Γαλλία-ΗΠΑ: Στρατηγικοί σύμμαχοι, οικονομικοί ανταγωνιστές

γράφει ο Pascal Boniface

Ο Εμανουέλ Μακρόν μόλις ολοκλήρωσε μια επίσημη επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες για την οποία όλοι, τόσο από την αμερικανική όσο και από τη γαλλική πλευρά, είναι ευχαριστημένοι με την έκβασή της. Στην ακολουθία του Γάλλου προέδρου δίνεται έμφαση ότι επρόκειτο για κρατική επίσκεψη, άρα πρωταρχικής σημασίας στη σειρά του πρωτοκόλλου. Η Γαλλία τονίζει επίσης ότι αυτή ήταν η πρώτη επίσημη επίσκεψη αρχηγού ξένου κράτους στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την εκλογή του Μπάιντεν, καταδεικνύοντας την καλή σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Γαλλίας. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/12/13/gallia-ipa-stratigikoi-symmaxoi-oiko/

Η αλήθεια βομβαρδίζεται. Τα ΜΜΕ και ο πόλεμος με το βλέμμα ενός πολεμικού ανταποκριτή

«… Πολιτικοί που είπαν κατά συρροή ψέματα, προκειμένου να νικήσουν τον αντίπαλο, να κατασκευάσουν την κοινωνική συναίνεση και να διατηρήσουν υψηλά το ηθικό της ημέτερης πλευράς.

Μεγαλοϊδιοκτήτες Μέσων που βρήκαν ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν.

Γνωστοί δημοσιογράφοι στην υπηρεσία της προπαγάνδας.

Στρατιώτες που δήθεν έτρωγαν παιδιά. Σκηνοθετημένες βυθίσεις πλοίων, που παρουσιάστηκαν ως αληθινές. Βραβευμένες φωτογραφίες πολέμου που ήταν στημένες.

Γραφεία δημοσίων σχέσεων που πρόσφεραν δωρεάν «έγκυρα» ρεπορτάζ.

Διεθνή Μέσα που αποσιώπησαν εγκλήματα πολέμου, και άλλα που με τις αποκαλύψεις τους άλλαξαν τη ροή ένοπλων συγκρούσεων.

Έγκριτες εφημερίδες που αναπαρήγαγαν τα στερεότυπα της προπαγάνδας και τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο, χωρίς να ερευνούν την αξιοπιστία τους.

Δημοσιογράφοι που έστησαν μάχες. Πολεμικοί ανταποκριτές που ντύνονταν στο χακί και έπεσαν θύματα παραπληροφόρησης. Αλλά και δημοσιογράφοι που αναζήτησαν την αλήθεια και γι’ αυτό διώχθηκαν ή και δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ. Είναι και αυτά κομμάτια του παζλ στα όρια της ζωής και του θανάτου που συνθέτει την ιστορία των σχέσεων ΜΜΕ και ένοπλων συγκρούσεων.

Η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα του πολέμου. Δεν αρέσει στις πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες. Τα Μέσα υποτάσσονται συνήθως στους σχεδιασμούς τους και οι πολεμικοί ανταποκριτές, αυτοί που πρώτοι επιχειρούν να καταγράψουν κομμάτια της ιστορίας σε πραγματικό χρόνο, βρίσκονται στο στόχαστρο.

Σε μια εποχή που το κέντρο βάρους στις ένοπλες συγκρούσεις έχει μετατοπιστεί από την ισχύ των όπλων στη δύναμη των πληροφοριών, η ενημέρωση, παρά τις απευθείας συνδέσεις, είναι φτωχή, αποστειρωμένη. Ο λόγος της προπαγάνδας θεωρείται ολοένα και περισσότερο η μία και μοναδική αλήθεια.

Γραμμένο από τη σκοπιά ενός δημοσιογράφου που για 30 χρόνια κάλυψε πολέμους σε Λατινική Αμερική, Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και Ασία, το Η αλήθεια βομβαρδίζεται, σκιαγραφεί τον ρόλο των ισχυρών ειδησεογραφικών οργανισμών και των πολεμικών ανταποκριτών στην κάλυψη ένοπλων συγκρούσεων.»  

Είναι μια βιωματική αφήγηση με έντονη αναστοχαστική διάθεση, η οποία εφαρμόζει για πρώτη φορά στην επιστήμη της επικοινωνίας τη μέθοδο της αυτοεθνογραφίας και παράλληλα το αποτέλεσμα μιας πολύχρονης ερευνητικής προσπάθειας να καταγραφούν τα fake news, η προπαγάνδα και η λογοκρισία στους μεγαλύτερους πολέμους που συγκλόνισαν τον κόσμο από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα. 

Την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου στις 18:30 η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και οι Εκδόσεις Παπαζήση, διοργανώνουν την παρουσίαση του νέου βιβλίου του γεννημένου στη Θεσσαλονίκη Παύλου Νεράντζη με τίτλο «Η αλήθεια βομβαρδίζεται. Τα ΜΜΕ και ο πόλεμος με το βλέμμα ενός πολεμικού ανταποκριτή».  

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: 

Στέλιος Κούλογλου, ευρωβουλευτής, δημοσιογράφος 

Γιώργος Πλειός, καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ, ΕΚΠΑ και μέλους του ΕΣΡ 

Νικόλας Βαφειάδης, δημοσιογράφος, πολεμικός ανταποκριτής και 

ο συγγραφέας Παύλος Νεράντζης. 

Θα παρέμβει η ιταλίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Τζουλιάνα Σγκρένα. 

Την παρουσίαση και τη συζήτηση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος, Γιάννης Χρυσάφης. 

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον ΙΑΝΟ της Αθήνας, Σταδίου 24 και θα προβάλλεται ζωντανά στο κανάλι Youtube και στη σελίδα Facebook του ΙΑΝΟΥ.  

 

Link εκδήλωσης: https://bit.ly/3S6PBBm 

Link βιβλίου: https://bit.ly/3SmokuF 

 

Η αγορά ουρανίου και η ΕΕ

 γράφει ο Γρηγόρης Κοτσίρης

Σε προηγούμενο κείμενο αναφερθήκαμε στις δυνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο πόλεμος στην Ουκρανία, στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, σε ό,τι αφορά την αγορά ουρανίου (https://www.geoeurope.org/2022/05/07/i-agora-oyranioy-kai-o-polemos-stin-oyk/). Στο κείμενο που ακολουθεί, αναφερόμαστε κυρίως, στις ευρωπαϊκές αγορές.

Στην Ευρώπη, μιλούν πολύ για το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά από σκοπιμότητα σιωπούν για το εμπλουτισμένο ουράνιο. Ωστόσο, η ΕΕ εξαρτάται περισσότερο από αυτό παρά από το φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα, υπάρχει και τεχνολογική εξάρτηση, την οποία οι ευρωπαϊκοί πυρηνικοί σταθμοί δεν θα μπορέσουν να ξεπεράσουν χωρίς σοβαρές ζημιές στην παραγωγή. Το κλείσιμο από τη Μόσχα της «κάνουλας του ουρανίου» απειλεί να υπονομεύσει την παροχή ρεύματος σε ολόκληρες χώρες. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/07/07/i-agora-oyranioy-kai-i-ee/

 

 

 

Η αποτυχία της Συνόδου της Αμερικής 2022

γράφει ο Μανώλης Μουράτογλου

Καθώς η Σύνοδος Κορυφής της Αμερικής της αμερικανικής κυβέρνησης τελείωσε στο Λος Άντζελες, το κυριότερο γεγονός της παραμένει ότι οι πρόεδροι του Μεξικού, της Βολιβίας, της Ονδούρας και της Γουατεμάλας αρνήθηκαν να παραστούν, διαμαρτυρόμενοι για τον αποκλεισμό της Κούβας, της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας.

Η Ουάσιγκτον αρνήθηκε να προσκαλέσει τις σοσιαλιστικές κυβερνήσεις της Κούβας, της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας.

Για να διαμαρτυρηθούν για αυτόν τον αποκλεισμό, οι πρόεδροι του Μεξικού, της Βολιβίας και της Ονδούρας μποϊκοτάρισαν τη Σύνοδο Κορυφής. Ο πρόεδρος της Γουατεμάλας επέλεξε επίσης να μην παραστεί στη διάσκεψη. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/06/10/i-apotyxia-tis-synodoy-tis-amerikis-2022/

Σχέδια για το μέλλον της Ουκρανίας

γράφει ο Κώστας Κουρτίδης

Σε προηγούμενο κείμενο στο Geoeurope με τίτλο «Το κόστος ανοικοδόμησης της Ουκρανίας», εξετάσαμε κάποιες εκτιμήσεις για το κόστος που αναμένεται να επωμιστεί η ΕΕ, για τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ουκρανίας. Στο κείμενο αυτό, περιλαμβάνονται κάποια σημεία του προηγούμενου κειμένου και γίνεται προσπάθεια να συνδεθούν οι προσπάθειες της ΕΕ με τους σχεδιασμούς της κυρίαρχης ελίτ της Ουκρανίας.

Στο σημείωμα αυτό δεν εξετάζονται σενάρια για τον τερματισμό και τον χρόνο λήξης του πολέμου, αν και η συζήτηση που διεξάγεται αυτές τις ημέρες, σε διεθνές επίπεδο, αφορά αυτές τις προοπτικές.

Εδώ εξετάζονται κάποια σχέδια για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, όπως τα έχει επεξεργαστεί μέχρι τώρα η ΕΕ και η ουκρανική ηγεσία υπό τον Ζελένσκι. Δεν αποτελούν πλήρη σχέδια, αλλά περισσότερο κατευθύνσεις στρατηγικής που θα ήθελαν να υλοποιήσουν. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/06/11/sxedia-gia-to-mellon-tis-oykranias/

 

Η κρίση του σιταριού

 γράφει ο Παύλος Χριστόπουλος

Στον τρίτο μήνα των στρατιωτικών επιχειρήσεων και καθώς πλησιάζει η καλοκαιρινή περίοδος, ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να έχει αποκτήσει μια νέα διάσταση, αυτή της διεθνούς επισιτιστικής κρίσης.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, καθιστά αδύνατη τη σπορά, ενώ η μεταφορά του σιταριού από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας προσκρούει σε θέματα στρατιωτικής ασφάλειας (αποναρκοθετήσεις κ.λπ). Αυτές οι εξελίξεις θα ευθύνονται για τον επόμενο λιμό που θα χτυπήσει τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Στην πραγματικότητα όμως, η τιμή του σιταριού είχε ήδη αρχίσει να αυξάνεται πριν από τον πόλεμο λόγω της χρηματοοικονομικής χειραγώγησης και η άνοδός της είναι μέρος ενός ευρύτερου γεωπολιτικού σχεδιασμού. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/06/09/i-krisi-toy-sitarioy/

Η διαδικασία διεύρυνσης των BRICS

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Η Κίνα θέλει να διευρύνει τη συμμαχία των BRICS, για πρώτη φορά εδώ και μια δεκαετία, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα.

«Η Κίνα προτείνει να ξεκινήσει η διαδικασία διεύρυνσης των BRICS, να διερευνήσει τα κριτήρια και τις διαδικασίες για την επέκταση και σταδιακά να διαμορφώσει συναίνεση», δήλωσε ο Γουάνγκ Γι, υπουργός Εξωτερικών της Κίνας.

Η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα σχημάτισαν αρχικά το μπλοκ το 2009, με τη Νότια Αφρική να προσχωρεί το 2010. Μετά από μια δεκαετία, κατά τη διάρκεια της οποίας πολλοί αμφισβήτησαν τη βιωσιμότητα του σχήματος, οι παγκόσμιες ισορροπίες οδηγούν στη διεύρυνση του μπλοκ.

Η στρατηγική κατεύθυνση του μπλοκ είναι η συνεργασία Νότου-Νότου, για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αρχιτεκτονικής, που κυριαρχείται από τις ΗΠΑ. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/05/21/i-diadikasia-dieyrynsis-ton-brics/

Όψεις της γεωοικονομικής σημασίας της Ουκρανίας

γράφει ο Θάνος Σεραλίδης

Η σημασία της Ουκρανίας υπερβαίνει τον ρόλο της ως χώρου αντιπαράθεσης, ενδιάμεσου κράτους και γεωπολιτικού άξονα που οι μεγάλες δυνάμεις επιδιώκουν να ελέγξουν για τις δικές τους γεωπολιτικές επιδιώξεις. Αυτό το ανατολικοευρωπαϊκό κράτος είναι σημαντικό και από γεωοικονομική άποψη.

Διαθέτει υποδομές που συνδέουν τη Ρωσία με την υπόλοιπη Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων δικτύων αγωγών φυσικού αερίου και αυτοκινητοδρόμων. Ως εκ τούτου, μπορεί να λειτουργήσει ως διάδρομος εμπορίου και ενεργειακών ροών. Επιπλέον, ο ποταμός Δνείπερος ─μια πλωτή οδός─ και η πρόσβαση της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα μέσω του λιμανιού της Οδησσού σημαίνει ότι η γεωγραφία της Ουκρανίας προσφέρει μια βέλτιστη πύλη για συμμετοχή στο διεθνές εμπόριο, ενώ παράλληλα μπορεί να αξιοποιήσει τα οφέλη της, από την προώθηση της ανάπτυξης και της ευημερίας. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/04/12/opseis-tis-geooikonomikis-simasias-ti/

Εισβολή στην Ουκρανία: Σενάρια στην «ομίχλη του πολέμου»

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Η εισβολή στην Ουκρανία αποδεικνύεται ένας παρατεταμένος και αρκετά αιματηρός πόλεμος, μετά από σχεδόν τρεις εβδομάδες. Αν δεν υπάρξουν θεαματικές αλλαγές, η κατάσταση αναμένεται ότι θα χειροτερέψει, σε επίπεδο ανθρώπινων απωλειών και καταστροφών, πριν οδηγηθεί σε κάποια λύση. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.huffingtonpost.gr/entry/eisvole-sten-oekrania-senaria-sten-omichle-toe-polemoe_gr_622ee07ae4b0e01d97ad1920

Ουκρανία: ένας πρώτος απολογισμός

γράφει ο Βαγγγέλης Χωραφάς

Η εισβολή στην Ουκρανία αποδεικνύεται ένας παρατεταμένος και αρκετά αιματηρός πόλεμος, μετά από σχεδόν τρεις εβδομάδες. Αν δεν υπάρξουν θεαματικές αλλαγές, η κατάσταση αναμένεται ότι θα χειροτερέψει, σε επίπεδο ανθρώπινων απωλειών και καταστροφών, πριν οδηγηθεί σε κάποια λύση.

Στρατιωτικές επιχειρήσεις

Οι ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις διεξάγονται σε πλήρη ισχύ και με ελάχιστους έως καθόλου περιορισμούς. Οι ρωσικές δυνάμεις ερχόμενες ταυτόχρονα από πολλές κατευθύνσεις, κατάφεραν να καταλάβουν κάποιες σημαντικές πόλεις (Χερσώνα, Μελιτόπολη κλπ) και επί του παρόντος πολιορκούν και βομβαρδίζουν αρκετές άλλες. 

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ουκρανική αντίσταση, αν και αξίζει κάθε σεβασμού, φαίνεται να είναι σποραδική και κακο-συντονισμένη, με κάθε πόλη και κάθε δύναμη να ενεργεί περισσότερο ή λιγότερο από μόνη της. Η κεντρική διοίκηση και τα δίκτυα επικοινωνιών του ουκρανικού στρατού, έχουν καταστραφεί από τις πρώτες ημέρες. Αν και η ρωσική αεροπορία δεν παίζει τόσο σημαντικό ρόλο όσο πίστευαν οι περισσότεροι, κυριαρχεί στον ουρανό. Η απαραίτητη υποδομή για τον ανεφοδιασμό του ουκρανικού στρατού(αεροδρόμια, λιμάνια, δρόμοι, σιδηροδρομικό δίκτυο) έχει καταστραφεί σε μεγάλο μέρος, ή ελέγχεται από τις ρωσικές δυνάμεις.

Εκεί που έχουν αποτύχει μέχρι σήμερα οι Ρώσοι, είναι ότι δεν έχουν φτάσει ακόμη κοντά στο να σπάσουν την ουκρανική θέληση για αντίσταση και μάχη. Μάλλον, συμβαίνει το αντίθετο.

Στο επίπεδο των αντικειμενικών στρατιωτικών στόχων, η Ρωσία έχει κατορθώσει να επιτύχει τον πρώτο στόχο της: την κατάληψη των εδαφών, με μόνη εξαίρεση την Μαριούπολη που πολιορκείται, τα οποία δημιουργούν μια «γέφυρα» μεταξύ της Κριμαίας και του Ντονμπάς. Από εδώ και πέρα υπάρχουν δύο επιλογές. Η μία είναι η προώθηση προς τα δυτικά παράλια και η πολιορκία/κατάληψη της Οδησσού. Αν αυτό επιτευχθεί, τότε η Ουκρανία θα καταλήξει μια περίκλειστη χώρα. Η άλλη είναι η προώθηση από τα ανατολικά προς τον Δνείπερο για κατάληψη εδαφών, ώστε να αποκτηθεί στρατηγικό βάθος.

Σε ότι αφορά τις μεγάλες πόλεις, Κίεβο, Χάρκοβο κλπ, προς το παρόν δεν διαφαίνεται το πώς θα κινηθεί η Μόσχα, αν θα επιχειρήσει να τις καταλάβει, ή αν θα τις πολιορκήσει ώστε να τις αναγκάσει να παραδοθούν. Σε ότι αφορά την αποστρατιωτικοποίηση επί του πεδίου, η Ρωσία έχει καταφέρει από τις πρώτες ημέρες της εισβολής να καταστρέψει σχεδόν ολόκληρη την στρατιωτική υποδομή της Ουκρανίας. Αντίθετα, η αποναζιστικοποίηση επί του πεδίου, δεν έχει ακόμα επιτευχθεί για την Μόσχα. Σε πολιτικό επίπεδο και τα δύο αυτά θέματα, θα αποτελέσουν βασικά ζητούμενα των διαπραγματεύσεων.

Με τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών, ο πόλεμος μετατρέπεται σταδιακά και εν μέρει, σε «πόλεμο δια αντιπροσώπων (proxy war)», αφού χιλιάδες εθελοντές και «εθελοντές», αναμένονται να προωθηθούν στην πρώτη γραμμή και από τις δύο πλευρές.

Εξάπλωση του πολέμου

Σε αντίθεση με πολλές προβλέψεις, μέχρι στιγμής, ο πόλεμος παρέμεινε εντός της Ουκρανίας και δεν επεκτάθηκε σε γειτονικές χώρες όπως η Μολδαβία και η Πολωνία.

Ωστόσο, η εξάπλωση και η κλιμάκωση παραμένουν πολύ πραγματικές πιθανότητες. Αρκεί ένα μόνο λάθος, πιθανότατα σε σχέση με αεροσκάφη του ΝΑΤΟ που ίσως κινηθούν σε περιοχές της ουκρανικής επικράτειας, ή μια ρωσική επίθεση σε εφοδιοπομπές του ΝΑΤΟ στην προσπάθεια να βοηθήσει την Ουκρανία, να πυροδοτήσει μια σύγκρουση στην Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο που το ΝΑΤΟ αντιστέκεται στις εκκλήσεις του Βολοντιμίρ Ζελένσκι για την δημιουργία μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία. Το ΝΑΤΟ δεν είναι διατεθειμένο να εμπλακεί σε σύγκρουση με την Ρωσία, εκτός αν υπάρξει εισβολή σε κράτος μέλος του. Η αποχώρηση του ΝΑΤΟ από το Αφγανιστάν και ο τρόπος με τον οποίον έγινε, εξακολουθεί να αμαυρώνει την εικόνα του. Και σε αυτό, έρχεται να προστεθεί και η σταδιακή αποχώρηση της Γαλλίας από το Μάλι. Όλα αυτά είναι πολύ πρόσφατα γεγονότα για να ξεχαστούν.

Αν το τελικό αποτέλεσμα εξαρτιόταν από την στρατιωτική έκβαση του πολέμου, η νίκη της Ρωσίας θα ήταν ήδη εξασφαλισμένη. Υπάρχει όμως και ο πολιτικός παράγοντας.

Και το μεγάλο ερωτηματικό είναι ο πολιτικός στόχος της Μόσχας. Θέλει να καταλάβει τη χώρα; Προσπαθεί να εκβιάσει την πτώση της κυβέρνησης; Σκοπεύει να επιβάλει έναν φιλορώσο πρόεδρο; Θα καταλάβει μόνο κάποιες περιοχές και μετά θα εγκαταλείψει μια διαλυμένη Ουκρανία, που δεν θα μπορεί να ζήσει με τις δικές της δυνάμεις; Με τα τανκς να περικυκλώνουν το Κίεβο, αυτά τα ερωτήματα χρήζουν άμεσης απάντησης.

Η Δύση έχει δηλώσει ήδη ότι έχει κερδίσει τον πόλεμο στο επίπεδο της πολιτικής, ανεξαρτήτως των στρατιωτικών επιτυχιών της Ρωσίας. Η πραγματικότητα είναι μάλλον πιο δύσκολη. Ο Λευκός Οίκος γνώριζε το ρωσικό σχέδιο πολύ νωρίτερα, αλλά δεν είχε κάποια απάντηση. Έχοντας απορρίψει τη στρατιωτική κλιμάκωση ως επιλογή, καθώς και τις διαπραγματευτικές προτάσεις του Πούτιν, έχει μείνει χωρίς άλλες εναλλακτικές. Αυτή η σύγχυση επιβεβαιώνει ότι τα αντανακλαστικά της Ουάσιγκτον συνεχίζουν να επηρεάζονται από την πρόσφατη ήττα στο Αφγανιστάν.

Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο Πούτιν έπεσε σε μια παγίδα που είχε στήσει ο Τζο Μπάιντεν, για να σπρώξει τη Ρωσία στο ίδιο τέλμα που εξάντλησε την ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν. Όμως η Ουάσιγκτον δεν έχει την πρωτοβουλία της επιχείρησης και δεν μπορεί να σχεδιάσει εκ του μακρόθεν στηρίζοντας τον πιο αδύναμο παίκτη της σύγκρουσης. Θα πρέπει να κάνει πολύ μεγάλα λάθη η Μόσχα για να εγκλωβιστεί σε ένα νέο Αφγανιστάν, αυτή τη φορά στην Ευρώπη.

Οι επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία

Οι κυρώσεις βλάπτουν πραγματικά την οικονομία και τον πληθυσμό της Ρωσίας. Και οικονομικά, αλλά και λόγω της αίσθησης ότι είναι αποκομμένοι από τον κόσμο. Συμπεριλαμβανομένης και της ενημέρωσης που προέρχεται από οποιεσδήποτε πηγές εκτός από τη δική τους κυβέρνηση. Οι Ρώσοι ολιγάρχες έχουν επίσης μεγάλες απώλειες.

Από την άλλη, δεν υπάρχει καμία ένδειξη σοβαρής αντίθεσης στον Πούτιν, είτε σε πολιτικό, είτε σε οικονομικό επίπεδο. Υπάρχουν διαδηλώσεις και αντιθέσεις στην πολιτική του, αλλά θεωρούνται, προς το παρόν, ως διαχειρίσιμες. Οι ισχυρισμοί ότι υπάρχει διάσταση με τους στρατηγούς του, δεν έχουν πραγματική βάση. Σε αυτή τη φάση, ο στρατός είναι επικεντρωμένος στο να κερδίσει τον πόλεμο, με τις μικρότερες δυνατόν, απώλειες-οι ευθύνες θα αποδοθούν στο τέλος.

Εκτός από τις επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία, οι επιπτώσεις του πολέμου στην παγκόσμια οικονομία είναι πολύ σοβαρές. Η παραγωγή μειώνεται, ο πληθωρισμός αυξάνεται. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για προϊόντα όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά και τα δημητριακά. Ο χρυσός παρουσιάζει μεγάλη άνοδο. Όπως πάντα, υπάρχουν και εκείνοι που επωφελούνται. Κυρίως, οι παραγωγοί και διακινητές των παραπάνω εμπορευμάτων και οι κατασκευαστές όπλων σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο.

Από τη μια πλευρά, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης συνεχίζουν να ανακοινώνουν την επικείμενη χρεοκοπία της Ρωσίας. Από την άλλη, η Ρωσία είναι μεταξύ των μεγαλύτερων κερδοσκόπων. Όχι μόνο συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους παραγωγούς ενέργειας και δημητριακών, αλλά τα πουλάει ακριβά σε όποιον αγοράσει. Κυρίως στην Κίνα, η οποία φαίνεται αποφασισμένη να στηρίξει οικονομικά τη Μόσχα και να συμπαραταχθεί μαζί της στον πόλεμο της Ουκρανίας. Αλλά ήδη και η Γερμανία ανακοίνωσε ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ρωσικό αέριο. Το πως θα χειριστεί η Μόσχα αυτές τις δύο σχέσεις και που θα ρίξει το βάρος, θα το δούμε σύντομα.

Το ερώτημα είναι αν συνηθίζουν οι άνθρωποι τη νέα, σκληρή οικονομική πραγματικότητα. Τόσο στην Ρωσία, όσο και στην ΕΕ η οποία θα πληγεί από τις κυρώσεις που η ίδια επέβαλε. Και πάλι, θα πρέπει να περιμένουμε.

Είναι σαφές ότι οι οικονομικές κυρώσεις θα καταστούν ανενεργές εάν η Ρωσία επιτύχει μια πολιτικοστρατιωτική νίκη. Οποιοσδήποτε οικονομικός ή εμπορικός αποκλεισμός θα αναιρούνταν ουσιαστικά με αυτή τη νίκη, αφού δεν θα μπορούσε να επηρεάσει την έκβαση του πολέμου.

Διεθνείς διαστάσεις

Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία έχει φέρει σχεδόν όλες τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης πιο κοντά. Οι χώρες που αρνούνταν στο παρελθόν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, όπως η Σουηδία ή η Φινλανδία, σκέφτονται τώρα σοβαρά να το κάνουν. Το ερώτημα είναι αν αυτή η τάση μπορεί να διαρκέσει και αν οι χώρες αυτές είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν.

Παρά την ρητορική του, το ΝΑΤΟ δεν είναι πλήρως ενοποιημένο. Η Τουρκία έχει σπάσει την ενιαία γραμμή απέναντι στην Ρωσία, δεν επιβάλλει κυρώσεις και είναι συνομιλητής της Μόσχας και του Κιέβου. Αλλά και συνομιλητής της Ουάσιγκτον. Η Άγκυρα έχει την δική της πολιτική και δεν την θυσιάζει στον βωμό μιας επίπλαστης ενότητας του ΝΑΤΟ. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, έχει ξεχαστεί προ πολλού και ακόμα και τώρα, η Ουάσιγκτον προσπαθεί να μην χάσει την Τουρκία.

Αλλά την ρητορική περί ενοποιημένης Δύσης απέναντι στη Ρωσία, δεν την ανατρέπει μόνο η Τουρκία, αλλά και ο σημαντικότερος πυλώνας της Δύσης στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ. Αρνείται να επιβάλλει κυρώσεις στη Μόσχα και έχει αναλάβει διαμεσολαβητικές πρωτοβουλίες.

Μετά από δεκαετίες ψευδαισθήσεων, τα γεγονότα αναγκάζουν τους πολιτικούς της Ευρώπης καθώς και τους πληθυσμούς της να λάβουν σοβαρά υπόψη τον πόλεμο και τον στρατό. Η Γερμανία επανεξοπλίζεται με ένα πρόγραμμα 100 δις ευρώ, σε βάθος δεκαετίας. Πολλοί στην Ευρώπη ανησυχούν, αλλά η Γερμανία απέχει πολύ από το να γίνει πυρηνική δύναμη, πλησιάζοντας έστω το επίπεδο της Γαλλίας και της Βρετανίας, για να είναι υπολογίσιμος στρατιωτικός παράγοντας στους διεθνείς συσχετισμούς.

Προς το παρόν, οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της ΕΕ δεν κάμπτονται εύκολα, όπως έδειξε και η συζήτηση για την έκδοση ευρωομολόγου για την χρηματοδότηση του ενεργειακού προβλήματος της Ευρώπης. Την ίδια κατάληξη αναμένεται να έχει και η συζήτηση για την ευρωπαϊκή άμυνα. Εξάλλου, μετά την αποχώρηση από το Αφγανιστάν τον Αύγουστο 2021, είχε ξεκινήσει ένας διάλογος για την ευρωπαϊκή άμυνα, που είχε απροσδιόριστη κατάληξη.
Παρά ορισμένες προβλέψεις, μέχρι στιγμής ο πόλεμος δεν έχει οδηγήσει την Κίνα να επιτεθεί στην Ταϊβάν. Αντίθετα, η κινεζική ηγεσία φαίνεται να ζυγίζει προσεκτικά τις επιλογές της. Σε αυτή την φάση, αυξάνει τους βαθμούς εξάρτησης σε οικονομικό επίπεδο, που επιβάλλει στη Ρωσία και η Μόσχα συναινεί. Αυτό όμως, δεν είναι ένα καλό σενάριο για τη Δύση.

Η λήξη του πολέμου

Μέχρι στιγμής, οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν καμία ιδιαίτερη σημασία. Αλλά είναι σαφές ότι οποιαδήποτε λύση, ακόμα κι αν δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις αρχικές απαιτήσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν, θα είναι μόνο σε βάρος της Ουκρανίας. Η Μόσχα δεν πρόκειται να υποχωρήσει στον όρο περί φινλανδοποίησης της Ουκρανίας, ούτε σε σχέση με τις εδαφικές κατακτήσεις που έχει επιτύχει.

Δεδομένου του ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επέμβει, μια τέτοια λύση δεν είναι αδύνατη, αλλά θα πάρει χρόνο. Ωστόσο, αν ο πόλεμος συνεχιστεί και η Ρωσία έχει μεγαλύτερες εδαφικές κατακτήσεις, περιλαμβανομένων και σημαντικών πόλεων, τότε οι όροι μπορεί να είναι ακόμα πιο δυσμενείς για το Κίεβο.

Παράλληλα, το πρώτο θύμα σε παγκόσμια κλίμακα είναι η αλήθεια. Κάτι που παρεμπιπτόντως σημαίνει ότι δεν υπάρχει τρόπος να επαληθευτούν τα στοιχεία που δημοσιεύονται και από τις δύο πλευρές. Ο πόλεμος της προπαγάνδας, μαζί με τις ψυχολογικές επιχειρήσεις συνοδεύουν τις συγκρούσεις επί του πεδίου, όπως γίνεται σε κάθε πόλεμο. Εδώ όμως έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενη περίπτωση.

Στη συγκεκριμένη σύγκρουση, η Ρωσία έχει χάσει από τις πρώτες ημέρες, τον πόλεμο της προπαγάνδας και των ψυχολογικών επιχειρήσεων, στα ακροατήρια της Δύσης, αλλά και σε μεγάλο μέρος των χωρών του Παγκόσμιου Νότου. Αυτό όμως, δεν ισχύει για χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία κλπ, που την ενδιαφέρουν άμεσα.

Η Ουκρανία είναι η μεγάλη χαμένη του πολέμου, όπως ήταν αναμενόμενο από την αρχή. Χαμένη από αυτή την υπόθεση θα βγει και η ΕΕ. Η Ρωσία έχει ήδη απώλειες σε διάφορα επίπεδα, με κυριότερο το οικονομικό, αλλά το ερώτημα είναι τι θα μπορέσει να ανακτήσει από αυτές τα επόμενα χρόνια.

Οι ΗΠΑ έχουν κέρδη από την υπόθεση της Ουκρανίας, κυρίως μέσα από την επιβεβαίωση της ηγεμονίας τους στη Δύση. Αλλά και οικονομικά οφέλη, που θα προέλθουν από τον τομέα της ενέργειας, της βιομηχανίας εξοπλισμών κλπ.

Υπάρχει μια καλή πιθανότητα ότι, εάν ο πόλεμος συνεχιστεί όπως σχεδόν σίγουρα θα γίνει, η Κίνα να εμφανιστεί ως ο μεγάλος επωφελημένος. Χωρίς να ρίξει ούτε μια βολή.

Προς το παρόν, η «ομίχλη του πολέμου» εξακολουθεί να κυριαρχεί.

Το Pine Gap και η Ουκρανία

γράφει η Σωτηρία Πάνου

Το Pine Gap είναι μια σειρά που προβλήθηκε το 2018 στο Netflix, στο οποίο είναι συμπαραγωγός μαζί με το αυστραλιανό τηλεοπτικό δίκτυο ABC.

Η σειρά αφορά τις μυστικές εγκαταστάσεις στο Pine Gap, στην κεντρική Αυστραλία, στις οποίες, σύμφωνα με το σενάριο, Αμερικανοί και Αυστραλοί συνεργάζονται για να αντιμετωπίσουν μια τρομοκρατική απειλή.

Η σειρά αναδεικνύει την ισλαμική τρομοκρατία και ειδικότερα, αυτή που σχετίζεται με το Ισλαμικό Κράτος, ως την κυριότερη απειλή για τις ΗΠΑ, σύμφωνα με την τότε στρατηγική κατεύθυνση της Ουάσιγκτον. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/03/05/to-pine-gap-kai-i-oykrania/

Ουκρανία: Θα χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα;

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς 

Είναι δυνατόν να γίνει ένας πυρηνικός πόλεμος; Η απάντηση είναι ναι, αφού πολλές χώρες κατέχουν πυρηνικά όπλα. Είναι πιθανόν; Η απάντηση είναι όχι. Είναι πιο πιθανό από ό,τι στο παρελθόν; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποκάλυψε πώς οι ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις έχουν τεθεί σε κατάσταση συναγερμού. Για να καταλάβουμε εάν η απειλή είναι σοβαρή ή όχι, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε το πώς οι Ρώσοι, και οι Σοβιετικοί πριν από αυτούς, αντιλαμβάνονται τον πυρηνικό πόλεμο.

Το πυρηνικό δόγμα της ΕΣΣΔ

Το σοβιετικό δόγμα βασίστηκε στο «δεύτερο πλήγμα»: τα πυρηνικά όπλα χρησιμοποιούνται ως αντίποινα, μόνο αν πρώτα τα χρησιμοποιήσουν οι αντίπαλοι. Ο τελευταίος διάσημος αρχιστράτηγος των σοβιετικών δυνάμεων, ο Νικολάι Ογκάρκοφ, είχε αναπτύξει παράλληλα και ένα δόγμα για «ταυτόχρονα πλήγματα».

Η στιγμή του Ψυχρού Πολέμου που εμφανίστηκε μεγαλύτερος κίνδυνος πυρηνικού πολέμου, εκτός από τη γνωστή πυραυλική κρίση της Κούβας το 1962, ήταν η κρίση των ευρωπυραύλων, όταν το ΝΑΤΟ ανέπτυξε νέα οπλικά συστήματα (τους βαλλιστικούς πυραύλους Pershing 2 και τους πυραύλους κρουζ Gryphon) στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία και την Ιταλία. Σε εκείνη την περίπτωση, ο σοβιετικός συναγερμός έφτασε στο μέγιστο, αν και η κοινή γνώμη δεν το γνώριζε. 

Υπήρχαν όμως και άλλες κρίσεις που πέρασαν στη λήθη, ακόμη και τους τελευταίους μήνες της ΕΣΣΔ. Συναγερμός διατάχθηκε επίσης τον Αύγουστο του 1991, κατά τη διάρκεια του αποτυχημένου στρατιωτικού πραξικοπήματος κατά του Γκορμπατσόφ.

Στη μετασοβιετική εποχή, οι στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας τέθηκαν σε πολεμικό συναγερμό τουλάχιστον άλλες τρεις φορές: κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν το 1993, κατά τη διάρκεια του αποτυχημένου πραξικοπήματος κατά του Γιέλτσιν το 1993 και στο περιστατικό του 1995. όταν ένας πύραυλος Northern Lights που εκτοξεύτηκε από τη Νορβηγία παρερμηνευόταν ως βαλλιστικός πύραυλος. 

Το σύγχρονο πυρηνικό δόγμα της Ρωσσίας

Με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τα πράγματα έχουν αλλάξει μόνο εν μέρει. Το δόγμα δεν άλλαξε ποτέ επίσημα, ισχύει το «δεύτερο πλήγμα». Η χρήση στρατηγικών πυρηνικών όπλων κατά των δυτικών χωρών και των ΗΠΑ θεωρείται μόνο ως απάντηση σε μια επίθεση των ΗΠΑ στη Ρωσία. Όμως, στον τελευταίο εκσυγχρονισμό του δόγματος, προβλέπεται πυρηνική απάντηση και κατά της χρήσης συμβατικών όπλων. Αλλά το νόημα δεν αλλάζει: εάν οι ΗΠΑ ή το ΝΑΤΟ εξαπέλυαν συμβατικές επιθέσεις εναντίον ρωσικών στρατηγικών στόχων (όπως τα κεντρικά κέντρα διοίκησης και ελέγχου ή η πρωτεύουσα), η Ρωσία θα απαντούσε με πυρηνικά αντίποινα. 

Παράλληλα, το δόγμα για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων στο πεδίο της μάχης εξακολουθεί να είναι ασαφές. Σήμερα δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε ένας Ρώσος πρόεδρος μπορεί να επιτρέψει τη χρήση τακτικών όπλων εναντίον ενός εχθρικού στρατού.

Επισήμως θα έπρεπε να τα χρησιμοποιεί μόνο ως αντίποινα (μετά από μια εχθρική πυρηνική επίθεση) ή ως απάντηση σε μια απελπιστική κατάσταση στο έδαφος: αν οι ρωσικές δυνάμεις συντρίβονταν και υπήρχε ο κίνδυνος μια εισβολή στο ρωσικό έδαφος. 

Τίποτα από αυτά δεν ισχύει για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο ουκρανικός στρατός, στην καλύτερη περίπτωση, είναι ικανός να αντέξει την επίθεση, αλλά δεν έχει την ικανότητα να συντρίψει τον εχθρό, ούτε να εισβάλει στη Ρωσία.

Κάποια ακραία σενάρια

Σύμφωνα με κάποιους Αμερικανούς ειδικούς, οι Ρώσοι μπορεί να μην έχουν κοινοποιήσει μια επιλογή προληπτικής χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα περίμεναν να χάσουν τη μάχη ή να δεχθούν εισβολή, αλλά αν εκτιμούσαν ότι ο πόλεμος γυρίζει προς το χειρότερο (επειδή διαρκεί πολύ ή δημιουργείται ένας μεγάλος συνασπισμός εχθρικών κρατών), θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ένα ή περισσότερα τακτικά πυρηνικά όπλα και να περιμένουν τον εχθρό να καθίσει αμέσως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αν αυτό ισχύει, ο πιο πιθανός στόχος θα ήταν η Ουκρανία. Αυτό είναι ένα πολύ απίθανο σενάριο, που δεν προέρχεται από ρωσικές πηγές, αλλά όχι αδύνατο.

Υπάρχουν επίσης αναλυτές στη Δύση που θεωρούν ότι ο Πούτιν μπορεί να υιοθετήσει το «δόγμα του τρελού». Δηλαδή, εάν ο Πούτιν θέλει πραγματικά να δημιουργήσει πανικό και να αναγκάσει τις ΗΠΑ να ζητήσουν διαπραγματεύσεις και συνομιλίες, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ο στόχος μιας περιορισμένης πυρηνικής επίθεσης να είναι μια χώρα του ΝΑΤΟ χωρίς πυρηνικά όπλα, όπως η Πολωνία οι Βαλτικές ή η Νορβηγία. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο Πούτιν θα έπαιζε το χαρτί του «τρελού» και θα ανάγκαζε έναν εχθρό που δεν σκέφτεται πλέον να κλιμακώσει τα πυρηνικά αντίποινα να απαιτήσει αμέσως ειρήνη, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, για να αποφύγει περαιτέρω «τρελές» ενέργειες. Αυτή είναι μια ακόμη λιγότερο πιθανή υπόθεση, αλλά μαθηματικά δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Για να ακυρωθούν όλα αυτά τα σενάρια, όσο ανορθολογικά και απίθανα και αν είναι, δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τις διαπραγματεύσεις. Διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Αλλά και διαπραγματεύσεις για να λυθούν τα θέματα ασφάλειας της Ρωσίας και ότι δεν θα υπάρξει κλιμάκωση από την πλευρά της Δύσης, η οποία έχει τα μέσα για καταστροφικά αντίποινα. Είναι όμως ο Τζο Μπάιντεν ικανός να το καταφέρει; Αυτό δύσκολα μπορείς να το περιμένεις από κάποιον που εκφράζεται με όρους όπως: «Η μόνη εναλλακτική στις κυρώσεις είναι ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος». Αλλά οι πιθανότητες να συμβεί αυτός ο πόλεμος είναι μηδαμινές. Προς το παρόν.

H παγκόσμια αστάθεια και τα πραξικοπήματα

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Πέντε πραξικοπήματα σε μόλις ένα χρόνο και υποχωρήσεις των δημοκρατικών θεσμών σε αρκετές χώρες. Το 2021 ήταν μια κρίσιμη χρονιά. Όσο για το 2022 υπάρχουν κίνδυνοι να ακολουθήσει την ίδια πορεία. Ήδη, στις 24 Ιανουαρίου ανακοινώθηκε η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος για το 2022, στην Μπουρκίνα Φάσο. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/02/12/h-παγκόσμια-αστάθεια-και-τα-πραξικοπήμ/

Στην Ουκρανία πιθανόν παίζεται η αμερικανική ηγεμονία στην Ευρώπη...

 

 ... Αυτά έγραφα στο "ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ" το 1997! Σχεδόν τίποτε δεν άλλαξε από τότε ή μάλλον, έτσι αποδεικνύεται πως το ταξίδι πίσω στον χρόνο είναι εφικτό.

Ημερολόγιο εκλογών και οι εξελίξεις που θα καθορίσουν το 2022

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

 

Η οικονομική ανάκαμψη μετά την οικονομική και κοινωνική κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός, η διανομή εμβολίων, οι κοινωνικές κινητοποιήσεις και οι εκλογές θα σηματοδοτήσουν το 2022.

Έτος τρίτο για την πανδημία. Καθώς οι χώρες επικεντρώνονται στη συνέχιση της καταπολέμησης του COVID-19, την μείωση του πληθωρισμού και τη ανασυγκρότηση των αλυσίδων εφοδιασμού, αυξάνεται η πίεση προς τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας και τις ρυπογόνες βιομηχανίες. Παράλληλα διατηρείται η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, οι οποίες συμφωνούν μόνο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Οι εξελίξεις στους τρεις τομείς που ακολουθούν, θα καθορίσουν το 2022. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://www.huffingtonpost.gr/

Η ταινία "Don’t look up" και η πραγματικότητα

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Ενώ η Γη απειλείται από έναν γιγάντιο κομήτη, δύο επιστήμονες προσπαθούν να σώσουν τον πλανήτη συγκρουόμενοι με όλες τις αδυναμίες της κοινωνίας. Αυτή είναι η πλοκή του Don't Look Up, της ταινίας με τους Leonardo DiCaprio, Jennifer Lawrence, Meryl Streep και άλλους.

Οι απεγνωσμένες προσπάθειες δύο επιστημόνων να σώσουν τον πλανήτη από την καταστροφή συγκρούονται με εκλογικούς υπολογισμούς, δυσπιστία απέναντι στην πολιτική, παρασκηνιακές συμφωνίες και γελοίες εκστρατείες άρνησης.

Πέρα από την επιστημονική φαντασία, ωστόσο, η πιθανότητα ενός γιγαντιαίου ουράνιου σώματος να χτυπήσει τη Γη δεν είναι καθόλου απομακρυσμένη, καθώς έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν.

Η σκηνοθετική ομάδα χρησιμοποίησε ως επιστημονική σύμβουλο την αστρονόμο της NASA, Amy Mainzer και η ταινία απεικονίζει πιστά το πώς θα ήταν ένα τέτοιο γεγονός, εκτός από ένα σημείο. Ότι ένα τέτοιο πρόβλημα δεν θα ήταν στα χέρια δύο απελπισμένων επιστημόνων που δρουν σε ένα κενό.

Η διεθνής συνεργασία

Στην ταινία δεν αναφέρονται τα σημερινά διεθνή δίκτυα συνεργασίας, ούτε τα πρωτόκολλα που δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή. Ο χώρος διεξαγωγής του δράματος είναι οι ΗΠΑ και αυτό είναι κατανοητό για μια ταινία του Χόλυγουντ. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Τον Απρίλιο 2021 στη Βιέννη, κατά τη διάρκεια του 7ου Συνεδρίου Πλανητικής Άμυνας, πραγματοποιήθηκε μια προσομοίωση της ανακάλυψης ενός επικίνδυνου αστεροειδούς: ο «2021 PDC», όπως ονομάστηκε, θα έπεφτε σε μια περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης σε έξι μήνες. Η τροχιά και η πιθανότητα σύγκρουσης υπολογίστηκαν και κοινοποιήθηκαν από το Διεθνές Δίκτυο Προειδοποίησης Αστεροειδών (IAWN), το οποίο αποτελείται από οργανισμούς όπως η NASA, η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) και η Κινεζική Ακαδημία Επιστημών. Ταυτόχρονα, η Συμβουλευτική Ομάδα Σχεδιασμού Διαστημικών Αποστολών (SMPAG) θα άρχιζε να μελετά τις δυνατότητες αναχαίτισης ή εκτροπής του αστεροειδούς.

Τόσο το Δίκτυο IAWN όσο και το SMPAG δημιουργήθηκαν το 2014 με την επιμονή του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για Υποθέσεις Εξωτερικού Διαστήματος (UNOOSA), με επικεφαλής την αστροφυσικό Simonetta di Pippo. Τώρα, η συλλογή δεδομένων συντονίζεται, οι υπολογισμοί επαληθεύονται προτού διαδοθούν και όλες οι χώρες του πλανήτη ενημερώνονται για τον ενδεχόμενο υπαρξιακό κίνδυνο.

Κατά συνέπεια, αμέτρητοι επιστήμονες και οργανισμοί θα γνωρίζουν οποιαδήποτε είδηση και δεν θα εξαρτηθεί από αυτούς που ανακάλυψαν πρώτοι οτιδήποτε επικίνδυνο, να διαδώσουν την πληροφορία. Εδώ και αρκετά χρόνια, τόσο η NASA όσο και η ESA έχουν τους αντίστοιχους επικεφαλής της Πλανητικής Άμυνας: Lindley Johnson και Detlef Koschny. Εάν η Simonetta di Pippo εμφανιστεί με αυτούς τους δύο επιστήμονες στην τηλεόραση, θα είναι ένα αρκετά αξιόπιστο σημάδι ότι κάτι αξιοσημείωτο συμβαίνει.

Το να αιφνιδιαστεί η επιστημονική κοινότητα από εξελίξεις όπως αυτές της ταινίας, δηλαδή από ένα τόσο μεγάλο ουράνιο σώμα, είναι εξαιρετικά δύσκολο. Πρακτικά, οι επικίνδυνοι αστεροειδείς έχουν εντοπιστεί και η πιθανότητα να πέσουν στη Γη τα επόμενα 100 χρόνια, είναι μηδενική. Τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ενδιαφέροντα με τα αντικείμενα που είναι μεταξύ 100 μέτρων και ενός χιλιομέτρου [όπως το Apophis], επειδή αυτό το εύρος μεγέθους είναι το λιγότερο καλά χαρτογραφημένο. γνωρίζουμε μόνο το 30%.

Αυτό το καλοκαίρι, η NASA ανακοίνωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι είχε υπολογίσει με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες την τροχιά του αστεροειδούς Bennu, ενός βράχου 500 μέτρων. Ανήγγειλε ότι υπήρχε μια «εξαιρετικά μικρή» πιθανότητα - 0,057% - να φτάσει στη Γη στις 24 Σεπτεμβρίου 2182. Αλλά αν ο κίνδυνος ήταν πάνω από 1% τα επόμενα 50 χρόνια, τα πράγματα θα άλλαζαν. Αλλά αν ο κίνδυνος ήταν πάνω από 1% τα επόμενα 50 χρόνια, τα πράγματα θα άλλαζαν.

Και αν οι αστεροειδείς έχουν χαρτογραφηθεί, οι κομήτες εξακολουθούν να κρύβουν μυστικά, τα οποία η επιστημονική κοινότητα καλείται να αποκαλύψει.

Οργανώνοντας την άμυνα

Στις 24 Νοεμβρίου 2021 έγινε η εκτόξευση του DARΤ, ενός σκάφους της NASA που θα προσκρούσει σε έναν αστεροειδή για να τον εκτρέψει από την πορεία του. Αν το πείραμα πετύχει, η ανθρωπότητα ίσως θα έχει τρόπο να προστατευτεί από τυχόν αδέσποτους διαστημικούς βράχους που κινούνται σε πορεία σύγκρουσης.

Τελικός προορισμός της αποστολής είναι ένα ζευγάρι αστεροειδών που κινούνται σε τροχιά ο ένας γύρω από τον άλλο: ο Δίδυμος, με διάμετρο 780 μέτρων, και ο μικρότερος Δίμορφος, με πλάτος γύρω στα 160 μέτρα.

Όταν βρεθεί στην κατάλληλη θέση, το DART, το οποίο έχει μέγεθος και βάρος αυτοκινήτου, θα προσκρούσει στον Δίμορφο με ταχύτητα 6,6 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο, περίπου 23.800 χιλιόμετρα ανά ώρα.

Μια μικρή συσκευή ιταλικής κατασκευής, με την ονομασία LiciaCube, θα έχει απελευθερωθεί από το σκάφος μερικές ημέρες νωρίτερα για να καταγράψει την πρόσκρουση και τις συνέπειές της.

Η NASA ελπίζει ότι το χτύπημα θα αλλάξει την ταχύτητα του Δίμορφου κατά λιγότερο από ένα χιλιοστό ανά δευτερόλεπτο και θα επηρεάσει ανεπαίσθητα την τροχιά του βράχου γύρω από τον μεγαλύτερο Δίδυμο.

Ακόμα και ο σχετικά μικρός Δίμορφος πάντως, θα μπορούσε να καταστρέψει μια ολόκληρη χώρα σε περίπτωση που έπεφτε στη Γη. Ο δε Δίδυμος θα προκαλούσε καταστροφές σε επίπεδο ηπείρου.

Η μεταμοντέρνα κοινή γνώμη

Στο συνέδριο που έγινε όπως προαναφέρθηκε στην Βιέννη, παρουσιάστηκε μια εργασία με τίτλο "Δεν πιστεύουν στον Covid, θα πιστέψουν στην πρόσκρουση του αστεροειδούς;" από Αυστριακούς αστρονόμους που προσδίδει αξιοπιστία στην ταινία του Netflix, μαζί με μια δεύτερη με τίτλο «Τι μπορεί να διδάξει η πανδημία του Covid-19 στην πλανητική κοινότητα άμυνας;" Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι, υπάρχει μεγαλύτερη αντίσταση στην επιστήμη από την κοινωνία, σε υψηλότερο επίπεδο από ό,τι είναι επιθυμητό.

Ωστόσο, η απάντηση σε τέτοια θέματα δεν αφορά τους αστρονόμους και τους αστροφυσικούς, αλλά άλλους ειδικούς και κυρίως, τους πολιτικούς, παρά την απαξίωση της πολιτικής.

Το 1998, ήταν ο Morgan Freeman στον ρόλο του ήρεμου και υπερβατικού Προέδρου Beck που προειδοποίησε για τη θανατηφόρα πρόσκρουση ενός κομήτη στην ταινία Deep Impact.

Δύο δεκαετίες αργότερα, μια τέτοια ανακοίνωση θα ήταν πολύ καλύτερα μελετημένη και συναινετική. Στη μυθοπλασία ωστόσο του Don’t Look Up, έχουν ανταλλάξει τη νηφαλιότητα του Freeman με την απόγνωση της Lawrence και του DiCaprio, κάτι που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα σημάδι των καιρών.

Μιας εποχής της κονιορτοποίησης της κοινής γνώμης, της γενικευμένης αντιπολιτικής και της επέλασης των θεωριών συνωμοσίας και του ανορθολογισμού. 

 

Άγιος Βασίλης ή το βρέφος Ιησούς;

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Η Θεολογία της Απελευθέρωσης είναι ένα σώμα κειμένων που αποτελεί την θεωρητική έκφραση ενός κινήματος που εμφανίστηκε στην δεκαετία του ΄60 και κάποιοι ανιχνεύουν σε αυτό τον Χριστιανισμό της Απελευθέρωσης.

 

Ο Γκουστάβο Γκουτιέρεζ, που θεωρείται ο πατέρας της Θεολογίας Απελευθέρωσης, θεωρεί ότι «σήμερα περισσότερο παρά ποτέ, είναι σημαντικό να είμαστε με το μέρος εκείνων που αντιστέκονται, που αγωνίζονται, που πιστεύουν και που ελπίζουν». Αλλά σύμφωνα με τους θεολόγους της απελευθέρωσης, αυτό είναι δυνατό μόνο με «την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης μέσω βαθιών διαρθρωτικών μεταμορφώσεων της κοινωνίας».

 

Με αφορμή τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, παραθέτουμε ένα κείμενο του Λεονάρντο Μποφ, μιας ηγετικής φυσιογνωμίας της Θεολογίας της Απελευθέρωσης.

 

Άγιος Βασίλης ή το βρέφος Ιησούς;

Leonardo Boff

 

Λόγω του ότι έχω μια μακριά γενειάδα και άσπρα μαλλιά, πολλά παιδιά, όταν με βλέπουν, με φωνάζουν Άγιο Βασίλη. Προσπαθώ ανεπιτυχώς να τους εξηγήσω ότι είμαι ο αδελφός του Άγιου Βασίλη και ότι η δουλειά μου είναι να επιβλέπω τα παιδιά, να παρατηρώ αν είναι καλοί μαθητές, αν φέρονται καλά στους συμμαθητές τους και αν ακούν τις συμβουλές των γονιών τους. Τους λέω ότι, μετά, θα αναφέρω τα πάντα στον Άγιο Βασίλη και εκείνος θα τους φέρει όμορφα δώρα τα Χριστούγεννα. Μια τέτοια ημέρα, κάποιο από τα παιδιά με ακολούθησε με απορία και όταν με είδε να μπαίνω σε ένα αυτοκίνητο, γύρισε στον πατέρα του και του είπε: «Μπαμπά, ο Άγιος Βασίλης δεν ήλθε με έλκηθρο, ήλθε με ένα αυτοκίνητο».

 

Αυτή είναι μια μορφή των Χριστουγέννων, με τις εικόνες που της αντιστοιχούν. Ο Άγιος Βασίλης είναι μια φιγούρα της αγοράς. Είναι ο παχουλός γηραιός άνδρας ο οποίος προσπαθεί να σαγηνεύσει τα παιδιά, έτσι ώστε να αναγκασθούν οι γονείς τους να τους αγοράσουν δώρα. Η μνήμη την οποία αντανακλά είναι του Αγίου Νικολάου, ο οποίος επίσης έφερνε δώρα, αλλά σήμερα έχει εξαφανισθεί παραχωρώντας τη θέση του στην παιδική φιγούρα ενός καλοπροαίρετου, αγαθού γηραιού άνδρα ο οποίος βγάζει εκπλήξεις από το σάκο του – προαγορασμένα αντικείμενα, τοποθετημένα στο σάκο.

 

Καθώς κάθε σπίτι έχει τηλεόραση –το ψωμί μπορεί να λείπει, αλλά η τηλεόραση ποτέ– τα παιδιά των φτωχών βλέπουν τον Άγιο Βασίλη και ονειρεύονται το μαγικό κόσμο που τους δείχνει, γεμάτο δώρα, παιδικά αυτοκίνητα, κούκλες και ηλεκτρονικά παιχνίδια, στον οποίο σπάνια μπορούν να έχουν πρόσβαση. Και υποφέρουν για αυτό, παρά τη λάμψη στα μάτια τους. Η αγορά είναι ο νέος θεός ο οποίος απαιτεί υποταγή από όλους. 

 

Για αυτό τα παιδιά πιέζουν τους γονείς τους για να σταματήσει ο Άγιος Βασίλης στο «δικό τους» σπίτι. Μετά υποφέρουν οι γονείς, γιατί δεν μπορούν να εκπληρώσουν τις επιθυμίες των παιδιών τους που έχουν ξελογιαστεί από τα τόσα αντικείμενα-φετίχ που τους δείχνει ο Άγιος Βασίλης.

 

Η αγορά αποτελεί μια από τις κυριότερες δημιουργίες. Υπήρξαν και υπάρχουν πολλές μορφές αγοράς. Η δική μας, καπιταλιστικού τύπου, χαρακτηρίζεται από τον αποκλεισμό και επομένως αποτελεί ένα θύτη ατόμων και επιχειρήσεων. Είναι πλήρως ανταγωνιστική και καθόλου αλληλέγγυα. Μόνο αυτοί οι οποίοι παράγουν και καταναλώνουν έχουν σημασία. Οι φτωχοί πρέπει να ικανοποιούνται με ψίχουλα ή να ζουν άσχημα στο περιθώριο της κοινωνίας. Τα Χριστούγεννα, ο Άγιος Βασίλης είναι η κεντρική καταναλωτική φυσιογνωμία για όσους είναι μέσα στο σύστημα και μπορούν να πληρώσουν.

 

Η γέννηση του βρέφους Ιησού είναι διαφορετική. Γεννήθηκε σε μια ταπεινή και σεμνή οικογένεια. Τη στιγμή της γέννησής του, ανάμεσα στα ζώα, οι άγγελοι τραγουδούσαν στον ουρανό, οι βοσκοί είχαν καθηλωθεί από τα συναισθήματα και κάποιοι σοφοί ήλθαν από μακριά για να τον χαιρετήσουν.

 

Όταν μεγάλωσε έγινε ένας εκπληκτικός αφηγητής ιστοριών και ένας περιπλανώμενος προσκυνητής με το μήνυμα της πλήρους συμπερίληψης όλων, ξεκινώντας από τους φτωχούς, τους οποίους αποκαλούσε «ευλογημένους».

 

Όσοι διατηρούν την ιερή μνήμη του, ακούν τη νύχτα των Χριστουγέννων την ιστορία της γέννησής του και γιορτάζουν μια ανθρωπιστική παρουσία του Θεού, ο οποίος πήρε τη μορφή ενός παιδιού. Και τον τιμούν γευματίζοντας με την οικογένεια και τους φίλους τους. Εδώ δεν υπάρχει ούτε αγορά, ούτε αποκλεισμένοι, μόνο φως, ευτυχία και αλληλεγγύη. Η ανταλλαγή δώρων συμβολίζει το μεγαλύτερο δώρο που μας έδωσε ο Θεός: τον εαυτό του με τη μορφή ενός παιδιού. 

 

Καλλιεργεί μέσα μας την ελπίδα ότι μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τον Άγιο Βασίλη, ο οποίος δεν μας πουλάει τίποτα παραπάνω από ψευδαισθήσεις.

 

Ο Ντον Πέτρο Κασανταλίγκα, βλέποντας το θείο βρέφος έγραψε: «Δεν έχω δει αυτό το αστέρι, αλλά έχω δει έναν πολύ φτωχό Θεό. Η Μαρία είχε επίγνωση, όπως επίγνωση είχε η νύχτα. Και ο βασιλιάς Ηρώδης ήταν για πάντα φοβισμένος». 

 

Ο βασιλιάς Ηρώδης δεν είναι πλέον ένα πρόσωπο, αλλά ένα σύστημα το οποίο συνεχίζει να θυσιάζει ανθρώπινες υπάρξεις στο βωμό ενός μοναχικού καταναλωτισμού.

Ο πόλεμος του βυθού*

γράφει ο Παύλος Χριστόπουλος 

 

Ο «πόλεμος του βυθού» ανάμεσα στη Δύση και στη Ρωσία βρίσκεται σε εξέλιξη. Αφορά τους φόβους χωρών της Δύσης ότι η Ρωσία μπορεί να κόψει τα υποβρύχια καλώδια των οπτικών ινών, ή να κάνει υποκλοπές σε αυτά.

Για να επιτύχει τέτοιου είδους στόχους, η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει τη Διεύθυνση Υποβρύχιας Έρευνας, ή αλλιώς Gugi, ή αλλιώς Στρατιωτική Μονάδα 40056. Χρησιμοποιεί ως βάση της την Olenya Guba στο Μουρμάνσκ. Πρόκειται για την κύρια βάση της 29ης Μονάδας Υποβρυχίων του Βόρειου Στόλου, στην οποία περιλαμβάνεται και ένας αριθμός υποβρυχίων για ειδικές αποστολές ─κυρίως κατασκοπευτικές─ που χρησιμοποιούνται από τη Στρατιωτική Μονάδα 40056.

Στη μονάδα αυτή ανήκει και το σκάφος Yantar, το οποίο επισήμως θεωρείται ως ωκεανογραφικό, αλλά οι Δυτικοί ισχυρίζονται ότι κινείται κοντά σε υποβρύχια καλώδια, σε διάφορες θαλάσσιες περιοχές της Ευρώπης.

Θεωρείται ότι ο συνδυασμός του σκάφους επιφανείας Yantar με τα ειδικά υποβρύχια Lusharik και Poseidon, μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τα υποβρύχια καλώδια οπτικών ινών και όχι μόνο. Οι Δυτικοί θεωρούν επίσης ότι μέσα από αυτά τα σκάφη η GRU, η στρατιωτική μυστική υπηρεσία μπορεί να κάνει υποκλοπές από τα υποβρύχια καλώδια.

Τα τελευταία χρόνια, το ΝΑΤΟ παρακολουθεί στενά αυτές τις εξελίξεις. Προς το παρόν, δεν έχει διαπιστωθεί από την πλευρά του ΝΑΤΟ, κάποια ρωσική επιχείρηση ενάντια στη Δύση. Ωστόσο, στους νατοϊκούς κύκλους υπάρχει προβληματισμός για το αν μπορεί να υπάρξουν απειλές στο υποβρύχιο σύστημα καλωδίων, το οποίο ξεπερνά τα 1,3 εκατομμύρια χιλιόμετρα σε παγκόσμια κλίμακα.

Η ΕΕ με την NIS 2 (Network and Information Systems) Directive, φαίνεται αποφασισμένη να αυξήσει την προστασία των υποβρύχιων καλωδίων. Και αυτό είναι λογικό, δεδομένου ότι το 97% των επικοινωνιών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ διέρχεται μέσα από αυτές τις υποδομές. Ο Ολλανδός ευρωβουλευτής Μπαρτ Γκρότχαϊς υπεύθυνος για την αναθεώρηση της NIS, είναι μεταξύ αυτών που θεωρούν ότι η Μόσχα μπορεί να ψάχνει τρόπους για να σαμποτάρει την υποβρύχια υποδομή.

Σε διάφορες πρωτεύουσες της Δύσης έχει αυξηθεί η καχυποψία ότι η Ρωσία θέλει να αποσυνδεθεί από το ίντερνετ. Έχει ήδη κάνει δύο προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Αν και όταν το καταφέρει, τότε ο «πόλεμος του βυθού», ίσως πάρει άλλη διάσταση.

*Αναδημοσίευση από το geoeurope.org

Η ενεργοποίηση του άρθρου 4 του ΝΑΤΟ και η σημασία για την Ελλάδα

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

 

Από τον Αύγουστο, στα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία, την Λιθουανία και την Λετονία, παρατηρείται μαζική μετακίνηση μεταναστών, τους οποίους η κυβέρνηση του Μινσκ ενθαρρύνει να περάσουν τα σύνορα. Η ΕΕ έχει ήδη κινητοποιηθεί, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξει και ενεργοποίηση του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα ως χώρα που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων του υβριδικού πολέμου μέσα από την εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών ροών, θα επηρεαστεί σημαντικά από τις εξελίξεις και τις αποφάσεις που θα ληφθούν.

Η κινητοποίηση της ΕΕ
Πρόκειται για μια πολιτική εκμετάλλευση μεταναστών, για πολιτικούς λόγους, από τρίτες χώρες προς την ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 21-22 Οκτωβρίου 2021, στο άρθρο 19 ανακοίνωσε ότι «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν θα δεχθεί καμία απόπειρα τρίτων χωρών να εργαλειοποιήσουν τους μετανάστες για πολιτικούς σκοπούς. Καταδικάζει όλες τις υβριδικές επιθέσεις στα σύνορα της ΕΕ και θα αντιδράσει καταλλήλως».

Σήμερα η κατάσταση έχει χειροτερεύσει. Μερικές χιλιάδες άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι στα σύνορα με την Πολωνία, οι καιρικές συνθήκες επιδεινώνονται και υπήρξαν οι πρώτοι θάνατοι από το κρύο. Άλλοι ωθούνται από τις δυνάμεις ασφαλείας της Λευκορωσίας προς τα σύνορα με την Λιθουανία.

Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ τάχθηκε στις 15 Νοεμβρίου κατά της υβριδικής επίθεσης στην ΕΕ, «Εξετάζουμε όλες τις πιθανές επιλογές για να σταματήσουμε το καθεστώς να μας στοχοποιεί και να στοχοποιεί τον ίδιο τον πληθυσμό του, και συμφωνήσαμε να επεκτείνουμε το πεδίο εφαρμογής του καθεστώτος κυρώσεων για τη Λευκορωσία. Από εδώ και στο εξής θα είμαστε σε θέση να τιμωρήσουμε περισσότερα άτομα για δραστηριότητές τους που σχετίζονται με τη διοργάνωση αυτής της αεροπορικής μεταφοράς ανθρώπων από διάφορες χώρες προς τη Λευκορωσία και από εκεί προς τα σύνορα της ΕΕ. Συμφωνήσαμε επίσης για την έγκριση της 5ης δέσμης κυρώσεων, η οποία θα οριστικοποιηθεί τις προσεχείς ημέρες».

Οι πιέσεις προς το Μινσκ δεν φαίνεται να είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα και η πίεση επί των ευρωπαϊκών συνόρων διευρύνθηκε με την αύξηση των μεταναστευτικών ροών.

Με την σειρά της, η Κομισιόν η οποία πιέζει την Πολωνία να δεχτεί την βοήθεια της Frontex, την οποία η Βαρσοβία αρνείται σε αντιδιαστολή με την Λιθουανία, βρίσκεται η ίδια υπό πίεση γιατί αρνείται να δεχτεί την χρηματοδότηση έργων ενίσχυσης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.

Η ενεργοποίηση του ΝΑΤΟ
Η υπάρχουσα κατάσταση και το ενδεχόμενο ότι μπορεί να υπάρξουν τυχαία γεγονότα με απρόβλεπτες εξελίξεις, μπορεί να οδηγήσει σε εμπλοκή του ΝΑΤΟ. Ο Πολωνός πρωθυπουργός δήλωσε ότι η κυβέρνηση του μελετά, μαζί με την Λιθουανία και την Λετονία, να ενεργοποιήσουν το άρθρο 4 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με το Άρθρο 4 «Τα Συμβαλλόμενα Μέρη θέλουσι συσκέπτεσθαι από κοινού οσάκις κατά την γνώμην οιουδήποτε εξ αυτών απειλείται η εδαφική ακεραιότης ή πολιτική ανεξαρτησία ή ασφάλεια ενός οιουδήποτε των Μερών».

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε προ ημερών ότι, οι κινήσεις της Λευκορωσίας απειλούν την περιφερειακή σταθερότητα και στοχεύουν στην απόσπαση της προσοχής της διεθνούς κοινής γνώμης από τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων στα σύνορα με την Ουκρανία. Η Μόσχα αρνήθηκε αυτή την σύνδεση και ο Βλαντιμίρ Πούτιν προθυμοποιήθηκε να διαμεσολαβήσει στον Λουκατσένκο.

Το ερώτημα είναι αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης του Άρθρου 4 σε αυτή την περίπτωση. Οι ερμηνείες του Άρθρου 4 συνδέονται με το Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ. Μετά την κατάρρευση του Υπαρκτού Σοσιαλισμού το Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ έχει αλλάξει τρεις φορές.

Στο Στρατηγικό Δόγμα του 1991 αναφέρεται ότι με βάση το Άρθρο 4, η Συμμαχία πρέπει να λειτουργεί ως ένα διατλαντικό forum για τις διαβουλεύσεις των Μερών σε θέματα που αφορούν τα ζωτικά τους συμφέροντα, περιλαμβανομένων και των εξελίξεων που δημιουργούν κινδύνους για την ασφάλεια των Μερών. Διευκρινίζει επίσης ότι το ΝΑΤΟ αναλαμβάνει επιχειρήσεις πρόληψης συγκρούσεων και διαχείρισης κρίσεων που δεν περιλαμβάνονται στο Άρθρο 5.

Στο Στρατηγικό Δόγμα του 1999, διατηρούνται οι πρόνοιες του 1991 και προστίθενται και κίνδυνοι ευρύτερης φύσης, περιλαμβανομένων της τρομοκρατίας, του σαμποτάζ, του οργανωμένου εγκλήματος και της διακοπής των ροών κρίσιμων πόρων. Η μαζική μετανάστευση που προκαλείται από ένοπλες συγκρούσεις μπορεί να επηρεάσει την σταθερότητα και την ασφάλεια της Συμμαχίας και μπορεί να ενεργοποιήσει την διαβούλευση που προβλέπει το Άρθρο 4.

Με το Στρατηγικό Δόγμα του 2010, που βρίσκεται ακόμα σε ισχύ, το Άρθρο 4 εξελίχθηκε περισσότερο. Τώρα το Άρθρο 4 ενεργοποιείται σε οποιοδήποτε θέμα ασφάλειας των Μερών για ανταλλαγή πληροφοριών και γνωμών και όπου χρειαστεί, στην διαμόρφωση κοινών προσεγγίσεων.

Τον 21ο αιώνα, η Τουρκία έχει ζητήσει την ενεργοποίηση του Άρθρου 4, τέσσερις φορές. Την πρώτη φορά το 2003, καθώς οι ΗΠΑ προετοιμάζονταν για την εισβολή στο Ιράκ, η Τουρκία ζήτησε την ενεργοποίηση του Άρθρου 4. Το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο παρέπεμψε την υπόθεση στην Επιτροπή Αμυντικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, η οποία πήρε μέτρα υποστήριξης της Τουρκίας. Η Τουρκία ζήτησε ενεργοποίηση του Άρθρου 4 τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο 2012 για γεγονότα στον πόλεμο της Συρίας. Την τελευταία φορά που το ζήτησε, τον Φεβρουάριο του 2020 και πάλι για την Συρία, το αίτημα της εξετάστηκε σε επίπεδο πρεσβευτών του ΝΑΤΟ.

Τον Μάρτιο 2014, η Πολωνία, η Λιθουανία και η Λετονία ζήτησαν ενεργοποίηση του Άρθρου 4 για τις επιπλοκές που επέφερε η κρίση στην Κριμαία. Τότε το ΝΑΤΟ προχώρησε στην ακύρωση όλων των μορφών στρατιωτικής και πολιτικής συνεργασίας με την Μόσχα. 

Οι επόμενες κινήσεις
Εκτιμάται ότι το ΝΑΤΟ θα ασχοληθεί με το θέμα των μεταναστών στην Λευκορωσία και στα σύνορα της ΕΕ, στην επόμενη σύνοδο υπουργών, στις αρχές Δεκεμβρίου. Για την Ελλάδα έχει σημασία ο τρόπος αντιμετώπισης του υβριδικού πολέμου της Λευκορωσίας. Το λεπτό σημείο είναι αν θα θεωρηθεί η χρησιμοποίηση των μεταναστών ως όπλο-με την τεχνική σημασία του όρου και όχι με την ευρύτερη πολιτική-αποσταθεροποίησης της Πολωνίας και των άλλων χωρών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Έχει επίσης σημασία ότι ο υβριδικός πόλεμος της Τουρκίας διεξάγεται από μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και το τελευταίο θεωρεί ότι οι «αντιπαραθέσεις»-όπως τις εννοεί-μεταξύ δύο μελών της Συμμαχίας πρέπει να λύνονται στους κόλπους του, χωρίς επίκληση των άρθρων της Συνθήκης.

Οι αποφάσεις του θα εξαρτηθούν, εν μέρει και από την επιτυχία ή όχι των μέτρων που έχει λάβει ήδη η ΕΕ.

Η ΕΕ απειλεί να διακόψει την οικονομική βοήθεια προς το Ιράκ και τον Λίβανο, αν δεν σταματήσουν τις απευθείας πτήσεις από την Βαγδάτη και την Βηρυτό προς το Μινσκ. Έχει αποφασίσει να επιβάλλει κυρώσεις σε ιρλανδικές αεροπορικές εταιρείες σε περίπτωση που θα συνεχίσουν την ενοικίαση αεροσκαφών στην λευκορωσική εταιρεία Belavia, ενώ έχει ανακοινώσει την απαγόρευση πτήσεων σε όλο τον εναέριο χώρο της Ευρώπης, σε εταιρείες όπως η Aeroflot και η Turkish Airlines, αν χρειαστεί.

Πέραν των ανθρωπιστικών προβλημάτων που διαμορφώνονται από τις προσφυγικές κρίσεις σε διάφορα σύνορα της ΕΕ, είναι εμφανές ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα φάση εξέλιξης των υβριδικών επιθέσεων. Οι υβριδικές επιθέσεις δεν δοκιμάζουν πλέον τις αντοχές μεμονωμένων κρατών, αλλά θέλουν να εκμεταλλευτούν και τα σημεία τρωτότητας που ανιχνεύονται σε συλλογικούς οργανισμούς, όπως η ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Η αποτελεσματικότητα των απαντήσεων που θα υπάρξουν θα καθορίσει και το επόμενο στάδιο του υβριδικού πολέμου, που και αυτός θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί.

Η σημασία της Συνόδου των G-20 για την Ελλάδα

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

 

Η Σύνοδος των G-20 στην Ρώμη τελείωσε και τα πρώτα συμπεράσματα μπορεί να εξαχθούν. Στο γενικό επίπεδο και αυτή η Σύνοδος έδειξε ότι ο θεσμός των G-20 έχει αρχίσει να χάνει την σημασία που είχε, πριν από είκοσι χρόνια.

Όταν οι G-20 ξεκίνησαν το 1999, οι ΗΠΑ ήταν η μοναδική παγκόσμια υπερδύναμη. Σήμερα υπάρχει η Κίνα και η συμπόρευση της με την Ρωσία που διαμορφώνουν ένα διαφορετικό διεθνές περιβάλλον. Και οι δύο απουσίαζαν από τη Ρώμη.

Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ομάδα BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) δεν υφίσταται πλέον ως οντότητα. Η Κίνα και η Ρωσία ακολουθούν τον δικό τους δρόμο, η Ινδία προσανατολίζεται στο να διευρύνει τις σχέσεις της με τη Δύση, ενώ η Βραζιλία και η Νότια Αφρική δεν θεωρούνται σημαντικές δυνάμεις στους διεθνείς συσχετισμούς.

Στα προηγούμενα θα πρέπει να προστεθεί και το θέμα των νέων συνθηκών που διαμορφώνονται την εποχή της πανδημίας. Τα ταξίδια, ακόμα και σε επίπεδο ηγετών, περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία, όταν συντρέχουν σοβαροί λόγοι. Η απουσία κάποιων ηγετών δείχνει και την σημασία που δίνουν σε συγκεκριμένες συνόδους.

Με τα δεδομένα αυτά, στη Ρώμη οι ΗΠΑ και η ΕΕ ήθελαν να δείξουν ότι μπορεί να προχωρήσουν τα θέματα του κλίματος, των εμβολίων και της οικονομικής ανάκαμψης, ακόμα και χωρίς την παρουσία της Κίνας και της Ρωσίας. Η Δύση θέλει να δείξει ότι μπορεί να προχωρήσει με αυτές, ή χωρίς αυτές τις χώρες, αλλά όχι ενάντια σε αυτές τις χώρες. Σε αυτό το γενικότερο πλαίσιο, υπήρξαν εξελίξεις που σχετίζονται άμεσα με την Ελλάδα.

Οι κινήσεις της Τουρκίας

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, πραγματοποίησε μια σειρά επαφών με άλλους ηγέτες κατά την διάρκεια της Συνόδου στη Ρώμη. Η σημαντικότερη από αυτές ήταν με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν. Ήταν μια δύσκολη συνάντηση. Ο Τζο Μπάιντεν έθεσε ένα σύνολο θεμάτων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και την λειτουργία της δημοκρατίας στη Τουρκία, για τα οποία διευκρίνισε ότι θα συνεχίσει να τα θίγει και στο μέλλον.

Σε ότι αφορά το θέμα της προμήθειας νέων αεροπλάνων F-16, ο Αμερικανός πρόεδρος ξεκαθάρισε ότι το θέμα βρίσκεται σε μια διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί. Η διαδικασία περιλαμβάνει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο. Αυτό που πρέπει να έγινε σαφές είναι ότι ο Λευκός Οίκος θα ακολουθήσει την γνωμοδότηση του Κογκρέσου, στο οποίο οι συσχετισμοί δεν είναι ευνοϊκοί για την Τουρκία.

Στο θέμα του συστήματος S-400 οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι διαφωνούν, με τον Τζο Μπάιντεν να στηρίζει την θέση του Κογκρέσου ότι το αυτό το αντιαεροπορικό σύστημα δεν πρέπει να παραμείνει στην Τουρκία. Εκτός από το συγκεκριμένο και οι δύο πλευρές κράτησαν τις θέσεις τους για τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου και της υπόθεσης του Οσμάν Καβαλά.

Συμπερασματικά, η Άγκυρα δεν φαίνεται να κέρδισε κάτι συγκεκριμένο από αυτή τη συνάντηση.

Ο Τούρκος πρόεδρος είχε επίσης διμερείς συναντήσεις με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε, τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.

Όσο για την συνομιλία του με τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, έγινε ιδιαίτερη αναφορά στην Λιβύη και στην διεθνή διάσκεψη που ετοιμάζεται να οργανώσει το Παρίσι στις 12 Νοεμβρίου. Παράλληλα, συζητήθηκε και η κατάσταση στο Αφγανιστάν και την Συρία. Συζήτησε ακόμη την πρότασή του για τη συγκρότηση ενός εξαμερούς οργανισμού, με τη συμμετοχή της Γεωργίας, του Ιράν, της Ρωσίας, του Αζερμπαϊτζάν, της Τουρκίας και της Αρμενίας που θα επικεντρωθεί "στην ειρήνη και την ευημερία" στον Νότιο Καύκασο. Υπενθύμισε ότι η πρόταση αυτή έχει ήδη υποβληθεί από τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, αλλά η Γεωργία εμφανίζεται προς το παρόν αρνητική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ο Τούρκος πρόεδρος εξέφρασε την ανησυχία του για την πώληση γαλλικών όπλων στην Ελλάδα, αλλά δεν προχώρησε περισσότερο.

Η διμερής συνάντηση του με τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, είχε αντικείμενο κυρίως οικονομικά θέματα που αφορούν την αμυντική βιομηχανία και τις εμπορικές συναλλαγές των δύο χωρών. Η συζήτηση επεκτάθηκε και στα θέματα του Αφγανιστάν και της Λιβύης, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Συζητήθηκε επίσης η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ και ο ρόλος που μπορεί να παίξει η Τουρκία.

Από όλες αυτές τις συναντήσεις η Τουρκία διασφάλισε μια εξομάλυνση των σχέσεων της με διάφορες πλευρές, μέχρι την επόμενη κρίση που θα περιλαμβάνει την ΕΕ.

Ο ρόλος της Γαλλίας

Ωστόσο, ο πρωταγωνιστής της Συνόδου είναι ο Εμμανουέλ Μακρόν. Ένα μήνα μετά το AUKUS, η Γαλλία διαμορφώνει έναν άξονα με τις ΗΠΑ από τα θέματα άμυνας μέχρι αυτά της τεχνολογίας. Ταυτόχρονα, ετοιμάζεται να διατυπώσει μια νέα στρατηγική για την Αφρική.

Για τον Τζο Μπάιντεν και την κυβέρνηση του δύο ήταν οι προτεραιότητες της Συνόδου. Πρώτον, η συνάντηση στο Βατικανό με τον Πάπα που είχε προσωπικό και πολιτικό ενδιαφέρον και για τους δύο. Δεύτερον, η επιδιόρθωση μετά από ενάμιση μήνα του ρήγματος με τη Γαλλία που προκλήθηκε από την εξαγγελία του AUKUS.

Το Κοινό ανακοινωθέν Ουάσιγκτον και Παρισιού-εκτενές και λεπτομερές- δεν αφήνει αμφιβολίες ότι ο στόχος επιτεύχθηκε. Οι Αμερικανοί συναινούν σε μια σειρά διμερείς πρωτοβουλίες: κλίμα, ενέργεια, τεχνολογία, διάστημα, εμπόριο. Σε ότι αφορά την τρομοκρατία, οι ΗΠΑ θα θέσουν στη διάθεση της Γαλλίας νέους πόρους για να βοηθήσουν στο Σαχέλ και ειδικότερα στο Νίγηρα. Σε ότι αφορά την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, η Ουάσιγκτον την στηρίζει θεωρώντας την συμπληρωματική του ΝΑΤΟ. 

Τα προηγούμενα δείχνουν ότι η Γαλλία εγκαθίδρυσε έναν προνομιακό άξονα συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Η αμέσως επόμενη κίνηση του Μακρόν, ήταν η σύγκλιση σ διάσκεψης χωρών της ΕΕ (χωρίς πρόσκληση στην οικοδέσποινα Ιταλία) και της Αφρικανικής Ένωσης, με στόχο την ανάσχεση της διείσδυσης της Κίνας και της Ρωσίας στην Αφρική.

Οι εξελίξεις γύρω από τη Γαλλία επιβεβαιώνουν ότι η αμυντική συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας, η πώληση γαλλικών όπλων στην Ελλάδα και ο ρόλος που θέλει να παίξει το Παρίσι στην Ανατολική Μεσόγειο κινούνται πλέον και τυπικά, μέσα στα πλαίσια της συνεργασίας και του νέου άξονα Γαλλίας και ΗΠΑ.