσοφικές / ιδεολογικές / πολιτισμικές και πολιτικές παραδόσεις και δομές των ευρωπαϊκών χωρών και λαών.

Η αλήθεια είναι πως το όλο ζήτημα των ισλαμικών απαιτήσεων δεν είναι σαφές κι απόλυτα οριοθετημένο, αν λάβουμε υπόψη μας τις όποιες κοινωνικοπολιτικές τους προεκτάσεις που είναι διαφορετικές από χώρα σε χώρα και, εκ των συνθηκών, παρατηρούνται πολλές ποιοτικές διαφορές. Αυτές ακριβώς οι διαφορές και ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται αυτές οι απαιτήσεις, αποτελούν πρόκληση για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής και σκέψης όμως, οφείλουμε να αναγνωρίζουμε τα ιδιαίτερα ιστορικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά των μουσουλμανικών πληθυσμών κατά τόπους και κατά περίπτωση έτσι, ώστε οι άνθρωποι αυτοί να μην αισθάνονται περιθωριοποιημένοι ή πολίτες β’ διαλογής, όπως αισθάνονται οι μειονότητες στην Τουρκία για παράδειγμα. Μέχρι εδώ καλά.

Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου, αποτελεί η πρόσφατη αποτυχημένη προσπάθεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου - και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε συνεργασία με το Φόρουμ των Ευρωπαϊκών Μουσουλμανικών Οργανώσεων Φοιτητών και Νέων (FEMYSO), να «επιμορφώσουν» και να «διαφωτίσουν» τις ευρωπαϊκές κοινωνίες αναφορικά με τον σεβασμό του δικαιώματος των μουσουλμάνων να εκδηλώνουν ελεύθερα την θρησκευτική και πολιτισμική τους ταυτότητα, την διαφορετικότητά τους δηλαδή, προβάλλοντας ως ευρωπαϊκό αξιακό σύμβολο την ισλαμική μαντίλα με συνθήματα τύπου: «hijab is freedom» και «joy is hijab»(!)

Δικαιολογημένα η δράση αυτή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και στην χώρα μας, με ένα μεγάλο ερωτηματικό για τις ευθύνες εκείνων των θεσμικών παραγόντων που δήθεν λειτουργούν με γνώμονα το ευρωπαϊκό σύστημα κανόνων, αρχών κι αξιών. Αυτή όμως είναι μία και μόνη παράμετρος. Θεωρητική.

Επί του πρακτέου, οφείλουμε να γνωρίζουμε αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αγνοούν τις σχέσεις της εν λόγω οργάνωσης με την Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (DIYANET), την IGMG (τούρκοι ισλαμοφασίστες), την Μουσουλμανική Αδελφότητα και άλλες οργανώσεις-ομάδες που έχουν χαρακτηριστεί ως τρομοκρατικές καθώς, και τι ποσά της έχουν καταβληθεί από πλευράς Ε.Ε. και για ποιον σκοπό. Διότι, απ’ ό,τι φαίνεται, όλοι γνωρίζουν και κανένας μιλάει και κανένας δεν δοκιμάζει να κάνει απολύτως τίποτε…!

Υπάρχει βέβαια και η ανθρώπινη διάσταση. Ό,τι ακριβώς εκμεταλλεύεται όλος εκείνος ο συρφετός των αλληλέγγυων και των δικαιωματιστών που οι ισλαμιστές τους έχουν πιάσει - κατά το κοινώς λεγόμενο - κότσο. Οι αντιπρόσωποι αυτοί του τίποτα, αυτοπροβάλλονται «προοδευτικοί» και «φιλελεύθεροι» και αντιμετωπίζουν όλους εμάς τους υπόλοιπους ως οπισθοδρομικούς, ξεπερασμένους, φοβικούς και τα λοιπά. Και δεν τους περνά καν από το μυαλό ότι όλοι οι άνθρωποι, μουσουλμάνοι, βουδιστές, χριστιανοί, ινδουιστές, άθεοι ή ό,τι άλλο, είναι πρόθυμοι να δείξουν και δείχνουν τον ίδιο σεβασμό που απολαμβάνουν από τους γύρω τους, δεν επιτρέπουν στις όποιες διαφορές να δημιουργούν στεγανά κι εντάσεις, κι ούτε εξ υφαίνουν θεωρίες συνωμοσίας. Όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι έχουν τα ίδια σχέδια, τα ίδια όνειρα, τις ίδιες ελπίδες και τα ίδια θέλω: Να ζήσουν μία καλή κι αξιοπρεπή ζωή για εκείνους και για τα παιδιά τους.

Το πράγμα χαλάει από όσους αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους με άλλο μάτι. Από εκείνους που έχουν άλλες επιδιώξεις και εξυπηρετούν πολύ συγκεκριμένες σκοπιμότητες. Και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ισλαμικών Νεολαίων είναι ένας τέτοιος χώρος, με τα μέλη του να μην σέβονται τίποτε και κανέναν στην ετσιθελική προώθηση της πολιτικής του ατζέντας! Και δεν έχουμε κανέναν απολύτως λόγο να αμφιβάλλουμε ότι εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο του λεγόμενου υβριδικού πολέμου που διεξάγει η Τουρκία με κάθε τρόπο και μέσο έναντι της Ευρώπης. Το περίεργο είναι πως θεσμικά όργανα της Ε.Ε. δείχνουν πρόθυμα στην υιοθέτηση αυτής της πολιτικής ατζέντας...

Η αντίδραση της νεοεκλεγείσας τουρκάλας προέδρου του Φόρουμ, Hande Taner, είναι ενδεικτική κι άκρως αποκαλυπτική. Μετά την αποτυχημένη διαφημιστική εκστρατεία ανάδειξης της ισλαμικής κουλτούρας ως «σημαίνοντος» στοιχείου της «ευρύτερης» ευρωπαϊκής ταυτότητας, καθ’ υπόδειξη της Άγκυρας (για θυμηθείτε πόσες φορές ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν έχει εκφραστεί ανάλογα...), εξαπολύει μύδρους εναντίον των «ευρωπαίων (γάλλων) υποκριτών» (sic) που – πάντα κατά την ίδια – προάγουν με τις ενέργειές τους τις διακρίσεις εις βάρος των μουσουλμάνων και τη μισαλλοδοξία.

Η κ. Taner άρπαξε την ευκαιρία που της παρουσιάστηκε για να παραδώσει μαθήματα περί σεβασμού πολιτικών (όπως αντιλαμβάνεστε η θρησκεία χρησιμοποιείται πάντα προσχηματικά) και ανθρωπίνων δικαιωμάτων· «προοδευτικότητας» κι αλληλεγγύης. Όμως, δεν την ακούσαμε και δεν την είδαμε ποτέ να επιδεικνύει την ίδια σπουδή για τα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία, την χώρα καταγωγή της, κατά παράβαση κάθε λογικής και έννοιας δικαίου, όπως στην περίπτωση του Σελαχατίν Ντεμιρτάς ή του Οσμάν Καβαλά και τόσων χιλιάδων άλλων πολιτικών κρατουμένων ή για τις απαγορεύσεις εισόδου στη χώρα και τις απελάσεις με συνοπτικές διαδικασίες ευρωπαίων πολιτών με καταγωγή από τον Πόντο και άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας χωρίς κανένα απολύτως αιτιολογικό!

Ακόμη περισσότερο; Δεν έχει εκφραστεί ποτέ για τα όσα μύρια περνούν και υποφέρουν χριστιανοί, βουδιστές και ινδουιστές από μουσουλμανικές πλειοψηφίες στην Αφρική και την νοτιοανατολική Ασία.

Μας κουνάει το δάχτυλο λέγοντάς μας πως ο καθένας έχει δικαίωμα να φοράει ό,τι θέλει, όπου θέλει. Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί αυτό το δικαίωμα δεν το έχουν οι χριστιανοί στην Τουρκία και σε άλλες μουσουλμανικές χώρες με κίνδυνο μάλιστα, σε αντίθετη περίπτωση, να υποστούν λεκτική ή άλλη επίθεση από τον όποιο τυχαίο παρανοϊκό αν έστω τύχει να δει κρεμασμένο τον σταυρό στον λαιμό;

Θα πρότεινα στην κ. Taner και σε κάθε άλλη κ. Taner, που επιδιώκει να έχει λόγο και ρόλο, να χτίσει το πολιτικό της κεφάλαιο πάνω στην αλήθεια. Γνωρίζω όμως εκ προοιμίου ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο μια και η ισλαμική αλήθεια είναι μία βρώμικη υπόθεση! Κι εδώ στην Ευρώπη το έχουμε δει, το βλέπουμε, το έχουμε ζήσει, το ζούμε και το βιώνουμε πολύ καλά… Αν παρά ταύτα ασφυκτιά και αποζητά περισσότερο χώρο κι ελευθερία, να ανασάνει λίγο η γυναίκα, μπορεί κάλλιστα να μετοικήσει στην χώρα καταγωγής της ή να εγκατασταθεί στο Ομάν, τη Σ. Αραβία, το Ιράκ, το Ιράν, το Πακιστάν ή και το Αφγανιστάν ακόμη. Απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω η ποιότητα δημοκρατίας εκεί ξεπερνά κατά πολύ τα ευρωπαϊκά στάνταρντς. Είμαι σίγουρος ότι θα έβρισκε την ευτυχία και θα ένιωθε πιο ελεύθερη και πιο ασφαλής.

Ας μιλήσουμε σοβαρά. Το Ισλάμ δεν είναι συμβατό με τις ευρωπαϊκές αξίες και μάταια προσπαθούν κάποιοι να μας πείσουν για το αντίθετο. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι θεσμοί προβληματικοί και δεν αντικατοπτρίζουν σε καμία περίπτωση τον ευρωπαϊκό πολιτισμό στα πολιτικά και κοινωνικά τεκταινόμενα του ευρωπαϊκού χώρου αλλά και πέραν αυτού. Ούτε και μπορούν να διαρρυθμίσουν ένα ασφαλές και ποιοτικό περιβάλλον (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό, όπως το αντιλαμβάνεται ο καθένας μας) για τους πολίτες της ΕΕ και για όλους όσους ζουν νόμιμα εδώ, είτε είναι μουσουλμάνοι, χριστιανοί, άθεοι ή παγανιστές.

Τα ερωτήματα είναι συγκεκριμένα και έχουμε κάθε δικαίωμα να γνωρίζουμε:

• Τι επιχορηγήσεις έχουν λάβει αυτές οι οργανώσεις και για ποιόν σκοπό;
 
• Για ποιό λόγο οι ευρωπαϊκοί θεσμοί συνδιαλέγονται μαζί τους και ποιό το διακύβευμα;
 
• Επίσης, ποιό είναι το όφελος που αναμένεται να απολαύσουν τα κράτη μέλη και οι ευρωπαϊκές κοινωνίες από αυτή τη ... συναλλαγή;

Ο τουρκοϊσλαμικός παράγοντας στην υποσαχάρια Αφρική: τζιχαντισμός, τρομοκρατία και διπλωματία

Εισαγωγή:

Η υπογραφή της ελληνογαλλικής συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας, εκτός των άλλων, διεύρυνε ακόμη περισσότερο την αντίληψη της ελληνικής κοινής γνώμης περί στρατιωτικής συνδρομής των δύο χωρών και παρά τα όποια θετικά φέρνει αυτή η συμφωνία για την χώρα μας, ήταν λογικό κι επόμενο να προκαλέσει προβληματισμό για τα τεκταινόμενα στην υποσαχάρια Αφρική - με μάλλον αρνητικό πρόσημο, με το αιτιολογικό της ενδεχόμενης εμπλοκής της Ελλάδας στις μετα-αποικιακές υποθέσεις της Γαλλίας. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι εκεί, τα γαλλικά συμφέροντα – και όχι μόνο – συγκρούονται ευθέως με τις επιδιώξεις άλλων δυνάμεων που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επιχειρούν να μεταβάλλουν τις ήδη εύθραυστες γεωπολιτικές ισορροπίες.

Πριν αναπτύξουμε περαιτέρω το όλο θέμα της τουρκικής ανάμιξης στα αφρικανικά πράγματα, ας έχουμε κατά νου πως η πατρίδα μας, με όλα της τα στραβά και τα ανάποδά, παραμένει ισχυρός πυλώνας σταθερότητας, ασφάλειας, δημοκρατίας και πολιτισμού μέσα στον κόσμο, μέσα σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, και οφείλουμε να μην παραγνωρίζουμε ή να απαξιώνουμε το μέγεθός της. Άρα λοιπόν, υπό αυτή τη συνθήκη, έχει ρόλο να διαδραματίσει και οφείλει να τον διαδραματίσει προς εξασφάλιση όλου του πολιτισμένου κόσμου.

1. Η τουρκοϊσλαμική σκέψη:

«Δεν είμαστε ξένοι στη περιοχή, ούτε το πρόβλημα είναι πρωτόγνωρο», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει μεταξύ άλλων ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Μιχάλης Κωσταράκος, σε σχετική ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook[1].  Τώρα όμως, ολοένα και περισσότερο η σύγκρουση στη ζώνη του Σαχέλ αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα γεωστρατηγικής σημασίας.

 

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας και ας αφήσουμε τα μισόλογα στην άκρη. Ό,τι συμβαίνει στην Αφρική, αφορά στην Δύση και την ισλαμική Ανατολή. Δεν αποτελεί δηλαδή αντικείμενο μόνον γαλλικού ενδιαφέροντος. Πιο συγκεκριμένα, από την μια πλευρά έχουμε την Ευρώπη και τον Χριστιανισμό κι από την άλλη, τον συνήθη ύποπτο - την Τουρκία και το Ισλάμ ή πιο ορθά, τον ισλαμισμό.[2] Σημειωτέον ότι για τον θρησκευτικό χαρακτήρα αυτής της σύγκρουσης – όπως θα φανεί στη συνέχεια – ευθύνεται αποκλειστικά η Τουρκία.  

Δεν έχει περάσει καλά καλά ένας χρόνος από τότε που ο Υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, απευθυνόμενος σε ομάδα τούρκων αξιωματικών δήλωνε με έμφαση: «H Τουρκία θα κυβερνήσει τον κόσμο και θα γράψει ιστορία» (Αύγουστος 2020). Την ίδια ακριβώς περίοδο, ο Πρόεδρος Ερντογάν, κατά τους εορτασμούς της νίκης στην μάχη του Ματζικέρτ, απερίφραστα και με την επιδεικτική του έπαρση, ούτε λίγο ούτε πολύ, υποστήριζε πως η καταστροφή κι ο όλεθρος (σ.σ. από τα χέρια των τούρκων) νοούνται ως λύτρωση και δίκαιο! Χαρακτήρισε δε τον «τουρκικό πολιτισμό» ως «πολιτισμό κατάκτησης» και επανέλαβε τα γνωστά περί «ιστορικής ηθικής» και «δικαιοσύνης».[3]

Σχεδόν καθημερινά γινόμαστε αποδέκτες της θρασύτατης κι αναιδέστατης  ρητορικής της τουρκικής ηγεσίας σε σημείο πλέον να μην προκαλεί εντύπωση σε κανέναν μας. Ωστόσο, για την ίδια συνιστά υποκείμενο συνέπειας στο περιεχόμενο και τις αρχές της τουρκοϊσλαμικής σκέψης η οποία, αναπτύχθηκε μεν τους τελευταίους δύο περίπου αιώνες, βρίσκει όμως την θεωρητική της βάση στην εκδοχή εκείνη του Ισλάμ που καλλιεργήθηκε μέσα στους τεκκέδες των ισλαμικών ταγμάτων από τον 8^ο αιώνα κι έπειτα.

Κατά συνέπεια, οι προθέσεις και οι επιδιώξεις της γειτονικής μας χώρας, όπως αυτές εκφράζονται κι εκδηλώνονται σε κάθε περίπτωση, θεμελιώνονται και πάνω στην φιλοσοφία αυτών των ταγμάτων… μέσα σε μία εικονική πραγματικότητα που οριοθετείται από ιδεοληψίες, προκαταλήψεις, στερεότυπα, αποσπασματικές «αποκαλύψεις», «ιερές αλήθειες» και μια υπερβολική δόση αλαζονείας ανάλογη εκείνης που «οφείλει» να έχει μία περιφερειακή δύναμη μέσης ισχύος, οραματιζόμενη την… παγκόσμια κυριαρχία…

Μιλώντας για αλήθειες, υπάρχει μία κοινή κι αναμφισβήτητη αλήθεια που συνδέει ισλαμιστές, εθνικιστές, κεμαλιστές, δημοκράτες, αριστερούς και φασίστες στην επίτευξη αυτού του σκοπού: «Ο κόσμος μας θα γίνει πιο όμορφος, όταν οι τούρκοι φέρουν εις πέρας την αποστολή τους», αναφέρει ένα γνωστό τουρκικό ρητό με το οποίο τελικά, μυθοποιείται η οθωμανική κληρονομιά και νομιμοποιούνται τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τόσο κατά την οθωμανική περίοδο αλλά και αργότερα, προ και μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η γειτονική μας χώρα, είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο με ιδρυτική πράξη την γενοκτονία πληθυσμών (Αρμενίων / Ασσύριων / Ελλήνων / Χριστιανών). Τούτο το θλιβερό «προνόμιο» δεν το θέλησε καμία άλλη χώρα και κανένας άλλος λαός!

Αναμφισβήτητα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε ηγετική δύναμη στον ευρύτερο γεωγραφικό μας χώρο, με σημείο αναφοράς για όλους τους υπηκόους της τον Χαλίφη της και το Ισλάμ. Μέσα από το Ισλάμ ρυθμιζόταν η κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή όλων των υπηκόων της και μέσα από το θρησκευτικό τους πρίσμα αντιλαμβάνονταν οι οθωμανοί τούρκοι την εσωτερική/εξωτερική τους πολιτική και τις διεθνείς τους σχέσεις.

2. Το Ισλάμ στην Αφρική: σύντομη ιστορική αναφορά και περιγραφή

Το Ισλάμ φτάνει στην Αφρική με την κατάκτηση της Αιγύπτου περί το 640 μ.Χ. Σε γενικές γραμμές – και με την ευελιξία που επιδεικνύει κατά περίπτωση – προσπαθεί να μην προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές. Επιδεικνύει ανοχή και σεβασμό στα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις και τις δοξασίες των γηγενών πληθυσμών, χωρίς να υπονομεύει τις προϋπάρχουσες κοινωνικές δομές. Έτσι, η διείσδυση αυτή δεν προκαλεί ισχυρές κοινωνικές και πολιτιστικές αναταράξεις αντίθετα, έρχεται και γονιμοποιεί σε εύφορο έδαφος, ενισχύοντας πνευματικά και πολιτισμικά το γίγνεσθαι των νέων κατακτηθέντων περιοχών.

Σε αντίθεση με την Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, το Ισλάμ στην Αφρική διακρίθηκε για τον συγκρητισμό και την δεκτικότητα που επέδειξε ως προς το φιλοσοφικό περιεχόμενο, τους μύθους αλλά και στις τελετουργικές πρακτικές και λατρευτικές συνήθειες των διαφόρων φυλών. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις υιοθέτησε στοιχεία αυτών των λατρευτικών συνηθειών και έτσι, με το πέρασμα του χρόνου, απέκτησε έναν διαφορετικό χαρακτήρα σε σχέση πάντα με το αυθεντικό αραβικό Ισλάμ που αντιμετωπίζει κάθε άλλη θρησκεία επιθετικά, με μίσος και φθόνο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επικοινωνίας/συναλλαγής/ζύμωσης άρχισαν να δραστηριοποιούνται τοπικά κι αργότερα περιφερειακά τα ισλαμικά τάγματα, τα οποία ανθούν από τον 12^ο αιώνα κι έπειτα. Ομιλούμε για μία πνευματική κίνηση εντός κι εκτός του ορθόδοξου Ισλάμ με ερμηνευτικό και κριτικό προσανατολισμό.

Τα ισλαμικά τάγματα καλλιέργησαν ουσιαστικά μία μυστικιστική οδό αντίθετη με την νομολογική διάσταση του ορθόδοξου Ισλάμ, δίνοντας σημασία στην ενσυναίσθηση και την πνευματικότητα όχι μόνον μέσα στα όρια της δογματικής πίστης αλλά και πέραν αυτής. Κι ενώ αρχικά έχουμε να κάνουμε με ένα φιλοσοφικό ρεύμα που σαν δροσερό αεράκι περνά πάνω από τις στεγνές και απέραντα άγονες εκτάσεις της αφρικανικής σαβάνας, καταλήξαμε στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» και τους ομοίους τους να διακηρύττουν: «…είναι στη φύση του Ισλάμ να κυριαρχεί και όχι να κυριαρχείται, να επιβάλλει το νόμο του σε όλα τα έθνη και να επεκτείνει τη δύναμή του σε ολόκληρο τον πλανήτη»![4]

Η αλήθεια είναι πως η ανταπόκριση που βρήκε το Ισλάμ στην Αφρική, εξαιρουμένου του βορρά και των ανατολικών ακτών (Σομαλία, Κένυα, Τανζανία κλπ) ήταν αρχικά ασθενής. Καθώς όμως ο αποικιακός ανταγωνισμός φούντωνε ολοένα και περισσότερο, το Ισλάμ αναδεικνυόταν ως ικανό αντιστάθμισμα στα σχέδια των αποικιοκρατικών δυνάμεων, εξαιτίας της εσωτερικής προδιάθεσης των γηγενών πληθυσμών να προστατεύσουν την ταυτότητα και την κοινωνική τους αυτονομία.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της (ισλαμικής) αυτής ικανότητας, ας έχουμε υπόψη μας ότι τα σημερινά σύνορα των χωρών της αφρικανικής ηπείρου τραβήχτηκαν επί του χάρτη χωρίς να γίνουν σεβαστά τα όποια ιστορικά, εθνολογικά, γλωσσικά, πολιτισμικά γνωρίσματα και χαρακτηριστικά των γηγενών πληθυσμών που εγκλωβίστηκαν σε επίπλαστες οριοθετημένες ζώνες επικυριαρχίας ανάλογα με την διοικητική βολή των Ευρωπαίων με αποτέλεσμα, φυλές ολόκληρες αλλά και οικογένειες ακόμα, να βρεθούν χωρισμένες αναγκαστικά και υποχρεωτικά σε διαφορετικές διοικητικές (κρατικές) οντότητες.

Στον αντίποδα, στην μουσουλμανική θεώρηση των πραγμάτων ο μουσουλμάνος αποτελεί μέλος της «ούμα», της κοινότητας των πιστών, και δεν αναγνωρίζει κρατικά σύνορα… «Και κρατηθείτε γερά όλοι σας με το σχοινί του Θεού και μη διασπασθείτε, και να θυμάστε την εύνοια του Θεού για εσάς. Διότι ενώ ήσαστε εχθροί μεταξύ σας, Εκείνος ένωσε τις καρδιές σας με αγάπη και γίνατε με την Χάρη Του αδέλφια…»[5]. Αυτό, οι ευρωπαίοι αποικιοκράτες όφειλαν να το γνωρίζουν. Αν το γνώριζαν, τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά ως τις ημέρες μας. Το Ισλάμ, την εποχή της αποικιοκρατίας, κάλυπτε ως επί το πλείστον τον βορρά και την λωρίδα της υποσαχάριας περιοχής ανάμεσα στις δυτικές κι ανατολικές ακτές της, από τον Ατλαντικό μέχρι τη Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό, σήμερα, έχει αποκτήσει επιθετική δυναμική σε όλη την ήπειρο!

3. Η προβολή ήπιας ισχύος στην Αφρική…

… ναι, έχει θρησκευτικό αποτύπωμα. Από τα ισλαμιστικά τάγματα των Ναξιμπεντή, των Καλίντι, των Καντίρι και των Χαλβάτι· τους κρατικούς θεσμούς και οργανισμούς της Τουρκίας, όπως η Διεύθυνση Θρησκευτικών Ζητημάτων, οι TIKA και TUMSIAD, ιδρύματα όπως το ίδρυμα Hudayi, αδελφότητες και κοινότητες όπως οι Suleymancilar,  το δίκτυο του Φετουλάχ Γκιουλέν, ΜΚΟ (βλέπε ΙΗΗ, TUSCON και TURKSAY κ.λπ.), μέχρι τις τρομοκρατικές και τζιχαντιστικές οργανώσεις που δρουν στην Νιγηρία, το Μάλι, τη Μπουρκίνα Φάσο κ.ο.κ. όπως οι Μπόκο Χαράμ, Αλ Σααμπαμπ, Ισλαμικό Κράτος (ISGS, ISWAP και ISCAP), παραφυάδες της Αλ Κάϊντα, ΑΒΜ, Ανσάρ αλ Σαρία, Αλ Μουραμπίτουμ, JNIM κ.λπ. το Ισλάμ και μάλιστα, η τουρκική εκδοχή του, έχει σημαίνοντα ρόλο στις επιδιώξεις και στην προώθηση των τουρκικών συμφερόντων.

Ο ταγματικός ισλαμισμός, διότι περί αυτού πρόκειται, είναι μία αίρεση πολλαπλών προβολών. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα κακόηθες καρκίνωμα με πλήθος πλοκαμιών και μεταστάσεων που εξυπηρετούν την μια και μόνη «Αρχή». Ως καρκίνος είναι εξαιρετικά θανατηφόρος κι ο θάνατος, ο πνευματικός θάνατος που συντελείται στο άτομο και το σύνολο είναι αργός και βασανιστικός.

 

Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις τους, όλα τα ισλαμικά τάγματα / κινήματα / κινήσεις / ομάδες / κοινότητες / αδελφότητες / εταιρείες και οργανισμοί, έχουν τις ίδιες ρίζες, ακολουθούν τους ίδιους κανόνες και λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία, με πλήθος διακλαδώσεων και συνδέσμων ανάμεσά τους, συνιστώντας ένα δαιδαλώδες δίκτυο διαδρόμων αμφίδρομης μετακίνησης προσώπων, ιδεών και αντιλήψεων.

Ιστορικά και θρησκειολογικά, αυτό το δαιδαλώδες δίκτυο, παρεμβάλλει μεταξύ των δύο μεγαλύτερων κλάδων του Ισλάμ, με τις όποιες συνθέσεις κι αντιθέσεις κι έχει επηρεάσει καθοριστικά στην διαμόρφωση μιας ευρύτερης ισλαμιστικής παιδείας και πολιτικής επιδίωξης μακρυά από την ορθοδοξία της μουσουλμανικής πίστης που δήθεν ευαγγελίζεται η κάθε άκρη του για λογαριασμό της.

 

Και παρά την δυναμική της αυτονομίας τους, τα όποια τοπικά χαρακτηριστικά ή ιδιαιτερότητες μπορεί να διαθέτουν, όλα ανεξαιρέτως επηρεάζονται, καθοδηγούνται και λαμβάνουν τις κατευθυντήριες γραμμές τους από τα περίχωρα της δυτικής Κωνσταντινούπολης. Το ίδιο και το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, όπως και ο ίδιος ο τούρκος Πρόεδρος και οι Υπουργοί του. Εκεί σχεδιάζονται όλες οι πολιτικές που εφαρμόζονται στην συνέχεια, και στον Καύκασο, και την Κεντρική Ασία, και την Αφρική κι από την ίδια «Αρχή» υπαγορεύεται η ρητορική των τούρκων αξιωματούχων. Όλοι και όλα για την εξυπηρέτηση του πανισλαμικού και παντουρκικού οράματος!

 

Στην πραγματικότητα καλύπτουν το κενό μεταξύ ιδεολογικής/πνευματικής επιρροής  και πολιτικής διαχείρισης και μάλιστα με σχετική επιτυχία καθώς, απευθύνονται στα πιο ευάλωτα λαϊκά στρώματα των κατά τόπους κοινωνιών, εκεί ακριβώς που το θρησκευτικό αίσθημα διατηρείται ισχυρό και η λογική δεν μπορεί να διεισδύσει. Το πρόβλημα - κοινωνικά και θρησκειολογικά, γιγαντώνεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια με την εκ νέου αναβίωση του πανισλαμισμού και την αύξηση των προσφυγικών ροών.

 

Το πλέον ισχυρό ισλαμικό τάγμα είναι εκείνο των Ναξιμπεντή-Καλίντι. Το εν λόγω τάγμα όχι μόνον χαράσσει την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας αλλά, ευθύνεται και για πλήθος τρομοκρατικών επιθέσεων σε όλη την υφήλιο, όπως βεβαιώνεται από πολλές και διαφορετικές πηγές.

 

Με τις όποιες προεκτάσεις και διασυνδέσεις του να ξεπερνούν τα όρια του ισλαμικού κόσμου, ποτέ δεν ήταν και δεν είναι όσο αθώο θέλει να φαίνεται. Η δράση του δεν περιορίζεται μόνον στο πνευματικό/ιδεολογικό πεδίο· εκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως: α) η διαχείριση και διακίνηση κεφαλαίων από νόμιμες και παράνομες δραστηριότητες, β) η συμμετοχή στη δημόσια διοίκηση της Τουρκίας με τη διεύθυνση ιδρυμάτων κι οργανισμών· γ) η στρατολόγηση, εκπαίδευση και η διασπορά τουρκομάνων μαχητών (τρομοκρατών) στα πολεμικά πεδία της Λιβύης, της Συρίας, του Αρτσάχ και στις χώρες του Σαχέλ. 

 

Είναι το τάγμα με τα εκατομμύρια ακολούθων και πιστών που συνεργάζονταν στενά με τον Οσάμα Μπιν Λάντεν όταν ο ίδιος δημόσια δήλωνε ότι: «... η Τσετσενία αποτελεί την θερμοκοιτίδα του θρησκευτικού πολέμου και από εκεί, οι μαχητές προερχόμενοι από το Αφγανιστάν (...) θα εξαπλωθούν σε όλα τα μέρη όπου διαπράττονται «αδικίες» εναντίον των μουσουλμάνων».

 

Είναι το τάγμα που πρόσφερε επί μακρόν καταφύγιο στον Αλ-Ζαουάχρι και σε άλλες ηγετικές μορφές του τζιχαντιστικού κινήματος. Είναι το τάγμα που σήμερα ορίζει την πολιτική ατζέντα στην Τουρκία εις βάρος των κούρδων και των λοιπών μη σουνιτικών και μη μουσουλμανικών εθνοτικών ομάδων κι εναντίον της Ελλάδος και της Κύπρου.

 

Είναι το τάγμα που συχνά πυκνά ενορχηστρώνει επιθέσεις εναντίον χριστιανικών και ινδουιστικών στόχων στην Ινδία. Είναι το ίδιο τάγμα που επιδιώκει τον σφετερισμό του Χαλιφάτου από τον αραβικό κόσμο και υποστηρίζει κι ενισχύει οικονομικά και υλικά τζιχαντιστικές ομάδες σε χώρες της Αφρικής με μη ανιχνεύσιμες ροές κεφαλαίων από το λαθρεμπόριο πετρελαίου και ναρκωτικών. Δεν τα λέμε εμείς. Οι ίδιοι οι τούρκοι κάνουν αυτές τις καταγγελίες…

  

Για τους τούρκους - και κυρίως την τουρκική αριστερά η οποία δεν είχε ποτέ κανέναν ηθικό ενδοιασμό στην εναλλαγή στρατοπέδων, τους μαρξιστές και τους ισλαμιστές το τάγμα αυτό και οι ηγέτες του υπήρξαν διαχρονικά τα σύμβολα του «επαναστατικού» και εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος ενάντια στον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία.

 

4. Ιδεολογικός εκφυλισμός του μυστικιστικού Ισλάμ

 

 

Στο ιδεολογικό πεδίο, τα σουφικά τάγματα, οι κοινότητες κι οι διάφορες αδελφότητες, επιδεικνύουν ένα πιο συμβιβαστικό πρόσωπο. Προωθούν δήθεν τον διαθρησκευτικό διάλογο, είναι ανοιχτά στις επιστήμες και τα γράμματα, συζητούν για δημοκρατία κι ανθρώπινα δικαιώματα, διατρανώνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών τους, έχουν να επιδείξουν σημαντικό φιλανθρωπικό έργο και επισημαίνουν πως αντικειμενικός σκοπός είναι η συμφιλίωση της δημόσιας ζωής με τη θρησκευτική και η εναρμόνιση του σύγχρονου τρόπου ζωής με την παράδοση.

 

Στο πνευματικό πεδίο, στοχεύουν στην κυριαρχία του Ισλάμ και διακηρύττουν πως η δημοκρατία χρήζει μεταφυσικής ερμηνείας που μόνον η θρησκεία του Μωάμεθ μπορεί να προσφέρει (!). Υποστηρίζουν δε την απαρέγκλιτη εφαρμογή του ισλαμικού νόμου (σαρία), ενώ ερμηνεύουν το Κοράνι κατά το δοκούν. Δίνουν, επίσης, πολύ μεγάλη σημασία στη σχέση δασκάλου-μαθητή προσδίδοντας στον πρώτο απόλυτη εξουσία επάνω στον δεύτερο. Αξίζει να σταθούμε σε αυτό το σημείο.

Η εξουσία του (σ.σ. του δασκάλου) είναι απεριόριστη κι ανεξέλεγκτη με αποτέλεσμα, πρακτικά, να μεταβάλλεται η σχέση της ισλαμικής νομολογίας (Θεϊκού Νόμου κι ανθρώπινης κατανόησης), κάτι που συναντούμε και στο σουνιτικό και στο σιϊτικό Ισλάμ. Οφείλουμε να σημειώσουμε πως, αυτή ακριβώς η αντίληψη έχει οδηγήσει στον εκφυλισμό της εσωτερικής διάστασης του Ισλάμ κι επιτρέπει την ροπή προς την παραβατικότητα και το έγκλημα… ροπή που εκδηλώνεται με την παρερμηνεία του ίδιου του όρου «τζιχάντ» καταλήγοντας συνώνυμο της τρομοκρατίας.

 

Στην πολιτική του διάσταση, οι τούρκοι ισλαμιστές συντάσσονται με αυτό το ρεύμα διότι τους δίνει το περιθώριο εργαλειοποίησης της πίστης και της θρησκείας. Στο δικό τους μυαλό, οι μουσουλμάνοι οφείλουν να υπερκεράσουν τις όποιες ιδεολογικές τους διαφορές - ποτέ δεν λένε πως και υπό ποιές προϋποθέσεις - για να δημιουργήσουν ένα ενιαίο κοινωνικό/πολιτικό/θρησκευτικό χώρο όπου πράοι κι εξτρεμιστές μπορούν να συνυπάρχουν, όπως ακριβώς συνυπάρχουν και συλλειτουργούν πολλά και διαφορετικά γρανάζια σε έναν ωρολογιακό μηχανισμό. Διαφορά πραότητας κι εξτρεμισμού δεν μπορεί να υπάρξει και δεν νοείται. – Έτσι νομιμοποιούνται και οι πολλές επιθέσεις φανατικών εναντίον μετριοπαθών μουσουλμάνων.

Διαχωρισμός θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας στο Ισλάμ δεν έχει νόημα. Ο Ισλαμικός Νόμος θεωρείται Θείος και αφορά κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, δημόσιας και ιδιωτικής. Συνεπώς, δεν υπακούει σε ένα σαφές πλαίσιο ορισμών και κανόνων γι’ αυτό μπορούν και υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες που με την σειρά τους, έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλών διαφορετικών σχολών και ιδεολογικών ρευμάτων.

Κανένα Δίκαιο, κανένας Νόμος και κανένας κώδικας δεν είναι σεβαστός κι αποδεκτός, παρά μόνον η συνθήκη στην οποία υπακούει κι υποτάσσεται ο πιστός (μουσουλμάνος) σε σχέση με τον «Θείο Λόγο» (Κοράνι). Την ίδια υπακοή και υποταγή οφείλουν υποχρεωτικά να επιδεικνύουν και οι μη μουσουλμάνοι.

5. Ποια η σημασία της Αφρικής για την Τουρκία 

Η Αφρική εξελίσσεται για την Τουρκία σε έναν από τους πιο αξιοσημείωτους τομείς ανάπτυξης της εξωτερικής της πολιτικής και τα κίνητρά της είναι πολιτικά και θρησκευτικά. Η δε αυξανόμενη επιρροή της είναι αδιαμφισβήτητη αν και όχι τόσο ευπρόσδεκτη όσο πιθανόν να ανέμενε.

Ήδη από τις δεκαετίες του ‘80 και του ’90 οι τούρκοι έβλεπαν στην Αφρική την προοπτική επέκτασης της σφαίρας επιρροής τους. Το 1998 η Τουρκία υιοθέτησε ένα σχέδιο δράσης, με στόχο την συνεννόηση και την συνεργασία με τις κρατικές ελίτ των αφρικανικών χωρών στην προώθηση εμπορικών και οικονομικών συμφωνιών για τις τουρκικές κρατικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Από τότε κι έπειτα επιδόθηκε σε έναν αγώνα δρόμου ώστε να ενισχύσει περεταίρω την διπλωματική της παρουσία.[6]

Όμως, όλοι μας πλέον γνωρίζουμε ή έστω υποψιαζόμαστε πως λειτουργεί η Τουρκία. Εμπορικά, οικονομικά, πολιτιστικά και διπλωματικά από την μία και με την τρομοκρατία από την άλλη. Και την τρομοκρατία την έχει ανάγκη! Για να μπορεί να παρεμβαίνει όποτε και όπου κρίνει, για να δικαιολογεί την ανθρωπιστική της βοήθεια, την συμμετοχή της σε αναπτυξιακά έργα (νοσοκομεία, σχολεία, δρόμοι και τζαμιά) και για την προώθηση και αναβάθμιση της ισλαμικής παιδείας στους ασθενέστερους. Και βρίσκει έδαφος! Στην άκρατη φτώχεια, τις διεφθαρμένες κυβερνήσεις, στα πάθη και τις έριδες, στις άγονες εκτάσεις γης και την ανασφάλεια· στον φόβο και την εκμετάλλευση…

Ανακεφαλαιώνοντας,

πολλοί τούρκοι πολίτες που ζουν ή δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό εκφράζουν όλο και πιο συχνά, τώρα τελευταία, την δυσαρέσκειά τους για τα θρησκευτικά σύμβολα στον διάκοσμο των τουρκικών πρεσβειών. Κι είναι εύλογο να αναρωτιούνται και να αναρωτιέστε τι σχέση έχουν τα θρησκευτικά σύμβολα στην διπλωματία και την εξωτερική πολιτική! Μιλούμε όμως για την ισλαμική Τουρκία. Για μία χώρα που αποποιείται γοργά και σταθερά τον κοσμικό της χαρακτήρα και τώρα, θέλει – στην Αφρική – να επιδεικνύει με εμφατικό τρόπο τους λόγους για τους οποίους βρίσκεται εκεί. Η θρησκεία αποτελεί νομιμοποιητικό παράγοντα της παρεμβατικότητάς της και δεν προβλέπεται καμία μεταβολή ακόμη κι αν αλλάξει η πολιτική κατάσταση με ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης, όποτε κι αν γίνουν εκλογές.

Η ανάμιξη της Τουρκίας στα αφρικανικά πράγματα είναι πρωτίστως ζήτημα επιβολής και κυριαρχίας. Στην Αφρική βρίσκει την θέση σχετικής ισχύος στον ανταγωνισμό της (σύγκρουση) με την Δύση για να επιβάλλει τους δικούς της όρους και προϋποθέσεις στην διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και στον έλεγχο του εμπορίου. Θεωρεί ότι η Αφρική μπορεί να της προσδώσει το ειδικό βάρος που δεν έχει στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία και πιστεύει ότι μπορεί να αναδειχθεί στον μεγάλο παίκτη της παγκόσμιας γεωπολιτικής σκακιέρας τον οποίο κανείς δεν θα αμφισβητεί. Ούτε οι Η.Π.Α., ούτε η Ευρώπη, ούτε η άσπονδη φίλη Ρωσία.

Δυστυχώς, η Ευρώπη δεν κατανοεί το μέγεθος και την ορμή της ισλαμικής απειλής μέσα και γύρω από την επικράτειά της. Δεν αντιλαμβάνεται ότι η Τουρκία ηγείται των φανατικών ισλαμιστών έναντι της Δύσης. Και όποιοι από εμάς τολμήσουν να μιλήσουν για τον κίνδυνο, χαρακτηρίζονται αυτομάτως ρατσιστές, ξενοφοβικοί, ισλαμοφοβικοί, φασίστες ή ό,τι άλλο. Ας είναι…

 

***

 

Βιβλιογραφία / αρθρογραφία:

1.        Congressional Bills 113th Congress, U.S. Government Publishing Office, July 24, 2014

2.        Η αφρικανική περιπέτεια της Τουρκίας: Απολογισμός ενός νέου κεφαλαίου των ευρωτουρκικών σχέσεων – Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης και Γεώργιος Χ. Κωσταράς, ΕΛΙΑΜΕΠ

3.        Jihadism in Africa, Guido Steinberg and Annette Weber, Stiftung Wissenschaft und Politik German Institute for International and Security Affairs

4.        Το φανατικό Ισλάμ προελαύνει στην Αφρική, Jean Μarie Colombani, Το Βήμα 26 Σεπτεμβρίου 2010

5.        Ο ισλαμοφασισμός και το ζήτημα της ταυτοτικής ανεπάρκειας στην Τουρκία, Χρήστος Μωϋσίδης, Academia.edu

6.        Η μεθοδική διείσδυση της Τουρκίας στην Αφρική, capital.gr

7.        Erdoğan’s Comprehensive Religious Policy, Salim Çevik, SWP

8.        Sufism in Africa, Mohammed VI Foundation of African Oulema

9.        Τι είναι το Σαχέλ που περιλαμβάνεται στην ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής με τη Γαλλία- Ο ρόλος της Τουρκίας και η “φωλιά” των τζιχαντιστών, libre.gr

10.     Τι συμβαίνει στις χώρες της ζώνης του Σαχέλ, Σώτη Τριανταφύλλου, Athensvoice.gr

 

 

---

[1] https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1512615202427171&id=100010361164480

[2] Ο όρος «ισλαμισμός» δεν ανταποκρίνεται στην θρησκεία του Ισλάμ αλλά, περιγράφει την ερμηνεία και τη χρήση του Ισλάμ με την πολιτική του διάσταση μέσα στα έθνη και τις κρατικές οντότητες.

[3] https://www.academia.edu/44048892/Ο_ισλαμοφασισμός_και_το_ζήτημα_της_ταυτοτικής_ανεπάρκειας_στην_Τουρκία

[4] https://www.govinfo.gov/content/pkg/BILLS-113hr5194ih/html/BILLS-113hr5194ih.htm

[5] Κοράνι, 3:103

[6] eliamep.gr/publication/η-αφρικανική-περιπέτεια-της-τουρκίας