Χώρες του Μαγκρέμπ: Η διαχείριση των υδάτων της Σαχάρας

γράφει ο Σταύρος Γεωργίου

Στις αρχές Μαΐου 2024, οι ηγέτες της Αλγερίας, της Λιβύης και της Τυνησίας συναντήθηκαν για να υπογράψουν μια συμφωνία που ενεργοποιεί εκ νέου τον κοινό μηχανισμό διαχείρισης των υπόγειων υδάτων στη βόρεια Σαχάρα.

Η Αλγερία, η Τυνησία και η Λιβύη μοιράζονται έναν από τους μεγαλύτερους υδροφόρους ορίζοντες στον κόσμο: τον Άλβιο υδροφόρο ορίζοντα. Εκτείνεται σε μια περιοχή διπλάσια από την Ισπανία, που βρίσκεται μεταξύ της νοτιοανατολικής Αλγερίας, της δυτικής Λιβύης και της νότιας Τυνησίας. Το 70% αυτού του υδροφόρου ορίζοντα βρίσκεται στην Αλγερία, το 20% στη Λιβύη και το 10% στην Τυνησία. Αυτή η υπόγεια θάλασσα περιέχει από 40.000 έως 50.000 εκατομμύρια κυβικά μέτρα υπόγειων υδάτων. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2024/06/10/xores-tou-magkremp-i-diaxeirisi-ton-ydaton/

 

Το Αγκαντέζ και ο έλεγχος του Σαχέλ

γράφει ο Σπύρος Αξαρλής

Τμήματα του Σαχέλ καταλαμβάνουν σήμερα μια ιδιαίτερη θέση στο αφρικανικό τοπίο, ειδικά η Μπουρκίνα Φάσο, ο Νίγηρας και το Μάλι, που μοιράζονται πολλές τελευταίες εξελίξεις, ιδιαίτερα τα στρατιωτικά πραξικοπήματα και την εκδίωξη των Γάλλων.

Τον περασμένο Ιούλιο, ο Μοχάμεντ Μπαζούμ, πρόεδρος του Νίγηρα, ανατράπηκε από πραξικόπημα που πραγματοποίησε ο στρατηγός Τσιάνι. Μετά την κατάληψη της εξουσίας, οι σχέσεις με τις πρώην αποικιακές χώρες, ήταν τεταμένες. Όπως η Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, έτσι και ο Νίγηρας έχει διακόψει τις σχέσεις με τη Γαλλία. Μια σειρά γεγονότων έχουν κάνει τις σχέσεις μεταξύ του Παρισιού και του Νιαμέι εξαιρετικά τεταμένες. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2024/03/20/to-agkantez-kai-o-elegxos-tou-saxel/

Η σύγκρουση Γαλλίας και Ρωσίας

γράφει ο Γρηγόρης Κοτσίρης

Πρόσφατα η Γαλλία έχει εντείνει απότομα τις προσπάθειές της για παροχή βοήθειας στην Ουκρανία. Σκληρές δηλώσεις για τη Ρωσία κάνει ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Αν αναλύσουμε τη σημερινή κατάσταση της Γαλλίας στη διεθνή σκηνή, αποδεικνύεται ότι τέτοιες ενέργειες δεν είναι καθόλου τυχαίες, αλλά αποτελούν μια συγκεκριμένη στρατηγική της γαλλικής ηγεσίας. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2024/02/27/i-sygkrousi-gallias-kai-rosias/

Στην υγειά των κορόϊδων

 

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσοι από εσάς θυμούνται τις επισκέψεις του Νίκου Δένδια σε χώρες της Αφρικής και τις πρωτοβουλίες του ως Υπουργού των Εξωτερικών για την ενίσχυση της ελληνικής παρουσίας στην αφρικανική ήπειρο. Τότε, αν και πολλοί από εμάς εκφράζαμε την άποψη ότι αυτές οι πρωτοβουλίες εκβιάστηκαν από την τουρκική ενεργητικότητα και πως θα έπρεπε να κινηθούμε με ένα τελείως διαφορετικό πνεύμα, οι γραφειοκράτες των Αθηνών διατείνονταν ότι «…δεν θέλουμε να ανταγωνιστούμε την Τουρκία παρά να αποκτήσουμε μια σταθερή και υπολογίσιμη παρουσία έπειτα από απουσία δεκαετιών…» (geoeurope.org, “Οι εβένινες αποχρώσεις της εξωτερικής μας πολιτικής”, Απρίλιος 2022)

 

Ας δούμε λοιπόν τι συνέβη από τότε έως σήμερα. Η Τουρκία διευρύνει κι ενισχύει διαρκώς την παρουσία της στην Αφρική, κλείνονται συμφωνίες και υπογράφονται συμβόλαια εκατομμυρίων και η τουρκική σημαία κυματίζει υπερήφανα (και μπράβο της) σε κάθε μικρό ή μεγάλο έργο.

 

Και η Ελλάδα; Η Ελλάδα δεν έχει επιτύχει και δεν έχει να επιδείξει απολύτως τίποτε! Ίσως κάπου αλλού… στην Ασία; Κι εκεί τίποτε! Τζίφος! Έχουμε άλλα σχέδια εμείς. Δεν μας ενδιαφέρει ούτε να επενδύσουμε, ούτε να βγάλουμε χρήματα, ούτε να αποκτήσουμε δύναμη. Να γίνουμε ενεργειακός κόμβος για την Ευρώπη θέλουμε. Μπαταρία δηλαδή. Να καταργήσουμε το χρήμα θέλουμε. Άλλωστε, τί να τα κάνει κανείς τα χρήματα; άμα ο άλλος δεν έχει POS και δεν παίρνει ο νταβαντζής (η τράπεζα) προμήθεια άχρηστα θα είναι.

 

Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας… ούτε και είμαστε ικανοί κι άξιοι για μεγάλα παιχνίδια. Μας φτάνει να παίζουμε μπάλα με αλβανούς και σκοπιανούς. Αυτή είναι η θέση μας. Ε... τώρα άμα γίνει και κανά γλέντι με κοψίδι και κλαρίνα, μπορούμε να μαζέψουμε μερικές δεκάδες περίεργους για να κάνουμε μπούγιο. Για παιδιά δεν το βλέπω – τουλάχιστον όχι χωρίς παρενθέσεις…

 

Αμ πώς; Εμείς έχουμε αξίες κι αρχές κι η σοβαρότητά μας αντικατοπτρίζεται στην σοβαροφάνεια του έλληνα πρωθυπουργού, στις δημοσκοπήσεις και προπαντός στην παθητικότητά μας. Μια παθητικότητα που μας κράτησε 400 χρόνια υπό τουρκικό ζυγό… μια παθητικότητα που επέτρεψε στους απογόνους των μαυραγοριτών της Κατοχής, σήμερα, να πίνουν στην υγειά των κορόϊδων… στην υγειά μας!

 

Η Wagner στην Αφρική

γράφει ο Φίλιππος Αδαμίδης

Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι το πραξικόπημα της Παρασκευής στη Ρωσία ήταν μια maskirovka, δηλαδή μια επιχείρηση εξαπάτησης, που ενορχηστρώθηκε από τον ίδιο τον ρωσικό στρατό για να φέρει τα στρατεύματά του πιο κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Κάτω από το πρόσχημα του πραξικοπήματος της Wagner, έχουν συγκεντρώσει εφεδρικές δυνάμεις στα δυτικά σύνορα. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2023/06/26/i-wagner-stin-afriki/

Η Σύνοδος Κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης

γράφει ο Φίλιππος Αδαμίδης

Οι Αφρικανοί ηγέτες συναντήθηκαν στην Αντίς Αμπέμπα στις 18-19 Φεβρουαρίου, στα πλαίσια της 36ης Συνόδου της Αφρικανικής Ένωσης, για να συζητήσουν τις πιο επείγουσες προκλήσεις της ηπείρου, εν μέσω ένοπλων συγκρούσεων και της επιδεινούμενης επισιτιστικής κρίσης. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2023/02/23/i-synodos-koryfis-tis-afrikanikis-eno/

Η Αφρική δεν θέλει να αποτελέσει πρόσφορο έδαφος για τον Νέο Ψυχρό Πόλεμο

γράφει ο Vijay Prashad

Στις 17 Οκτωβρίου, ο επικεφαλής της Διοίκησης της Αφρικής των ΗΠΑ (AFRICOM), Στρατηγός του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, Μάικλ Λάνγκλεϊ, επισκέφθηκε το Μαρόκο. Ο Λάνγκλεϊ συναντήθηκε με ανώτερους Μαροκινούς στρατιωτικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Επιθεωρητή των Μαροκινών Ενόπλων Δυνάμεων, Μπελκίρ Ελ Φαρούκ. Από το 2004, η AFRICOM πραγματοποιεί τη «μεγαλύτερη και κορυφαία ετήσια άσκηση», την African Lion, εν μέρει σε μαροκινό έδαφος. Τον περασμένο Ιούνιο, δέκα χώρες συμμετείχαν στην African Lion 2022, με παρατηρητές από το Ισραήλ (για πρώτη φορά) και το ΝΑΤΟ.

Η επίσκεψη του Μάικλ Λάνγκλεϊ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παρέμβασης των ΗΠΑ στην αφρικανική ήπειρο, την οποία τεκμηριώσαμε στο φάκελό μας αρ. 42 (Ιούλιος 2021) με τίτλο, «Defending Our Sovereignty: U.S. Military Bases in Africa and the Future of African Unity», κοινή δημοσίευση με την Ερευνητική Ομάδα του Σοσιαλιστικού Κινήματος της Γκάνας. Σε αυτό το κείμενο, γράψαμε ότι οι δύο σημαντικές αρχές του Παναφρικανισμού είναι η πολιτική ενότητα και η εδαφική κυριαρχία και υποστηρίξαμε ότι «[η] διαρκής παρουσία ξένων στρατιωτικών βάσεων δεν συμβολίζει μόνο την έλλειψη ενότητας και κυριαρχίας, αλλά επιβάλλει επίσης εξίσου τον κατακερματισμό και την υποταγή των λαών και των κυβερνήσεων της ηπείρου». Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/11/08/i-afriki-den-thelei-na-apotelesei-prosf/

Ο ηθικός αυτουργός των ευρωπαϊκών δεινών (και η ελληνική ανυπαρξία)

 

Τα χρόνια που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης - και όχι την ήττα, όπως θέλουν να αναφέρονται σε αυτήν οι θιασώτες της λεγόμενης μετά-δημοκρατίας… της θεσμικής αιρεσιμότητας και της οικονομικής - πολιτικής ασυδοσίας δηλαδή,  βρήκε το «δυτικό στρατόπεδο» σε κατάσταση σύγχυσης· με τους ηγέτες και τους αξιωματούχους Ευρώπης κι Ηνωμένων Πολιτειών να προβληματίζονται ως προς τον τρόπο διαχείρισης των διεθνών τους σχέσεων και πιο συγκεκριμένα, για ζητήματα όπως η ειρήνη, η ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και η πολιτική διακυβέρνηση και η οικονομία.

Ιστορικό πλαίσιο

Ο κόσμος μας άλλαζε με ραγδαίους ρυθμούς και σε ό,τι αφορά στο τελευταίο, στην οικονομία, τα πράγματα έμοιαζαν να είναι πιο εύκολα. Όλοι γνώριζαν και όλοι γνωρίζαμε ποιον δρόμο θα έπρεπε να βαδίσουμε, μέχρι την οικονομική κρίση που ξέσπασε στην Ασία, στα τέλη της δεκαετίας του ’90,  προκαλώντας ένα ισχυρό αν και περιορισμένης έκτασης σοκ, εξαιτίας πολιτικών επιλογών και γεγονότων που δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου.[1]

Ωστόσο και για ό,τι μας αφορά, η ειρήνη, η ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι όροι και οι προϋποθέσεις που θα έπρεπε να διέπουν την πολιτική διακυβέρνηση στον ευρωπαϊκό χώρο καθώς, και το εύρος της δύναμης των χωρών της Ευρώπης ήταν ζητούμενα κι αντιστρόφως ανάλογα της αντίληψης που ήθελε τις Η.Π.Α. να ηγεμονεύουν κι επί των εταίρων και συμμάχων τους.

Αναφερόμαστε σε μία εποχή - δεκαετία του ‘90 - όταν στην Ευρώπη εργαζόμασταν εντατικά πάνω στο θέμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης (Συνθήκη Μάαστριχτ (1992)[2] / Κριτήρια Κοπεγχάγης (1993)[3] & Άμστερνταμ (1997)[4] και σχεδιάζαμε μία νέα αρχιτεκτονική στην κοινή μας ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, παράπλευρα από τις δομές και τους μηχανισμούς του Ν.Α.Τ.Ο. ούτως, ώστε η Ε.Ε. να μπορεί να έχει και να απολαμβάνει αμυντικής αυτονομίας.

Πιθανόν, σε αυτόν τον σχεδιασμό να μας οδήγησε η διάσταση απόψεων ευρωπαίων-αμερικανών που αρχίζει να παρατηρείται στους κόλπους της Συμμαχίας και η γενικότερη ευρωπαϊκή αντίληψη που επεδίωκε τον μετ’ επιτάσεως μετασχηματισμό του Ν.Α.Τ.Ο. για να εξακολουθεί να έχει λόγο ύπαρξης, αντιμετωπίζοντας παράλληλα την Δ.Ε.Ε.[5] ως έναν μάλλον παρωχημένο θεσμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έμοιαζε να είναι ικανή και αρκετή από μόνη της για να απαντά στις προκλήσεις εντός της και στην περιφέρειά της, και να επιτυγχάνει ισορροπίες με πολιτικούς, οικονομικούς ακόμη ακόμη και πολιτισμικούς όρους![6]

Οι αμερικανοί - ξεκάθαρα - δεν μπορούσαν να εννοήσουν την αυτονομία που επεδίωκαν οι ευρωπαίοι εταίροι τους, ούτε καν τον κοινωνικό-πολιτισμικό πλουραλισμό τους κι αρχίζουν να τους αντιμετωπίζουν ανταγωνιστικά ενώ, το ευρωπαϊκό αφήγημα στη βάση του, αμφισβητούσε την ηγεμονία των αμερικανών και προσέβλεπε σε μία εταιρική σχέση μαζί τους ειλικρινή και ισότιμη. Γι’ αυτό άλλωστε και το Ν.Α.Τ.Ο. χρησιμοποιήθηκε ως προθάλαμος για κάποιες από τις υπό ένταξη χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν (σ.σ. και κατά την άποψή μου εξακολουθούν να μην είναι) ώριμες πολιτικά για μία τέτοια σχέση και τότε ενεργοποιήθηκε ο αγγλοαμερικανικός άξονας (και οι γερμανοί εν συνεχεία για δικούς τους λόγους)[7] στην καλλιέργεια της ιδέας περί επαναπροσδιορισμού και μεταβολής του χαρακτήρα της Συμμαχίας, προσδίδοντάς της πολιτικό πρόσημο το οποίο όμως, δεν έπειθε κανέναν ή τουλάχιστον δεν τους έπειθε όλους… Η συνέχεια είναι γνωστή.

Βρέθηκαν οι χρήσιμοι εχθροί και οι απαραίτητες απειλές ούτως, ώστε συμβιβαστούν οι ευρωπαϊκές χώρες και λαοί με τις παρεμβάσεις και την καθοδήγηση του αμερικανικού παράγοντα, δήθεν στην εξυπηρέτηση και των δικών τους γεωπολιτικών συμφερόντων. Με χρονολογική σειρά: Κρίση των Ιμίων, Γιουγκοσλαβία, Σαντάμ Χουσεΐν και Ιράκ, Αφγανιστάν, Αραβική Άνοιξη, ισλαμικός φονταμενταλισμός και τρομοκρατία κ.ο.κ. Κι όμως, όλα αυτά - φαίνεται - δεν ήταν αρκετά!

Στις πεδιάδες της Ουκρανίας η αναβίωση του ψυχρού πολέμου

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα μπορούσαν ποτέ να έρθουν σε ανοικτή αντιπαράθεση με τους παραδοσιακούς εταίρους τους σε οποιοδήποτε πεδίο. Ως εκ τούτου, ήταν υποχρεωμένες να βρουν ή να δημιουργήσουν ζητήματα γεωπολιτικής ανωμαλίας, που θα τους επέτρεπαν να παρεμβαίνουν αποφασιστικά στα ευρωπαϊκά πράγματα και να ορίζουν - στο βαθμό που θα μπορούσαν να ορίζουν, τα ευρωπαϊκά συμφέροντα συνολικά ή ανά χώρα. Μέσα από αυτό το πρίσμα θα πρέπει να μελετούμε τώρα και στο μέλλον και την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στα Βαλκάνια και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το φλέγον ζήτημα της ενεργειακής μας επάρκειας. 

Οι αμερικανοί ουδέποτε έπαψαν να ομιλούν περί ψυχρού πολέμου. Η δε Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε λόγους να αναμιχθεί πολιτικά και στρατιωτικά στην αντιπαράθεση Ουκρανίας - Ρωσίας[8]. Η πολιτική κρίση που ξέσπασε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2014 και η σύγκρουση με την Ρωσία, προφανώς και οριστικοποίησε τις ιδέες και διαμόρφωσε το περιβάλλον μέσα από το οποίο οι Η.Π.Α. θα εξακολουθούσαν να έχουν λόγο στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα. Ωστόσο, αξίζει να επισημανθεί ότι η διακυβέρνηση Ομπάμα τότε, δεν μπορούσε να πείσει καν τους ψηφοφόρους της για την «αναγκαιότητα» παρέμβασης στην Ουκρανία.

Αν ανατρέξουμε στα δημοσιεύματα της εποχής εκείνης και μελετήσουμε τις δηλώσεις και τις απόψεις που εξέφραζαν οι αμερικανοί, ακόμη και την φρασεολογία που χρησιμοποιούσαν, με την ασφάλεια της ιστορικής απόστασης να μας χωρίζει από τότε, μπορούμε κάλλιστα να συμπεράνουμε πως ό,τι συμβαίνει σήμερα είχε μάλλον σχεδιαστεί προ πολλού. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν η στοχοποίηση του εχθρού (πρόεδρος Πούτιν), η προετοιμασία του θύματος (ο ουκρανικός λαός και ο ρωσικός λαός) και ένας χρήσιμος ηλίθιος (πρόεδρος Ζελένσκι) ο οποίος, παρεμπιπτόντως, παίζει τον καλύτερο ρόλο της ζωής του και δεν θα είναι δυστυχώς ποτέ υποψήφιος για το χρυσό αγαλματίδιο!

Αίσθησή μου είναι ότι η εισβολή στην Ουκρανία σήμερα, εκβιάστηκε από τις Η.Π.Α. μην επιτρέποντας στην ρωσική ηγεσία άλλη επιλογή - χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η δεύτερη είναι άμοιρη ευθυνών. Έτσι όμως, μπορεί να εξηγηθεί η εικόνα που παρουσιάζει η κραταιά Ρωσία με α) τις καθυστερήσεις, τις αποτυχίες στο πεδίο και τις μεγάλες απώλειες σε στρατιωτικό προσωπικό – σύμφωνα πάντα με τους κάθε είδους ειδικούς και … γνώστες που μας διαφωτίζουν καθημερινά από τους τηλεοπτικούς μας δέκτες, β) η αλαζονική σχεδόν προκλητική στάση που επιδεικνύει η ουκρανική ηγεσία καθώς, και γ) η έκδηλη υποκρισία από πλευράς Ευρωπαϊκών Θεσμών.   

Ο οικονομικός πόλεμος θα συνεχιστεί

Οι οικονομικές κυρώσεις που συνεπώς επιβάλλονται στη Ρωσία, δεν έχουν στόχο τη Ρωσία μόνο. Έχουν στόχο και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση! Έχουν στόχο την αποδυνάμωσή της, την φτωχοποίηση των ευρωπαίων και την απόλυτη εξάρτησή τους από τον αμερικανικό παράγοντα. Τούτο μοιάζει επιτακτικό αν αναλογιστεί κανείς την δυναμική που αναπτύσσουν κι άλλοι παγκόσμιοι παίκτες, οι οποίοι μάλιστα έχουν να προτείνουν διαφορετικές προσεγγίσεις για οικονομία και διακυβέρνηση.

Από την κατάρρευση της Σοβιετική Ένωσης μέχρι και σήμερα, ο μεγαλύτερος φόβος των αμερικανών ήταν και είναι το ενδεχόμενο συρρίκνωσης της επιρροής τους.

Φεύγοντας για λίγο μακρυά από την Ευρώπη, στην Αφρική που παραδοσιακά αποτελεί «πεδίο δοκιμών» και πειραματισμών, η Ρωσία διατηρεί στρατιωτική παρουσία, η Κίνα εμπορική και η Γαλλία και οι Η.Π.Α πολιτισμική και πολιτική αντίστοιχα. Η παρουσία τους εκεί δεν είναι μόνον ανταγωνιστική αλλά έχει και  «επενδυτικό» κόστος κι ως τέτοιο αναμένεται να παράξει πλούτο. Να πως εξηγείται και το όψιμο ενδιαφέρον της Τουρκίας η οποία, στερούμενη πολιτισμού, οικονομικών μέσων και ικανής στρατιωτικής δύναμης, προσπαθεί να πατήσει πόδι με την θρησκεία και την τρομοκρατία ως επί το πλείστον αλλά, και με κάθε άλλο τρόπο μπορεί. Στο μέλλον, η αφρικανική ήπειρος θα μας απασχολήσει αρκετά. Όχι όμως τώρα.

Οπωσδήποτε, το άρθρο αυτό περιγράφει μια συγκεκριμένη πολιτική αντίληψη. Δεν είναι η μόνη. Ωστόσο, μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο χρήματος, αίματος κι εξουσίας το ερώτημα περί του δικού μας ρόλου παραμένει επίκαιρο. Ποιός ο δικός μας ρόλος; Πολύ φοβάμαι κανένας απολύτως. Όσο έχουμε πολιτική ηγεσία και δεν αναφέρομαι στην κυβέρνηση της ΝΔ αλλά σε όλα τα κόμματα, που διαχειρίζονται τα συμφέροντα της χώρας μας ως τσιφλικάδες της μετα-οθωμανικής περιόδου, η πατρίδα μας δεν θα μπορέσει να αποκτήσει ποτέ κανένα ειδικό βάρος, ούτε καν με το πλέον «εξαγώγιμο» προϊόν μας τον πολιτισμό. Πόσο μάλλον, με το εμπόριο, την οικονομία, την παιδεία ή ό,τι άλλο. Θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλά πράγματα. Δεν διακρίναμε την ευκαιρία. Επιλέξαμε τον αυτοευνουχισμό ως την πλέον πολιτικά ορθή στάση, με «πρωτοβουλίες» που δεν μας τιμούν.

---

[1] Ba, A. D.. "Asian financial crisis." Encyclopedia Britannica.https://www.britannica.com/event/Asian-financial-crisis.

[2] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=LEGISSUM:xy0026

[3] https://eur-lex.europa.eu/summary/glossary/accession_criteria_copenhague.html?locale=el

[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:11997D/TXT

[5] https://el.wikipedia.org/wiki/Δυτικοευρωπαϊκή_Ένωση

[6] Volker Rühe, πρώην Υπουργός Άμυνας της Ο.Δ. της Γερμανίας: «Η προσαρμογή της συμμαχίας στις μεγάλες προκλήσεις» (1993)

[7] Manfred Wörner, πρώην Γ.Γ. του Ν.Α.Τ.Ο.: «Περί διαμόρφωσης της έννοιας των διασυνδεόμενων οργανισμών» (1992): «το ΝΑΤΟ είναι θεσμός τον οποίο οι ΗΠΑ και ο Καναδάς θεωρούν ως το μέσο για την συμμετοχή τους στις υποθέσεις της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Ευαισθητοποιεί επίσης τους ευρωπαίους στα προβλήματα και τις προοπτικές των βορειοαμερικανών (…)». Το απόσπασμα που παρατίθεται εδώ είναι ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο αξιολογούν οι βορειοαμερικανοί τους ευρωπαίους εταίρους τους και επιβεβαιώνει την πρόθεση ενεργής εμπλοκής τους στις υποθέσεις των ευρωπαϊκών χωρών.

[8] Manfred Wörner, πρώην Γ.Γ. του Ν.Α.Τ.Ο.: «Οι περιφερειακές συγκρούσεις δεν είναι απλώς η αναπόφευκτη κρίση εφηβείας της νέας Ευρώπης, αλλά μάλλον απλά ατυχήματα στο δρόμο προς ένα λαμπρότερο μέλλον (…)», Δελτίο ΝΑΤΟ, Ιανουάριος 1992

 

Ο τουρκοϊσλαμικός παράγοντας στην υποσαχάρια Αφρική: τζιχαντισμός, τρομοκρατία και διπλωματία

Εισαγωγή:

Η υπογραφή της ελληνογαλλικής συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας, εκτός των άλλων, διεύρυνε ακόμη περισσότερο την αντίληψη της ελληνικής κοινής γνώμης περί στρατιωτικής συνδρομής των δύο χωρών και παρά τα όποια θετικά φέρνει αυτή η συμφωνία για την χώρα μας, ήταν λογικό κι επόμενο να προκαλέσει προβληματισμό για τα τεκταινόμενα στην υποσαχάρια Αφρική - με μάλλον αρνητικό πρόσημο, με το αιτιολογικό της ενδεχόμενης εμπλοκής της Ελλάδας στις μετα-αποικιακές υποθέσεις της Γαλλίας. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι εκεί, τα γαλλικά συμφέροντα – και όχι μόνο – συγκρούονται ευθέως με τις επιδιώξεις άλλων δυνάμεων που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο επιχειρούν να μεταβάλλουν τις ήδη εύθραυστες γεωπολιτικές ισορροπίες.

Πριν αναπτύξουμε περαιτέρω το όλο θέμα της τουρκικής ανάμιξης στα αφρικανικά πράγματα, ας έχουμε κατά νου πως η πατρίδα μας, με όλα της τα στραβά και τα ανάποδά, παραμένει ισχυρός πυλώνας σταθερότητας, ασφάλειας, δημοκρατίας και πολιτισμού μέσα στον κόσμο, μέσα σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, και οφείλουμε να μην παραγνωρίζουμε ή να απαξιώνουμε το μέγεθός της. Άρα λοιπόν, υπό αυτή τη συνθήκη, έχει ρόλο να διαδραματίσει και οφείλει να τον διαδραματίσει προς εξασφάλιση όλου του πολιτισμένου κόσμου.

1. Η τουρκοϊσλαμική σκέψη:

«Δεν είμαστε ξένοι στη περιοχή, ούτε το πρόβλημα είναι πρωτόγνωρο», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει μεταξύ άλλων ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Μιχάλης Κωσταράκος, σε σχετική ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook[1].  Τώρα όμως, ολοένα και περισσότερο η σύγκρουση στη ζώνη του Σαχέλ αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα γεωστρατηγικής σημασίας.

 

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας και ας αφήσουμε τα μισόλογα στην άκρη. Ό,τι συμβαίνει στην Αφρική, αφορά στην Δύση και την ισλαμική Ανατολή. Δεν αποτελεί δηλαδή αντικείμενο μόνον γαλλικού ενδιαφέροντος. Πιο συγκεκριμένα, από την μια πλευρά έχουμε την Ευρώπη και τον Χριστιανισμό κι από την άλλη, τον συνήθη ύποπτο - την Τουρκία και το Ισλάμ ή πιο ορθά, τον ισλαμισμό.[2] Σημειωτέον ότι για τον θρησκευτικό χαρακτήρα αυτής της σύγκρουσης – όπως θα φανεί στη συνέχεια – ευθύνεται αποκλειστικά η Τουρκία.  

Δεν έχει περάσει καλά καλά ένας χρόνος από τότε που ο Υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, απευθυνόμενος σε ομάδα τούρκων αξιωματικών δήλωνε με έμφαση: «H Τουρκία θα κυβερνήσει τον κόσμο και θα γράψει ιστορία» (Αύγουστος 2020). Την ίδια ακριβώς περίοδο, ο Πρόεδρος Ερντογάν, κατά τους εορτασμούς της νίκης στην μάχη του Ματζικέρτ, απερίφραστα και με την επιδεικτική του έπαρση, ούτε λίγο ούτε πολύ, υποστήριζε πως η καταστροφή κι ο όλεθρος (σ.σ. από τα χέρια των τούρκων) νοούνται ως λύτρωση και δίκαιο! Χαρακτήρισε δε τον «τουρκικό πολιτισμό» ως «πολιτισμό κατάκτησης» και επανέλαβε τα γνωστά περί «ιστορικής ηθικής» και «δικαιοσύνης».[3]

Σχεδόν καθημερινά γινόμαστε αποδέκτες της θρασύτατης κι αναιδέστατης  ρητορικής της τουρκικής ηγεσίας σε σημείο πλέον να μην προκαλεί εντύπωση σε κανέναν μας. Ωστόσο, για την ίδια συνιστά υποκείμενο συνέπειας στο περιεχόμενο και τις αρχές της τουρκοϊσλαμικής σκέψης η οποία, αναπτύχθηκε μεν τους τελευταίους δύο περίπου αιώνες, βρίσκει όμως την θεωρητική της βάση στην εκδοχή εκείνη του Ισλάμ που καλλιεργήθηκε μέσα στους τεκκέδες των ισλαμικών ταγμάτων από τον 8^ο αιώνα κι έπειτα.

Κατά συνέπεια, οι προθέσεις και οι επιδιώξεις της γειτονικής μας χώρας, όπως αυτές εκφράζονται κι εκδηλώνονται σε κάθε περίπτωση, θεμελιώνονται και πάνω στην φιλοσοφία αυτών των ταγμάτων… μέσα σε μία εικονική πραγματικότητα που οριοθετείται από ιδεοληψίες, προκαταλήψεις, στερεότυπα, αποσπασματικές «αποκαλύψεις», «ιερές αλήθειες» και μια υπερβολική δόση αλαζονείας ανάλογη εκείνης που «οφείλει» να έχει μία περιφερειακή δύναμη μέσης ισχύος, οραματιζόμενη την… παγκόσμια κυριαρχία…

Μιλώντας για αλήθειες, υπάρχει μία κοινή κι αναμφισβήτητη αλήθεια που συνδέει ισλαμιστές, εθνικιστές, κεμαλιστές, δημοκράτες, αριστερούς και φασίστες στην επίτευξη αυτού του σκοπού: «Ο κόσμος μας θα γίνει πιο όμορφος, όταν οι τούρκοι φέρουν εις πέρας την αποστολή τους», αναφέρει ένα γνωστό τουρκικό ρητό με το οποίο τελικά, μυθοποιείται η οθωμανική κληρονομιά και νομιμοποιούνται τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τόσο κατά την οθωμανική περίοδο αλλά και αργότερα, προ και μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η γειτονική μας χώρα, είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο με ιδρυτική πράξη την γενοκτονία πληθυσμών (Αρμενίων / Ασσύριων / Ελλήνων / Χριστιανών). Τούτο το θλιβερό «προνόμιο» δεν το θέλησε καμία άλλη χώρα και κανένας άλλος λαός!

Αναμφισβήτητα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε ηγετική δύναμη στον ευρύτερο γεωγραφικό μας χώρο, με σημείο αναφοράς για όλους τους υπηκόους της τον Χαλίφη της και το Ισλάμ. Μέσα από το Ισλάμ ρυθμιζόταν η κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή όλων των υπηκόων της και μέσα από το θρησκευτικό τους πρίσμα αντιλαμβάνονταν οι οθωμανοί τούρκοι την εσωτερική/εξωτερική τους πολιτική και τις διεθνείς τους σχέσεις.

2. Το Ισλάμ στην Αφρική: σύντομη ιστορική αναφορά και περιγραφή

Το Ισλάμ φτάνει στην Αφρική με την κατάκτηση της Αιγύπτου περί το 640 μ.Χ. Σε γενικές γραμμές – και με την ευελιξία που επιδεικνύει κατά περίπτωση – προσπαθεί να μην προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές. Επιδεικνύει ανοχή και σεβασμό στα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις και τις δοξασίες των γηγενών πληθυσμών, χωρίς να υπονομεύει τις προϋπάρχουσες κοινωνικές δομές. Έτσι, η διείσδυση αυτή δεν προκαλεί ισχυρές κοινωνικές και πολιτιστικές αναταράξεις αντίθετα, έρχεται και γονιμοποιεί σε εύφορο έδαφος, ενισχύοντας πνευματικά και πολιτισμικά το γίγνεσθαι των νέων κατακτηθέντων περιοχών.

Σε αντίθεση με την Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, το Ισλάμ στην Αφρική διακρίθηκε για τον συγκρητισμό και την δεκτικότητα που επέδειξε ως προς το φιλοσοφικό περιεχόμενο, τους μύθους αλλά και στις τελετουργικές πρακτικές και λατρευτικές συνήθειες των διαφόρων φυλών. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις υιοθέτησε στοιχεία αυτών των λατρευτικών συνηθειών και έτσι, με το πέρασμα του χρόνου, απέκτησε έναν διαφορετικό χαρακτήρα σε σχέση πάντα με το αυθεντικό αραβικό Ισλάμ που αντιμετωπίζει κάθε άλλη θρησκεία επιθετικά, με μίσος και φθόνο.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επικοινωνίας/συναλλαγής/ζύμωσης άρχισαν να δραστηριοποιούνται τοπικά κι αργότερα περιφερειακά τα ισλαμικά τάγματα, τα οποία ανθούν από τον 12^ο αιώνα κι έπειτα. Ομιλούμε για μία πνευματική κίνηση εντός κι εκτός του ορθόδοξου Ισλάμ με ερμηνευτικό και κριτικό προσανατολισμό.

Τα ισλαμικά τάγματα καλλιέργησαν ουσιαστικά μία μυστικιστική οδό αντίθετη με την νομολογική διάσταση του ορθόδοξου Ισλάμ, δίνοντας σημασία στην ενσυναίσθηση και την πνευματικότητα όχι μόνον μέσα στα όρια της δογματικής πίστης αλλά και πέραν αυτής. Κι ενώ αρχικά έχουμε να κάνουμε με ένα φιλοσοφικό ρεύμα που σαν δροσερό αεράκι περνά πάνω από τις στεγνές και απέραντα άγονες εκτάσεις της αφρικανικής σαβάνας, καταλήξαμε στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» και τους ομοίους τους να διακηρύττουν: «…είναι στη φύση του Ισλάμ να κυριαρχεί και όχι να κυριαρχείται, να επιβάλλει το νόμο του σε όλα τα έθνη και να επεκτείνει τη δύναμή του σε ολόκληρο τον πλανήτη»![4]

Η αλήθεια είναι πως η ανταπόκριση που βρήκε το Ισλάμ στην Αφρική, εξαιρουμένου του βορρά και των ανατολικών ακτών (Σομαλία, Κένυα, Τανζανία κλπ) ήταν αρχικά ασθενής. Καθώς όμως ο αποικιακός ανταγωνισμός φούντωνε ολοένα και περισσότερο, το Ισλάμ αναδεικνυόταν ως ικανό αντιστάθμισμα στα σχέδια των αποικιοκρατικών δυνάμεων, εξαιτίας της εσωτερικής προδιάθεσης των γηγενών πληθυσμών να προστατεύσουν την ταυτότητα και την κοινωνική τους αυτονομία.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της (ισλαμικής) αυτής ικανότητας, ας έχουμε υπόψη μας ότι τα σημερινά σύνορα των χωρών της αφρικανικής ηπείρου τραβήχτηκαν επί του χάρτη χωρίς να γίνουν σεβαστά τα όποια ιστορικά, εθνολογικά, γλωσσικά, πολιτισμικά γνωρίσματα και χαρακτηριστικά των γηγενών πληθυσμών που εγκλωβίστηκαν σε επίπλαστες οριοθετημένες ζώνες επικυριαρχίας ανάλογα με την διοικητική βολή των Ευρωπαίων με αποτέλεσμα, φυλές ολόκληρες αλλά και οικογένειες ακόμα, να βρεθούν χωρισμένες αναγκαστικά και υποχρεωτικά σε διαφορετικές διοικητικές (κρατικές) οντότητες.

Στον αντίποδα, στην μουσουλμανική θεώρηση των πραγμάτων ο μουσουλμάνος αποτελεί μέλος της «ούμα», της κοινότητας των πιστών, και δεν αναγνωρίζει κρατικά σύνορα… «Και κρατηθείτε γερά όλοι σας με το σχοινί του Θεού και μη διασπασθείτε, και να θυμάστε την εύνοια του Θεού για εσάς. Διότι ενώ ήσαστε εχθροί μεταξύ σας, Εκείνος ένωσε τις καρδιές σας με αγάπη και γίνατε με την Χάρη Του αδέλφια…»[5]. Αυτό, οι ευρωπαίοι αποικιοκράτες όφειλαν να το γνωρίζουν. Αν το γνώριζαν, τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά ως τις ημέρες μας. Το Ισλάμ, την εποχή της αποικιοκρατίας, κάλυπτε ως επί το πλείστον τον βορρά και την λωρίδα της υποσαχάριας περιοχής ανάμεσα στις δυτικές κι ανατολικές ακτές της, από τον Ατλαντικό μέχρι τη Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό, σήμερα, έχει αποκτήσει επιθετική δυναμική σε όλη την ήπειρο!

3. Η προβολή ήπιας ισχύος στην Αφρική…

… ναι, έχει θρησκευτικό αποτύπωμα. Από τα ισλαμιστικά τάγματα των Ναξιμπεντή, των Καλίντι, των Καντίρι και των Χαλβάτι· τους κρατικούς θεσμούς και οργανισμούς της Τουρκίας, όπως η Διεύθυνση Θρησκευτικών Ζητημάτων, οι TIKA και TUMSIAD, ιδρύματα όπως το ίδρυμα Hudayi, αδελφότητες και κοινότητες όπως οι Suleymancilar,  το δίκτυο του Φετουλάχ Γκιουλέν, ΜΚΟ (βλέπε ΙΗΗ, TUSCON και TURKSAY κ.λπ.), μέχρι τις τρομοκρατικές και τζιχαντιστικές οργανώσεις που δρουν στην Νιγηρία, το Μάλι, τη Μπουρκίνα Φάσο κ.ο.κ. όπως οι Μπόκο Χαράμ, Αλ Σααμπαμπ, Ισλαμικό Κράτος (ISGS, ISWAP και ISCAP), παραφυάδες της Αλ Κάϊντα, ΑΒΜ, Ανσάρ αλ Σαρία, Αλ Μουραμπίτουμ, JNIM κ.λπ. το Ισλάμ και μάλιστα, η τουρκική εκδοχή του, έχει σημαίνοντα ρόλο στις επιδιώξεις και στην προώθηση των τουρκικών συμφερόντων.

Ο ταγματικός ισλαμισμός, διότι περί αυτού πρόκειται, είναι μία αίρεση πολλαπλών προβολών. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα κακόηθες καρκίνωμα με πλήθος πλοκαμιών και μεταστάσεων που εξυπηρετούν την μια και μόνη «Αρχή». Ως καρκίνος είναι εξαιρετικά θανατηφόρος κι ο θάνατος, ο πνευματικός θάνατος που συντελείται στο άτομο και το σύνολο είναι αργός και βασανιστικός.

 

Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις τους, όλα τα ισλαμικά τάγματα / κινήματα / κινήσεις / ομάδες / κοινότητες / αδελφότητες / εταιρείες και οργανισμοί, έχουν τις ίδιες ρίζες, ακολουθούν τους ίδιους κανόνες και λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία, με πλήθος διακλαδώσεων και συνδέσμων ανάμεσά τους, συνιστώντας ένα δαιδαλώδες δίκτυο διαδρόμων αμφίδρομης μετακίνησης προσώπων, ιδεών και αντιλήψεων.

Ιστορικά και θρησκειολογικά, αυτό το δαιδαλώδες δίκτυο, παρεμβάλλει μεταξύ των δύο μεγαλύτερων κλάδων του Ισλάμ, με τις όποιες συνθέσεις κι αντιθέσεις κι έχει επηρεάσει καθοριστικά στην διαμόρφωση μιας ευρύτερης ισλαμιστικής παιδείας και πολιτικής επιδίωξης μακρυά από την ορθοδοξία της μουσουλμανικής πίστης που δήθεν ευαγγελίζεται η κάθε άκρη του για λογαριασμό της.

 

Και παρά την δυναμική της αυτονομίας τους, τα όποια τοπικά χαρακτηριστικά ή ιδιαιτερότητες μπορεί να διαθέτουν, όλα ανεξαιρέτως επηρεάζονται, καθοδηγούνται και λαμβάνουν τις κατευθυντήριες γραμμές τους από τα περίχωρα της δυτικής Κωνσταντινούπολης. Το ίδιο και το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, όπως και ο ίδιος ο τούρκος Πρόεδρος και οι Υπουργοί του. Εκεί σχεδιάζονται όλες οι πολιτικές που εφαρμόζονται στην συνέχεια, και στον Καύκασο, και την Κεντρική Ασία, και την Αφρική κι από την ίδια «Αρχή» υπαγορεύεται η ρητορική των τούρκων αξιωματούχων. Όλοι και όλα για την εξυπηρέτηση του πανισλαμικού και παντουρκικού οράματος!

 

Στην πραγματικότητα καλύπτουν το κενό μεταξύ ιδεολογικής/πνευματικής επιρροής  και πολιτικής διαχείρισης και μάλιστα με σχετική επιτυχία καθώς, απευθύνονται στα πιο ευάλωτα λαϊκά στρώματα των κατά τόπους κοινωνιών, εκεί ακριβώς που το θρησκευτικό αίσθημα διατηρείται ισχυρό και η λογική δεν μπορεί να διεισδύσει. Το πρόβλημα - κοινωνικά και θρησκειολογικά, γιγαντώνεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια με την εκ νέου αναβίωση του πανισλαμισμού και την αύξηση των προσφυγικών ροών.

 

Το πλέον ισχυρό ισλαμικό τάγμα είναι εκείνο των Ναξιμπεντή-Καλίντι. Το εν λόγω τάγμα όχι μόνον χαράσσει την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας αλλά, ευθύνεται και για πλήθος τρομοκρατικών επιθέσεων σε όλη την υφήλιο, όπως βεβαιώνεται από πολλές και διαφορετικές πηγές.

 

Με τις όποιες προεκτάσεις και διασυνδέσεις του να ξεπερνούν τα όρια του ισλαμικού κόσμου, ποτέ δεν ήταν και δεν είναι όσο αθώο θέλει να φαίνεται. Η δράση του δεν περιορίζεται μόνον στο πνευματικό/ιδεολογικό πεδίο· εκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως: α) η διαχείριση και διακίνηση κεφαλαίων από νόμιμες και παράνομες δραστηριότητες, β) η συμμετοχή στη δημόσια διοίκηση της Τουρκίας με τη διεύθυνση ιδρυμάτων κι οργανισμών· γ) η στρατολόγηση, εκπαίδευση και η διασπορά τουρκομάνων μαχητών (τρομοκρατών) στα πολεμικά πεδία της Λιβύης, της Συρίας, του Αρτσάχ και στις χώρες του Σαχέλ. 

 

Είναι το τάγμα με τα εκατομμύρια ακολούθων και πιστών που συνεργάζονταν στενά με τον Οσάμα Μπιν Λάντεν όταν ο ίδιος δημόσια δήλωνε ότι: «... η Τσετσενία αποτελεί την θερμοκοιτίδα του θρησκευτικού πολέμου και από εκεί, οι μαχητές προερχόμενοι από το Αφγανιστάν (...) θα εξαπλωθούν σε όλα τα μέρη όπου διαπράττονται «αδικίες» εναντίον των μουσουλμάνων».

 

Είναι το τάγμα που πρόσφερε επί μακρόν καταφύγιο στον Αλ-Ζαουάχρι και σε άλλες ηγετικές μορφές του τζιχαντιστικού κινήματος. Είναι το τάγμα που σήμερα ορίζει την πολιτική ατζέντα στην Τουρκία εις βάρος των κούρδων και των λοιπών μη σουνιτικών και μη μουσουλμανικών εθνοτικών ομάδων κι εναντίον της Ελλάδος και της Κύπρου.

 

Είναι το τάγμα που συχνά πυκνά ενορχηστρώνει επιθέσεις εναντίον χριστιανικών και ινδουιστικών στόχων στην Ινδία. Είναι το ίδιο τάγμα που επιδιώκει τον σφετερισμό του Χαλιφάτου από τον αραβικό κόσμο και υποστηρίζει κι ενισχύει οικονομικά και υλικά τζιχαντιστικές ομάδες σε χώρες της Αφρικής με μη ανιχνεύσιμες ροές κεφαλαίων από το λαθρεμπόριο πετρελαίου και ναρκωτικών. Δεν τα λέμε εμείς. Οι ίδιοι οι τούρκοι κάνουν αυτές τις καταγγελίες…

  

Για τους τούρκους - και κυρίως την τουρκική αριστερά η οποία δεν είχε ποτέ κανέναν ηθικό ενδοιασμό στην εναλλαγή στρατοπέδων, τους μαρξιστές και τους ισλαμιστές το τάγμα αυτό και οι ηγέτες του υπήρξαν διαχρονικά τα σύμβολα του «επαναστατικού» και εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος ενάντια στον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία.

 

4. Ιδεολογικός εκφυλισμός του μυστικιστικού Ισλάμ

 

 

Στο ιδεολογικό πεδίο, τα σουφικά τάγματα, οι κοινότητες κι οι διάφορες αδελφότητες, επιδεικνύουν ένα πιο συμβιβαστικό πρόσωπο. Προωθούν δήθεν τον διαθρησκευτικό διάλογο, είναι ανοιχτά στις επιστήμες και τα γράμματα, συζητούν για δημοκρατία κι ανθρώπινα δικαιώματα, διατρανώνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών τους, έχουν να επιδείξουν σημαντικό φιλανθρωπικό έργο και επισημαίνουν πως αντικειμενικός σκοπός είναι η συμφιλίωση της δημόσιας ζωής με τη θρησκευτική και η εναρμόνιση του σύγχρονου τρόπου ζωής με την παράδοση.

 

Στο πνευματικό πεδίο, στοχεύουν στην κυριαρχία του Ισλάμ και διακηρύττουν πως η δημοκρατία χρήζει μεταφυσικής ερμηνείας που μόνον η θρησκεία του Μωάμεθ μπορεί να προσφέρει (!). Υποστηρίζουν δε την απαρέγκλιτη εφαρμογή του ισλαμικού νόμου (σαρία), ενώ ερμηνεύουν το Κοράνι κατά το δοκούν. Δίνουν, επίσης, πολύ μεγάλη σημασία στη σχέση δασκάλου-μαθητή προσδίδοντας στον πρώτο απόλυτη εξουσία επάνω στον δεύτερο. Αξίζει να σταθούμε σε αυτό το σημείο.

Η εξουσία του (σ.σ. του δασκάλου) είναι απεριόριστη κι ανεξέλεγκτη με αποτέλεσμα, πρακτικά, να μεταβάλλεται η σχέση της ισλαμικής νομολογίας (Θεϊκού Νόμου κι ανθρώπινης κατανόησης), κάτι που συναντούμε και στο σουνιτικό και στο σιϊτικό Ισλάμ. Οφείλουμε να σημειώσουμε πως, αυτή ακριβώς η αντίληψη έχει οδηγήσει στον εκφυλισμό της εσωτερικής διάστασης του Ισλάμ κι επιτρέπει την ροπή προς την παραβατικότητα και το έγκλημα… ροπή που εκδηλώνεται με την παρερμηνεία του ίδιου του όρου «τζιχάντ» καταλήγοντας συνώνυμο της τρομοκρατίας.

 

Στην πολιτική του διάσταση, οι τούρκοι ισλαμιστές συντάσσονται με αυτό το ρεύμα διότι τους δίνει το περιθώριο εργαλειοποίησης της πίστης και της θρησκείας. Στο δικό τους μυαλό, οι μουσουλμάνοι οφείλουν να υπερκεράσουν τις όποιες ιδεολογικές τους διαφορές - ποτέ δεν λένε πως και υπό ποιές προϋποθέσεις - για να δημιουργήσουν ένα ενιαίο κοινωνικό/πολιτικό/θρησκευτικό χώρο όπου πράοι κι εξτρεμιστές μπορούν να συνυπάρχουν, όπως ακριβώς συνυπάρχουν και συλλειτουργούν πολλά και διαφορετικά γρανάζια σε έναν ωρολογιακό μηχανισμό. Διαφορά πραότητας κι εξτρεμισμού δεν μπορεί να υπάρξει και δεν νοείται. – Έτσι νομιμοποιούνται και οι πολλές επιθέσεις φανατικών εναντίον μετριοπαθών μουσουλμάνων.

Διαχωρισμός θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας στο Ισλάμ δεν έχει νόημα. Ο Ισλαμικός Νόμος θεωρείται Θείος και αφορά κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, δημόσιας και ιδιωτικής. Συνεπώς, δεν υπακούει σε ένα σαφές πλαίσιο ορισμών και κανόνων γι’ αυτό μπορούν και υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες που με την σειρά τους, έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλών διαφορετικών σχολών και ιδεολογικών ρευμάτων.

Κανένα Δίκαιο, κανένας Νόμος και κανένας κώδικας δεν είναι σεβαστός κι αποδεκτός, παρά μόνον η συνθήκη στην οποία υπακούει κι υποτάσσεται ο πιστός (μουσουλμάνος) σε σχέση με τον «Θείο Λόγο» (Κοράνι). Την ίδια υπακοή και υποταγή οφείλουν υποχρεωτικά να επιδεικνύουν και οι μη μουσουλμάνοι.

5. Ποια η σημασία της Αφρικής για την Τουρκία 

Η Αφρική εξελίσσεται για την Τουρκία σε έναν από τους πιο αξιοσημείωτους τομείς ανάπτυξης της εξωτερικής της πολιτικής και τα κίνητρά της είναι πολιτικά και θρησκευτικά. Η δε αυξανόμενη επιρροή της είναι αδιαμφισβήτητη αν και όχι τόσο ευπρόσδεκτη όσο πιθανόν να ανέμενε.

Ήδη από τις δεκαετίες του ‘80 και του ’90 οι τούρκοι έβλεπαν στην Αφρική την προοπτική επέκτασης της σφαίρας επιρροής τους. Το 1998 η Τουρκία υιοθέτησε ένα σχέδιο δράσης, με στόχο την συνεννόηση και την συνεργασία με τις κρατικές ελίτ των αφρικανικών χωρών στην προώθηση εμπορικών και οικονομικών συμφωνιών για τις τουρκικές κρατικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Από τότε κι έπειτα επιδόθηκε σε έναν αγώνα δρόμου ώστε να ενισχύσει περεταίρω την διπλωματική της παρουσία.[6]

Όμως, όλοι μας πλέον γνωρίζουμε ή έστω υποψιαζόμαστε πως λειτουργεί η Τουρκία. Εμπορικά, οικονομικά, πολιτιστικά και διπλωματικά από την μία και με την τρομοκρατία από την άλλη. Και την τρομοκρατία την έχει ανάγκη! Για να μπορεί να παρεμβαίνει όποτε και όπου κρίνει, για να δικαιολογεί την ανθρωπιστική της βοήθεια, την συμμετοχή της σε αναπτυξιακά έργα (νοσοκομεία, σχολεία, δρόμοι και τζαμιά) και για την προώθηση και αναβάθμιση της ισλαμικής παιδείας στους ασθενέστερους. Και βρίσκει έδαφος! Στην άκρατη φτώχεια, τις διεφθαρμένες κυβερνήσεις, στα πάθη και τις έριδες, στις άγονες εκτάσεις γης και την ανασφάλεια· στον φόβο και την εκμετάλλευση…

Ανακεφαλαιώνοντας,

πολλοί τούρκοι πολίτες που ζουν ή δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό εκφράζουν όλο και πιο συχνά, τώρα τελευταία, την δυσαρέσκειά τους για τα θρησκευτικά σύμβολα στον διάκοσμο των τουρκικών πρεσβειών. Κι είναι εύλογο να αναρωτιούνται και να αναρωτιέστε τι σχέση έχουν τα θρησκευτικά σύμβολα στην διπλωματία και την εξωτερική πολιτική! Μιλούμε όμως για την ισλαμική Τουρκία. Για μία χώρα που αποποιείται γοργά και σταθερά τον κοσμικό της χαρακτήρα και τώρα, θέλει – στην Αφρική – να επιδεικνύει με εμφατικό τρόπο τους λόγους για τους οποίους βρίσκεται εκεί. Η θρησκεία αποτελεί νομιμοποιητικό παράγοντα της παρεμβατικότητάς της και δεν προβλέπεται καμία μεταβολή ακόμη κι αν αλλάξει η πολιτική κατάσταση με ενδεχόμενη νίκη της αντιπολίτευσης, όποτε κι αν γίνουν εκλογές.

Η ανάμιξη της Τουρκίας στα αφρικανικά πράγματα είναι πρωτίστως ζήτημα επιβολής και κυριαρχίας. Στην Αφρική βρίσκει την θέση σχετικής ισχύος στον ανταγωνισμό της (σύγκρουση) με την Δύση για να επιβάλλει τους δικούς της όρους και προϋποθέσεις στην διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πηγών και στον έλεγχο του εμπορίου. Θεωρεί ότι η Αφρική μπορεί να της προσδώσει το ειδικό βάρος που δεν έχει στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία και πιστεύει ότι μπορεί να αναδειχθεί στον μεγάλο παίκτη της παγκόσμιας γεωπολιτικής σκακιέρας τον οποίο κανείς δεν θα αμφισβητεί. Ούτε οι Η.Π.Α., ούτε η Ευρώπη, ούτε η άσπονδη φίλη Ρωσία.

Δυστυχώς, η Ευρώπη δεν κατανοεί το μέγεθος και την ορμή της ισλαμικής απειλής μέσα και γύρω από την επικράτειά της. Δεν αντιλαμβάνεται ότι η Τουρκία ηγείται των φανατικών ισλαμιστών έναντι της Δύσης. Και όποιοι από εμάς τολμήσουν να μιλήσουν για τον κίνδυνο, χαρακτηρίζονται αυτομάτως ρατσιστές, ξενοφοβικοί, ισλαμοφοβικοί, φασίστες ή ό,τι άλλο. Ας είναι…

 

***

 

Βιβλιογραφία / αρθρογραφία:

1.        Congressional Bills 113th Congress, U.S. Government Publishing Office, July 24, 2014

2.        Η αφρικανική περιπέτεια της Τουρκίας: Απολογισμός ενός νέου κεφαλαίου των ευρωτουρκικών σχέσεων – Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης και Γεώργιος Χ. Κωσταράς, ΕΛΙΑΜΕΠ

3.        Jihadism in Africa, Guido Steinberg and Annette Weber, Stiftung Wissenschaft und Politik German Institute for International and Security Affairs

4.        Το φανατικό Ισλάμ προελαύνει στην Αφρική, Jean Μarie Colombani, Το Βήμα 26 Σεπτεμβρίου 2010

5.        Ο ισλαμοφασισμός και το ζήτημα της ταυτοτικής ανεπάρκειας στην Τουρκία, Χρήστος Μωϋσίδης, Academia.edu

6.        Η μεθοδική διείσδυση της Τουρκίας στην Αφρική, capital.gr

7.        Erdoğan’s Comprehensive Religious Policy, Salim Çevik, SWP

8.        Sufism in Africa, Mohammed VI Foundation of African Oulema

9.        Τι είναι το Σαχέλ που περιλαμβάνεται στην ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής με τη Γαλλία- Ο ρόλος της Τουρκίας και η “φωλιά” των τζιχαντιστών, libre.gr

10.     Τι συμβαίνει στις χώρες της ζώνης του Σαχέλ, Σώτη Τριανταφύλλου, Athensvoice.gr

 

 

---

[1] https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1512615202427171&id=100010361164480

[2] Ο όρος «ισλαμισμός» δεν ανταποκρίνεται στην θρησκεία του Ισλάμ αλλά, περιγράφει την ερμηνεία και τη χρήση του Ισλάμ με την πολιτική του διάσταση μέσα στα έθνη και τις κρατικές οντότητες.

[3] https://www.academia.edu/44048892/Ο_ισλαμοφασισμός_και_το_ζήτημα_της_ταυτοτικής_ανεπάρκειας_στην_Τουρκία

[4] https://www.govinfo.gov/content/pkg/BILLS-113hr5194ih/html/BILLS-113hr5194ih.htm

[5] Κοράνι, 3:103

[6] eliamep.gr/publication/η-αφρικανική-περιπέτεια-της-τουρκίας

 

Οι ερντογανικές μπαρούφες στη περιφερειακή διάσκεψη του AKP στο Εσκισεχίρ

 

Ορεξάτος επέστρεψε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από την περιοδεία του σε χώρες της Αφρικής και δεν έχασε την ευκαιρία να καταφερθεί ακόμη μία φορά εναντίον της Δύσης, της Ευρώπης και της Γαλλίας πιο συγκεκριμένα, για το αποικιακότης παρελθόν, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι ο τούρκος Πρόεδρος, ναι μεν προσπάθησε να προωθήσει τα τουρκικά συμφέροντα μέσα στα πλαίσια της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που αναπτύσσει η Τουρκία τα τελευταία χρόνια πλην όμως, στο μυαλό του, ο αφρικανικός χώρος συνιστά πρόσφορο έδαφος περαιτέρω πολιτιστικής και θρησκευτικής εκμετάλλευσης, με συγκεκριμένες περιοχές να λειτουργούν ως θύλακες ισλαμικού εξτρεμισμού που με στοχευμένες δράσεις θα ασκούν εκβιαστικά πίεση στις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου.

Μιλώντας για εξτρεμισμό, οι τούρκοι νόμιζουν πως το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον δεν είναι ιδιαίτερα δυναμικό, δημιουργώντας ένα «κενό ασφαλείας» που μπορεί να τους επιτρέπει να αλωνίζουν έστω κι αν στη Λιβυή, την Αιθιοπία, το Μάλι ή την πιο μακρυνή Μοζαμβίκη τα βρίσκουν σκούρα. Ψάχνουν να βρουν τους πιο αδύναμου κρίκους και με παρωχυμένες πολιτικές προσέγγισης πιστεύουν ότι μπορούν να ενισχύσουν την παρουσία τους στην Μαύρη Ήπειρο κυρίως μέσα από το Ισλάμ. Όμως, οι αφρικανοί δεν είναι ηλίθιοι. Γνωρίζουν ότι μπορούν να επιδιώξουν και να έχουν μία σχέση αλληλοσεβασμού κι εμπιστοσύνης με τη Δύση διότι οι αφρικανοί σήμερα δεν είναι οι αγράμματοι και αφελείς του χθες.

Παρά την φτώχεια και την εξαθλίωση που παρατηρούνται παντού, γίνονται θαύματα σε όλη την ήπειρο. Αλλού πιο έντονα και γρήγορα, αλλού πιο αργά. Όμως, οι άνθρωποι σπουδάζουν, ταξιδεύουν, έχουν όνειρα, αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους μέσα στον κόσμο και μπορούν να συνδιαλέγονται στα ίσια ακόμη και με τους πρώην δυνάστες τους. Αυτή είναι μία παράμετρος που δεν γίνεται κατανοητή από τους τούρκους και επιμένουν να επαναλαμβάνουν το ίδιο βαρετό τροπάριο περί «ανθρωπιάς», «αδικημένων» κι «αδυνάτων». Και μπορεί σε χώρες όπως το Σουδάν, η Μπουρκίνα Φάσο ή η Γουϊνέα για παράδειγμα, να βρίσκουν ανταπόκριση και να επιβάλλουν με το έτσι θέλω την παρουσία τους, στις πιο ανεπτυγμένες χώρες όμως ακούνε για τούρκους και γελάνε.

Ως ευρωπαίοι δεν επιτρέπεται να εφησυχάζουμε. Ο κίνδυνος του ισλαμοφασισμού και η τουρκική παραβατικότητα θα προκαλέσουν ζημιά στο λεγόμενοσύστημα σταθερότητας το οποίο διασφαλίζουν όλοι πλην της γειτονικής μας χώρας. Μια χώρα δέσμια της μεγαλομανίας της παρανοϊκής της ηγεσίας που οραματίζεται την ... παγκόσμια κυριαρχία (sic).

Πέραν όλων των παραπάνω, οι τούρκοι εξακολουθούν να απειλούν Ελλάδα και Κύπρο, στέλνουν κόσμο στις φυλακές, εκδιώκουν διπλωμάτες και πολίτες άλλων χωρών, επειδή εκφράζουν ελεύθερα την γνώμη τους· διαστρεβλώνουν την Ιστορία, απαξιώνουν πολιτισμούς και πανανθρώπινες αξίες, διεκδικούν ό,τι δεν τους ανήκει και καταστρέφουν ό,τι είναι δικό τους! Η Τουρκία δεν είναι ένας δύσκολος γείτονας/εταίρος/σύμμαχος που έχει καπρίτσια να ικανοποιήσει. Η Τουρκία στρέφεται κατά της ανθρωπότητας στο σύνολό της και οφείλουμε να την σταματήσουμε με κάθε τρόπο.

 

Οι τάσεις υπερεπέκτασης της Τουρκίας

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

 

Οι κινήσεις και οι επιδιώξεις της Άγκυρας σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ, έχουν εξετασθεί από πολλούς αναλυτές τα τελευταία τρία χρόνια. Τα τρία αυτά μέτωπα παραμένουν ανοικτά από την Τουρκία, η οποία τα εντάσσει σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαπραγμάτευσης της με τη Δύση.

Το τελευταίο διάστημα, η Τουρκία έχει αρχίσει να διευρύνει την ήδη υπάρχουσα δραστηριοποίηση της και σε άλλες περιοχές: Κεντρική Ασία, Μέση Ανατολή, Αφρική.

Ωστόσο, το μέλλον της Τουρκίας και οι σχέσεις της με την Δύση θα κριθούν στη Μεσόγειο. Και εκεί η Ελλάδα θα πρέπει να έχει λόγο. Οι τελευταίες εξελίξεις αφορούν τις ακόλουθες περιοχές:

Αφγανιστάν 

Η υπόθεση του Αφγανιστάν παραμένει ανοικτή για την Άγκυρα η οποία προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την αποχώρηση του ΝΑΤΟ και τις αδυναμίες της κυβέρνησης των Ταλιμπάν ως σημείο καμπής για την αύξηση της επιρροής της στην χώρα.

Στον βαθμό που οι Ταλιμπάν δεν αποδέχονται την ανάπτυξη τακτικού τουρκικού στρατού στο έδαφος του Αφγανιστάν, η Άγκυρα προσπαθεί να ξεπεράσει το πρόβλημα με την ανάπτυξη μισθοφόρων.

Η τουρκική ιδιωτική εταιρεία μισθοφόρων SADAT στρατολογεί Σύρους μισθοφόρους για το Αφγανιστάν με τον ίδιο τρόπο που το έκανε για την Συρία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε 2.000 μισθοφόρους για τον Σεπτέμβριο, αλλά φαίνεται ότι έχει ακυρωθεί λόγω του ότι η διαπραγμάτευση με τους Ταλιμπάν παραμένει ανοικτή.

Το βασικό θέμα στην υπόθεση του Αφγανιστάν είναι ότι η Τουρκία δεν μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στην χώρα, χωρίς την διαμεσολάβηση του Πακιστάν ή του Κατάρ. Η Τουρκία εξακολουθεί να θεωρείται χώρα του ΝΑΤΟ, παρά τις προσπάθειες που έχει καταβάλει η Άγκυρα να αλλάξει την εικόνα της και το αφήγημα της για την συμμετοχή της στην 20ετή Νατοϊκή επέμβαση στη χώρα.

Η Άγκυρα θεωρεί ότι η ανάπτυξη μισθοφόρων στο Αφγανιστάν με κύρια αποστολή την ασφάλεια του αεροδρομίου της Καμπούλ, θα δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την επέκταση των Turkish Airlines στην περιοχή, θα ευνοήσει την οικονομική διείσδυση τουρκικών εταιρειών στη χώρα και θα βοηθήσει την προβολή ισχύος στην Κεντρική Ασία. Παράλληλα, θα ενισχύσει την Τουρκία στην διαπραγμάτευση που διεξάγει με τις ΗΠΑ για τον ρόλο της στους διεθνείς συσχετισμούς.

Υεμένη

Καθώς η Τουρκία συνεχίζει να εδραιώνει την παρουσία της στην Υεμένη, η μυστική της υπηρεσία ΜΙΤ, έχει αρχίσει να στρατολογεί και να αναπτύσσει Σύρους μισθοφόρους στη χώρα. Παράλληλα, έχει διαμορφώσει στενούς δεσμούς με το κόμμα Al Islah το οποίο θεωρείται ως παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Οι ηγέτες του κόμματος Al Yadomi και Mohammed Al Ajlan βρίσκονται σε εξορία στην Κωνσταντινούπολη.

Οι Σύροι μισθοφόροι φαίνεται να αναπτύσσονται στην επαρχία Chabwa για να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες Χούτι μαζί με τον κυβερνητικό στρατό. Πηγές από την Υεμένη υποστηρίζουν ότι οι μισθοφόροι ήδη έλαβαν μέρος στην μάχη του Marib μαζί με τουρκικά drones.

Η στρατολόγηση από την ΜΙΤ συνεχίζεται στα κέντρα Al-Jabwani και Taez τα οποία χρηματοδοτούνται από το Κατάρ. Ταυτόχρονα δραστηριοποιούνται στην χώρα η θρησκευτική διεύθυνση Diyanet, η αναπτυξιακή υπηρεσία ΤΙΚΑ και η ΜΚΟ Insani Yardim Vakfi, ένα προκάλυμμα της ΜΙΤ.

Η Άγκυρα θεωρεί ότι με τις κινήσεις αυτές θα μπορέσει να βελτιώσει τις σχέσεις της με την Σαουδική Αραβία και θα δημιουργήσει ρωγμές στο μέτωπο των μοναρχιών του Κόλπου που κινείται εναντίον της.

Αρμενία

Η συμφιλίωση ανάμεσα στην Τουρκία και στην Αρμενία θα αποτελέσει καταλύτη ευρύτερων γεωπολιτικών εξελίξεων στον Καύκασο. Δεν έχει δρομολογηθεί ακόμα μια νέα περίοδος στις σχέσεις των δύο χωρών, αλλά εμφανίζονται κάποια πρώτα σημάδια εξομάλυνσης μέσα από τις δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν και του Αρμένιου πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν.

Εκτός από τις πολιτικές δηλώσεις, υπάρχουν και άλλα σημεία που υποδηλώνουν επαφές μεταξύ των δύο χωρών. Πρώτον, έχει επιτραπεί στην αεροπορική εταιρεία της Τουρκίας Turkish Airlines να εκτελεί δρομολόγια προς το Μπακού, χρησιμοποιώντας τον εναέριο χώρο της Αρμενίας. Δεύτερον, η Τουρκία φαίνεται διατεθειμένη να ανοίξει τα σύνορα της με την Αρμενία, στον βαθμό που έχει εξαφανιστεί από το τραπέζι η αξίωση για μια Μεγάλη Αρμενία. Το άνοιγμα των συνόρων θα βοηθήσει την Άγκυρα να αποκτήσει καλύτερη σύνδεση με το Αζερμπαϊτζάν.

Για την υλοποίηση αυτών των αλλαγών θα πρέπει να συνυπολογιστούν μια σειρά από παράγοντες. Πρώτον, ποια στάση θα κρατήσει το Αζερμπαϊτζάν, δηλαδή αν θα συναινέσει ή αν θα προσπαθήσει, όπως έκανε στο παρελθόν, να υπονομεύσει την προσέγγιση Άγκυρας-Ερεβάν. Δεύτερον, ποια θα είναι η τελική στάση της Μόσχας, η οποία σε πρώτη φάση βλέπει θετικά την προσέγγιση των δύο χωρών. Τρίτον, η Αρμενία θα προτιμούσε το θέμα να λύνονταν με διμερείς διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Τέταρτον, η Άγκυρα θα προτιμούσε το θέμα να λυθεί στα πλαίσια της πρωτοβουλίας «3+3», την περιφερειακή πλατφόρμα Αρμενίας, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργίας μαζί με τις Τουρκία, Ρωσία και Ιράν.

Μαρόκο

Πριν από λίγες ημέρες ένα τουρκικής κατασκευής drone παραδόθηκε στο Μαρόκο. Πρόκειται για το πρώτο από τα δώδεκα drones που η Άγκυρα στέλνει στο Ραμπάτ, στα πλαίσια της συμφωνίας που είχε υπογραφεί τον περασμένο Απρίλιο.

Το Μαρόκο θα χρησιμοποιήσει τα drones ενάντια στο Μέτωπο Πολισάριο, το οποίο το καλοκαίρι ενίσχυσε τις θέσεις του στη Δυτική Σαχάρα. Παράλληλα, η απόκτηση drones από το Μαρόκο ασκεί πιέσεις στην Αλγερία, η οποία έχει εισέλθει σε μια νέα φάση έντασης με το Ραμπάτ.

Αλγερία

Η Αλγερία αποτελεί εμπορικό εταίρο της Τουρκίας, αλλά όχι στρατηγικό εταίρο, στον βαθμό που η Άγκυρα έχει βλέψεις στον Ατλαντικό. Η Αλγερία, όπως και η Αίγυπτος, εξακολουθεί να μην έχει στρατιωτικές σχέσεις με την Τουρκία, σε αντίθεση με την Λιβύη, την Τυνησία και τώρα το Μαρόκο.

Πριν από λίγες ημέρες ο πρόεδρος της χώρας Abdelmadjid Tebboune έστειλε μηνύματα προς το Παρίσι για την επιθυμία της Αλγερίας να προχωρήσει σε μια στρατηγική συνεργασία με την Τουρκία. Αυτές οι δηλώσεις είναι αποτέλεσμα των τεταμένων σχέσεων με την Γαλλία, μετά την διαφαινόμενη έλλειψη βούλησης από την πλευρά του Παρισιού να διευθετηθεί το θέμα της ιστορίας και της κοινής μνήμης μεταξύ των δύο χωρών.

Ρουάντα - Ουγκάντα

Η τουρκική παρουσία στην Αφρική διευρύνεται συστηματικά. Τον Σεπτέμβριο, η Άγκυρα έκανε κινήσεις για να προωθήσει τα προϊόντα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στην Ρουάντα. Αντιπροσωπεία στην οποία συμμετείχαν οι μεγαλύτερες βιομηχανίες Aselsan, Havelsan, Otokar και STM επισκέφθηκαν την χώρα.

Ο στόχος της Άγκυρας είναι να ενισχύσει την στρατιωτική συνεργασία με την Ρουάντα, η οποία διαθέτει ετοιμοπόλεμες ένοπλες δυνάμεις. Συμμετέχουν σε αποστολές διατήρησης της ειρήνης στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στο Νότιο Σουδάν και στη Σομαλία. Επιπλέον, μετά από αίτημα του προέδρου της Μοζαμβίκης Filipe Nyusi προς τον ομόλογο του της Ρουάντα Paul Kagame, εκστρατευτικό σώμα της Ρουάντα πολεμά κατά των ισλαμιστών ανταρτών στην επαρχία Cabo Delgado της Μοζαμβίκης.

Η Τουρκία προμηθεύει με στρατιωτικό υλικό την Σομαλία εδώ και πολλά χρόνια, η Ουγκάντα έχει αγοράσει ελαφρά στρατιωτικά οχήματα από την Katmerciler, ενώ ακολουθεί και η Κένυα.

Η Άγκυρα καταβάλει μεγάλη προσπάθεια να δημιουργήσει έναν άξονα επιρροής από την Σομαλία μέχρι την Ουγκάντα και η Ρουάντα αποτελεί το κομμάτι που λείπει σε αυτό το σύνθετο γεωπολιτικό σκηνικό.

Δυτική Αφρική

Λίγο πριν από το καλοκαίρι, το τουρκικό ΥΠΕΞ έδωσε είκοσι υποτροφίες σε σπουδαστές από το Τόγκο. Πρόκειται για κίνηση που συνιστά σημαντικό μοχλό επιρροής από την Τουρκία.

Παρόμοιες υποτροφίες έχουν προσφερθεί στην Σενεγάλη και στη Νιγηρία, δύο χώρες στις οποίες η Άγκυρα έχει εδραιώσει ισχυρή παρουσία.

Ο στόχος της Άγκυρας είναι η διείσδυση στην Δυτική και στην Υποσαχάρια Αφρική, μέσα από την χρησιμοποίηση ενός δικτύου πρεσβειών, εμπορικών αντιπροσωπειών και απευθείας πτήσεων.

Ο οικονομικός ανταγωνισμός με την Κίνα σε αυτές τις περιοχές, εκτός από τα όποια οικονομικά οφέλη, δίνει στην Άγκυρα και μοχλούς πίεσης στην διαπραγμάτευση της με την Δύση.

Νίγηρας

Ο Νίγηρας ενδιαφέρεται για τον εκσυγχρονισμό της πολεμικής του αεροπορίας και της αντιαεροπορικής του άμυνας.

Πριν από λίγες ημέρες μια αποστολή της Turkish Aerospace Industries βρέθηκε στη Νιαμέι, προσφέροντας το εκπαιδευτικό αεροσκάφος Hurkus, καθώς και τα Anka drones, της οποίας το τελευταίο μοντέλο εξοπλίζεται με πυραύλους.

Δεν άργησε να ακολουθήσει η Baykar η οποία πρόσφερε το Bayraktar TB2, το ίδιο μοντέλο drone που παραλαμβάνει και το Μαρόκο και το οποίο έχει δοκιμαστεί στο μέτωπο της Λιβύης.

Η Τουρκία ανταγωνίζεται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για οικονομική επιρροή στο Νίγηρα, ενώ η διαμάχη για την χρησιμοποίηση του παλιού φρουρίου Madama έχει λήξει χωρίς νικητή. Ταυτόχρονα, ανταγωνίζεται την Αίγυπτο που συζητά με το Νίγηρα για το ενδεχόμενο δημιουργίας στρατιωτικής βάσης στην χώρα, στον τομέα των εξοπλισμών και της στρατιωτικής επιρροής.

Η Τουρκία υπερεπεκτείνεται, ενώ την ίδια στιγμή η Δύση είναι επιφυλακτική απέναντι της. Η μείωση του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και η στροφή τους προς τον Ινδο-Ειρηνικό, δεν διαμορφώνει ένα ελεύθερο πεδίο δράσης για την Άγκυρα.

Η Γαλλία, οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου με την επιτήρηση των ΗΠΑ διαμορφώνουν ένα πρώτο πλαίσιο ανάσχεσης των κινήσεων της Άγκυρας. Πολλοί θεωρούν ότι η υπερεπέκταση της Άγκυρας έχει φτάσει στο τέλος της. Στην πραγματικότητα το μέλλον της Τουρκίας αφορά τρία κύρια μέτωπα, την Συρία, την Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο, όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα.

Το μέτωπο της Συρίας αφορά τις σχέσεις και την διαπραγμάτευση της Ρωσίας με τις ΗΠΑ. Η Τουρκία δεν μπορεί να έχει τον κύριο λόγο. Το ίδιο ισχύει σε μεγάλο βαθμό και με την Λιβύη, αν και εκεί μπλέκονται και τρίτες δυνάμεις.

Το μέτωπο της Ανατολικής Μεσογείου αποτελεί μία εσωτερική υπόθεση της Δύσης. Η τουρκική «Γαλάζια Πατρίδα» αρθρώνεται κυρίως γύρω από την Κύπρο και τις ΑΟΖ των χωρών της περιοχής και οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να αφήσουν την Άγκυρα να κινηθεί με τους όρους της.

Το Ισραήλ και η Αίγυπτος βρίσκονται εδώ. Η Γαλλία διευρύνει την παρουσία της στην περιοχή υπογράφοντας αμυντικές συμφωνίες με Ελλάδα και Κύπρο και κινώντας τις διαδικασίες για την δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού. Το θέμα είναι που βρίσκεται η Ελλάδα. Αν θα είναι ενεργητικός ή παθητικός παίκτης στην περιοχή.