Κοινή ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια;

Το ζήτημα της δημιουργίας ενός πλαισίου για την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια κυριάρχησε στις εργασίες της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες καθώς, φαίνεται, η Ε.Ε. αρχίζει(;) να συνειδητοποιεί την αναγκαιότητα ενίσχυσης των δυνατοτήτων της, αυτόνομα. Για κάποιες χώρες-μέλη - μεταξύ αυτών και η Ελλάδα - αυτονομία σημαίνει περαιτέρω ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας με αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών. Δεν συμφωνούν όλοι σε μια τέτοια προοπτική.

Που θα καταλήξουμε και τι θα συμβεί στην πράξη μένει να το δούμε ωστόσο, η αντίληψη περί κοινής εξωτερικής κι αμυντικής πολιτικής αν και βασικός πυλώνας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη τη διαχείριση κρίσεων με τρόπο ταχύ, άμεσο κι αποτελεσματικό.

 

Σύμφωνα με το κείμενο συμπερασμάτων που εξεδόθη προχθές, η αμυντική θωράκιση της Ε.Ε. θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις «ανάγκες» και τις «φιλοδοξίες» της, μειώνοντας παράλληλα τις στρατηγικές της εξαρτήσεις (σ.σ. απο τις Η.Π.Α.). Δύο χρόνια, πριν, σε σχετικό μου άρθρο στον ιστότοπο geoeurope, https://www.geoeurope.org/.../i-oytopia-tis-koinis.../ είχα αναφερθεί στην ιστορική διάσταση του όλου ζητήματος. 

 

Απ’ όποια πλευρά κι αν το δούμε, η Ε.Ε. όπως είναι κι όπως λειτουργεί αυτή τη στιγμή, με αυτούς τους ηγέτες, είναι ανίκανη να αποκτήσει γεωπολιτική υπόσταση (αυτή είναι η ουσία) και οι λόγοι δεν είναι μόνον πολιτικοί, ιστορικοί ή πολιτισμικοί...

Η φαντασιοπληξία ενός λαοπλάνου

Συχνά πυκνά ο πρόεδρος Ερντογάν αναφέρεται στο πρόσωπο του Αντνάν Μεντερές, προσδίδοντάς του μάλιστα σχεδόν μυθικές διαστάσεις που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια ούτε κατ’ ελάχιστον. Ο Μεντερές, υπήρξε πρωθυπουργός της Τουρκίας και συνιδρυτής του Δημοκρατικού Κόμματος (DP), το οποίο επέτυχε σαρωτική νίκη στις εκλογές του 1950 έναντι του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Παρόμοια νίκη φαντασιώνεται, επιθυμεί, επιδιώκει και σχεδιάζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές κι από ό,τι φαίνεται, δεν θα υπάρχει κανείς και τίποτε που να μπορεί να του την στερήσει.  

Το αξιοσημείωτο για το Δημοκρατικό Κόμμα και τον Μεντερές, δεν είναι η αμφισβήτηση της κυριαρχίας των κεμαλιστών στην πολιτική ζωή της χώρας· άλλωστε, σχεδόν το σύνολο των μελών του κόμματος προερχόταν από τις τάξεις του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, παρά η ενεργοποίηση, η συμπόρευση και τελικά η νομιμοποίηση του ισλαμικού παράγοντα στα πολιτικά πράγματα, για πρώτη φορά από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η ιδεολογική σύζευξη τουρκικού εθνικισμού και Ισλάμ δεν συντελέσθηκε κατά τις δεκαετίες του ‛70 και του ‛80 - όπως πολλοί λανθασμένα υποστηρίζουν, αλλά πολύ νωρίτερα.

Για την ιστορία, το 1960, ο Αντνάν Μεντερές συνελήφθη μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα και μαζί με τον πρόεδρο Τζελάλ Μπαγιάρ κι άλλους υπουργούς της κυβερνήσεώς του, οδηγήθηκε σε πολύμηνη δίκη κατηγορούμενος για πλείστα αδικήματα, μεταξύ των οποίων και για το οργανωμένο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Τελικά, καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο δι' απαγχονισμού κι εκτελέστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1961 στη νήσο Ιμραλί στη θάλασσα του Μαρμαρά.

Γιατί όμως ο πρόεδρος Ερντογάν ταυτίζει εαυτόν με τον Μεντερές;

Ο ισλαμισμός δεν υπήρξε ποτέ απών από την πολιτική ζωή της Τουρκίας και πάντοτε, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εφαρμόστηκε συμπληρωματικά ή και ανατρεπτικά για την κεμαλική ιδεολογία. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να ισχυριστούμε πως ο εθνολαϊκισμός των κεμαλιστών λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής στην ανάπτυξη του ισλαμοφασιστικού κινήματος, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, αν αναλογιστούμε την ανικανότητά τους να αρθρώσουν πειστικό πολιτικό λόγο.

Σε ό,τι αφορά στον ίδιο τον Μεντερές, η κατανόηση και η συνεννόηση με θιασώτες του ισλαμιστικού κινήματος από τη μία και ο συντηρητισμός της τουρκικής κοινωνίας από την άλλη, δημιούργησε την ψευδαίσθηση πως δημοκρατία και Ισλάμ μπορούν να συνυπάρξουν, διαμορφώνοντας έτσι ένα νέο υβριδικό περιβάλλον κοινωνικής διαχείρισης και πολιτικής διακυβέρνησης, που διευκόλυνε τον ισλαμισμό στην διοχέτευσή του και προς τα δεξιά και προς τα αριστερά,.

Ως διακύβευμα παρέμενε και παραμένει πάντα η διασφάλιση (και η ερμηνεία) της τουρκικής ταυτότητας καθώς, δεν είναι δεδομένη ακόμη και σήμερα! Αυτή η πολιτική παράμετρος ήταν και είναι ασύμβατη με τον κεμαλισμό στην αυθεντική του εκδοχή κι εκεί εντοπίζεται το σημείο στο οποίο οι κεμαλιστές τώρα, όπως ακριβώς και τότε, χάνουν το παιχνίδι...

Αν και αναπόφευκτη αναγκαιότητα ο κεμαλισμός για την γειτονική μας χώρα, εκ των υστέρων μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι οι κληρονόμοι του δεν φάνηκαν αντάξιοι της αποστολής τους. Έτσι, ο ισλαμισμός παράλληλα με τον εθνικισμό και τον λαϊκισμό και με ρευστά τα όρια ανάμεσά τους, κατέστη ο κύριος φορέας του τουρκικού πολιτικού πολιτισμού.  

Διαχρονικά, το ισλαμιστικό κίνημα επέδειξε κι επιδεικνύει ιδιαίτερη αντοχή κι ευελιξία. Εξακολουθεί να συνιστά μία δυναμική κι ελκυστική πολιτική πρόταση κυρίως για τα πιο παραδοσιακά, λαϊκά και θρησκευόμενα κοινωνικά στρώματα απ’ όπου αντλεί δυνάμεις.

Διέβρωσε σταδιακά τον πυρήνα της κεμαλικής ιδεολογίας περί εθνικής ομοιογένειας, επιτέθηκε με μένος σε κάθε τι «ξένο» κι έθεσε ως στόχο του την «καθαρότητα» από κάθε επιμέρους εθνολογικό, γλωσσικό, πολιτιστικό ή θρησκευτικό στοιχείο, αναδεικνύοντας το Ισλάμ ως το απόλυτο κριτήριο ταυτοτικού προσδιορισμού.

Οτιδήποτε μη τουρκικό και μη μουσουλμανικό είναι ξένο, και στο φαντασιακό των τούρκων ισλαμιστών έχει λάβει διαστάσεις εθνικού κινδύνου! Αντίληψη που εξηγεί τη συμπεριφορά των τούρκων αξιωματούχων απέναντι σε φίλους κι εχθρούς, τη γλώσσα του καφενείου, τις απειλές, την προκλητικότητα και τον φανατισμό του παράλογου.

Ο πρόεδρος Ερντογάν - και μόνον αυτός - ενσωματώνει και τις τρεις αυτές παραμέτρους στην λογική και την ρητορική του με τρόπο αδιαμφισβήτητο κι αδιαπραγμάτευτο, γι’ αυτό και κανένα πρόσωπο και καμία πολιτική δύναμη δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί στα ίσια - κατά το κοινώς λεγόμενο - μαζί του.

Παρενθετικά, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε πως η μόνη διέξοδος είναι η ίδια η δημοκρατία ωστόσο, κανείς τούρκος πολιτικός τη δεδομένη στιγμή πλην ίσως του Σελαχατίν Ντεμιρτάς δεν είναι πραγματικός δημοκράτης. Η Τουρκία δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει και να διαχειριστεί στις αξίες και τις αρχές που διέπουν όλον τον ελεύθερο και δημοκρατικό κόσμο. Η Τουρκία, δεν επιθυμεί την δημοκρατία.

 

Εθνολαϊκισμός, ισλαμισμός, δημοκρατία: ψευτοδιλήμματα κι αυταπάτες των γειτόνων μας

 

Το γεγονός της αποδοκιμασίας του καθεστώτος Ερντογάν από ένα μεγάλο ποσοστό των Τούρκων πολιτών, δεν σημαίνει ουδόλως ότι ο τουρκικός λαός στο σύνολό του απορρίπτει ή τουλάχιστον αμφισβητεί το αφήγημα περί εθνικής και θρησκευτικής ανα(σ)τάσεως ή το επεκτατικό ιδεώδες που προβάλλεται ως ιστορικά και ηθικά δίκαιο και νομικά βάσιμο, έστω κι αν βλάψει στο μέλλον τα συμφέροντα της Τουρκίας αυτή η θεώρηση των πραγμάτων η οποία, δεν έχει ούτε χρώμα ούτε πρόσημο.

Στην Ελλάδα ─μια και είμαστε υποχρεωμένοι να ασχολούμαστε διαρκώς με τους γείτονες─ λίγοι γνωρίζουν κι ακόμη λιγότεροι κατανοούν, πώς ακριβώς είναι δομημένη στο θεωρητικό πεδίο η πολιτική ζωή στη γειτονική μας χώρα. Και δικαιολογημένα, αφού η σχετική βιβλιογραφία και η αρθρογραφία είναι πολύ περιορισμένη.

Παρά λοιπόν τις αναγνωρίσιμες κι ολίγον αυθαίρετες ταμπέλες «δεξιά» (ισλαμιστές, εθνικιστές, συντηρητικοί) και «αριστερά» (κεμαλιστές, δημοκρατικοί, προοδευτικοί κ.λπ.) που χρησιμοποιούνται κι από εμάς κι από τους ίδιους τους Τούρκους ανάλογα, η κυρίαρχη πολιτική ιδεολογία ήταν, είναι και θα είναι και στο μέλλον, ο εθνολαϊκισμός. Σε όποια από τις έξι διαφορετικές του παραλλαγές. Στην πραγματικότητα, είναι αδόκιμο να ομιλούμε για Δεξιά κι Αριστερά στην Τουρκία.

Κάποια στιγμή ίσως κριθεί χρήσιμη η μελέτη αυτών των παραλλαγών και η συγκρουσιακή δυναμική ανάμεσά τους διότι, ναι, υπάρχει κι αυτή· ωστόσο, για την ώρα, ας έχουμε υπόψη μας ότι σε κάθε «κρίσιμη περίοδο» και σύμφωνα πάντα με την επικρατούσα αντίληψη, το συντηρητικό κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας μπορεί κι οφείλει να κάνει συμβιβασμούς ενώ το προοδευτικό της κομμάτι, παρά τις αποστάσεις που θέλει να κρατά κυρίως από την ισλαμική παράδοση, έχει την υποχρέωση να βρίσκει σημεία τομής ώστε και τα δύο ιδεολογικά ρεύματα να μπορούν όχι μόνον να συναντώνται αλλά και να συνεργούν.

Έχει ειπωθεί κατ’ επανάληψη και λανθασμένα ─όπως έχει αποδειχθεί ιστορικά─ ότι κατά τις δεκαετίες του ‘70 και του ‘80, επιχειρήθηκε η συστηματική σύζευξη τουρκικού εθνικισμού και Ισλάμ.

Ο ισλαμισμός δεν ήταν ποτέ απών από τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Πάντοτε, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο λειτουργούσε συμπληρωματικά κι ενίοτε ανατρεπτικά σε κάθε πολιτική και κοινωνική διεργασία. Από την άλλη, ο εθνολαϊκισμός των κεμαλιστών μέσα από το πέρασμα του χρόνου, λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής της δύναμης του ισλαμοφασισμού στην Τουρκία κι εμείς, δεν ήμασταν σε θέση ούτε να το δούμε, ούτε να το αξιολογήσουμε αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα!

Αν μη τι άλλο, ο πρόεδρος Ερντογάν επέτυχε εκεί που απέτυχαν όλοι οι προηγούμενοι ισλαμιστές: στην παγιοποίηση μιας εκδοχής του Ισλάμ, της τουρκικής του εκδοχής, διεισδύοντας σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, επιτυγχάνοντας τη μεταβολή της φυσιογνωμίας της μεσαίας και της ανώτερης τάξης, των πιο μορφωμένων και των πιο προνομιούχων κοινωνικών ομάδων δηλαδή, που αντιλαμβάνονται πλέον εκείνο που εμείς ονομάζουμε νέο-οθωμανισμό (αν και οι ίδιοι δεν αποδέχονται αυτόν τον όρο), ως δίκαιο και νόμιμο «εθνικό» αγώνα ενάντια σε εκείνες τις «δυνάμεις» (πολιτικές/θρησκευτικές/οικονομικές κι άλλες) που επιθυμούν μία αδύναμη και πλήρως ελεγχόμενη Τουρκία. Σε αυτή την αντίληψη η ενωμένη αντιπολίτευση (sic!) δεν έχει τίποτε να αντιπροτείνει. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού εκφράζει τα ίδια κι ακόμη περισσότερα…

Για να πω την αλήθεια, είχα μεγάλες προσδοκίες από την αντιπολίτευση, κυρίως από το ρεπουμπλικανικό κόμμα. Έχοντας κάνει τα τελευταία χρόνια ατέλειωτες συζητήσεις με φίλους, μέλη και στελέχη του, μου είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ─λανθασμένα προφανώς─, ότι η καλλιέργεια ενός πιο δημοκρατικού φρονήματος θα αποτελούσε προτεραιότητα και ίσως, μεγαλύτερη επένδυση για το μέλλον. Όμως, η δημοκρατία, όπως εμείς την κατανοούμε και εννοούμε, είναι terra incognita για τους Τούρκους. Κι ό,τι είναι άγνωστο, θεωρείται επικίνδυνο… Έτσι, για την αντιπολίτευση, ο εθνολαϊκισμός συνιστά τη μόνη ενδεδειγμένη οδό.

Επιπλέον, όσο κι αν θέλουν να κρατούν αποστάσεις, το Ισλάμ δεν επιτρέπει κανένα απολύτως περιθώριο διάστασης. Ιδίως σήμερα. Τόσο για το εσωτερικό όσο και για το εξωτερικό. Όπου δηλαδή η γειτονική μας χώρα έχει απλώσει τα πόδια της.

ΗΠΑ: 251 στρατιωτικές επεμβάσεις από το 1991

γράφει ο Benjamin Norton

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν τουλάχιστον 251 στρατιωτικές επεμβάσεις μεταξύ 1991 και 2022. Αυτό σύμφωνα με έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου, ενός αμερικανικού κυβερνητικού θεσμού που συγκεντρώνει πληροφορίες για λογαριασμό του Κογκρέσου.

Η έκθεση τεκμηριώνει άλλες 218 στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ μεταξύ 1798 και 1990. Αυτό σημαίνει συνολικά 469 στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ από το 1798 που έχουν αναγνωριστεί από το Κογκρέσο.

Αυτά τα δεδομένα δημοσιεύθηκαν στις 8 Μαρτίου 2022 από την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου (CRS), σε ένα έγγραφο με τίτλο «Περιπτώσεις χρήσης των Ενόπλων Δυνάμεων των Ηνωμένων Πολιτειών στο εξωτερικό, 1798-2022». Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/09/22/ipa-251-stratiotikes-epembaseis-apo-to-1991/

Η κρίση της Ταϊβάν

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

 

 

Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, οι ΗΠΑ ανέβασαν την ένταση στην αντίθετη πλευρά της Ευρασίας. Κάποιοι ερμηνεύουν την επίσκεψη της Νάνσι Πελόζι ως πραγματική πρόκληση, ενώ κάποιοι τη θεωρούν ως απάντηση στην κινεζική υποστήριξη στην Μόσχα. Κάποιοι άλλοι θεώρησαν ότι εμπίπτει στα κανονικά πλαίσια της πολιτικής των ΗΠΑ για την Ταϊβάν.

Σε κάθε περίπτωση, η κίνηση αυτή έχει δρομολογήσει εξελίξεις σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, οι οποίες θα μορφοποιηθούν το επόμενο διάστημα. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/09/21/i-krisi-tis-taiban/

Η συμφωνία Ιράν-ΗΠΑ για τα πυρηνικά

γράφει ο Χρήστος Ευαγγέλου

Στις 12 Αυγούστου, ο Χαντί Ματάρ, μαχαίρωσε τον Σαλμάν Ρούσντι, τον συγγραφέα του βιβλίου «Σατανικοί Στίχοι», που το 1989 είχε προσελκύσει την οργή του Αγιατολάχ Χομεϊνί, ο οποίος τον είχε καταδικάσει σε θάνατο με έναν φετφά που τον κυνηγούσε για χρόνια.

Είναι άγνωστο αν ο δράστης γνώριζε ότι ο φετφάς μπορεί να ίσχυε ακόμα και να είχε αυξηθεί το ποσό της επικήρυξης, αλλά η αξίωση της κυβέρνησης του Ιράν κατά του Ρούσντι είχε ακυρωθεί το 1998 από τον Ιρανό πρόεδρο Μοχάμαντ Χαταμί. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ:  https://www.geoeurope.org/2022/08/25/i-symfonia-iran-ipa-gia-ta-pyrinika/

Βιβλιοπαρουσίαση: "Μαθήματα Διοίκησης και Ηγεσίας από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη"

Την Πέμπτη 30 Ιουνίου στις 20:00 η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και οι Εκδόσεις Γκοβόστη παρουσιάζουν το βιβλίο, του συγγραφέα Παναγιώτη Κακαλέτρη με τίτλο «Μαθήματα Διοίκησης και Ηγεσίας από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη».

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον ΙΑΝΟ της Αθήνας, Σταδίου 24 και θα προβάλλεται ζωντανά στο κανάλι Youtube και στη σελίδα Facebook του ΙΑΝΟΥ.  

Link εκδήλωσης: https://bit.ly/39BJlRj 

Link Βιβλίου: https://bit.ly/3N7IyVI 

Λίγα λόγια για το βιβλίο 

Η Επανάσταση του 1821 αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα κορυφαία γεγονότα της ένδοξης Ελληνικής ιστορίας. Ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες αγωνιστές, επώνυμους ή ανώνυμους, που αφιέρωσαν τη ζωή τους στον Αγώνα, ξεχωρίζει αδιαμφισβήτητα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο «Γέρος του Μοριά».

Ο Αρχιστράτηγος της Επανάστασης έβαλε πολλάκις τη σφραγίδα του στην επιτυχία της Εθνεγερσίας με τις σπουδαίες στρατηγικές και τις κομβικές αποφάσεις του υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες και απέναντι σε πολύ ισχυρότερους αντιπάλους.

Η Άλωση της Τριπολιτσάς, το Έπος στα στενά των Δερβενακίων και ο πόλεμος φθοράς εναντίον του Ιμπραήμ αποτελούν ορισμένα από τα κορυφαία επιτεύγματά του. Μάλιστα τα κατορθώματά του αυτά είναι ακόμη σπουδαιότερα, αν αναλογιστούμε πως δεν ηγείτο τακτικού στρατού, αλλά άτακτων στρατιωτικών σωμάτων, αποτελούμενων από πρώην κλέφτες και αρματωλούς. 

Στο επιστημονικό πεδίο της διοίκησης επιχειρήσεων είναι σύνηθες το φαινόμενο να χρησιμοποιείται το παράδειγμα επιτυχημένων διοικητικών στελεχών ως μελέτη περίπτωσης για την εξαγωγή χρήσιμων θεωριών ή βέλτιστων πρακτικών που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν από όλους τους επιχειρηματίες και μάνατζερ. Πιστεύω ακράδαντα πως ακολουθώντας αυτή τη φιλοσοφία μπορούμε να λάβουμε σπουδαία μαθήματα από τον αυθεντικό αρχιστράτηγο της Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Το παρόν βιβλίο, επιχειρεί να εξετάσει συνολικά τη σταδιοδρομία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Ειδικότερα, παρουσιάζει τις αποφάσεις, τις στρατηγικές, τις τακτικές και τις ενέργειες του σπουδαίου στρατηγού, επιχειρώντας να τις συσχετίσει με τις σύγχρονες θεωρίες της διοίκησης επιχειρήσεων, της ηγεσίας, της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, της διαχείρισης κρίσεων κα. με απώτερο σκοπό τη διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη επιτυχίας για τον μάνατζερ, το  στέλεχος και τον επιχειρηματία του σήμερα.   

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα 

O Δρ. Παναγιώτης Κακαλέτρης είναι Διδάκτωρ Επιχειρησιακής Στρατηγικής στο τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διαθέτει πτυχίο στο Μάρκετινγκ και την Επικοινωνία από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο ΜΒΑ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων επίσης από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάζεται ως Καθηγητής στην ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση, σε ιδιωτικά Κολλέγια και ΙΕΚ. Παράλληλα, εργάζεται ως σύμβουλος επιχειρήσεων και εκπαιδευτής στελεχών. Στα ερευνητικά και διδακτικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται τα επιστημονικά πεδία της στρατηγικής διοίκησης (strategic management), του μάρκετινγκ, της ηγεσίας, της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και της χρηματοοικονομικής διοίκησης. Αρθρογραφεί στο περιοδικό «Στρατιωτική Ιστορία» και έχει εργαστεί και ως μεταφραστής επιστημονικών συγγραμμάτων. Κατάγεται από την Καλαμάτα, Μεσσηνίας.  

 

Η ουτοπία της κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας

Credits The Ventotene Lighthouse ® 2020. All rights reserved.

 

Το τέλος του 2^ου Π.Π. βρήκε τον ευρωπαϊκό χώρο ρημαγμένο από την καταστροφή και τον όλεθρο και τους ευρωπαϊκούς λαούς εξουθενωμένους, να προσπαθούν να ξαναβρούν την ελπίδα που είχε χαθεί κατά τη διάρκειά του. Ο κόσμος μας, όπως τον αναγνωρίζαμε, πραγματικός και ιδεατός, είχε πια καταρρεύσει και οι συνθήκες και οι πρακτικές που έως τότε ήταν δοκιμασμένες και γνωστές, δεν ανταποκρινόταν πλέον στην νέα πραγματικότητα.

Έτσι, το όραμα ενός ενιαίου χώρου με ειρήνη, ασφάλεια, συνεργασία, συνεννόηση, ευημερία και προοπτική για όλους ανεξαιρέτως, εκβιάστηκε από την ανάγκη - κυρίως όμως, από τον τρόμο που βίωσαν οι παππούδες μας.

Τα προσκόμματα της ευρωπαϊκής αυτοτέλειας

Ήρθε επίσης ως αντιστάθμισμα στην επιδίωξη των Ηνωμένων Πολιτειών να έχουν λόγο και ρόλο στα εσωτερικά ζητήματα των εταίρων και συμμάχων τους αλλά, και στην επιμονή τους για αξιοποίηση του ηττημένου γερμανικού στρατιωτικού/πολιτικού/επιστημονικού δυναμικού στο πεδίο που ονομάστηκε κι είναι ευρέως γνωστό ως «ψυχρός πόλεμος».

Όπως έχει επισημανθεί και σε προηγούμενο άρθρο μου[1], οι αμερικανοί δεν μπορούσαν να εννοήσουν τον κοινωνικό και πολιτισμικό πλουραλισμό της γηραιάς ηπείρου, ούτε και την αυτονομία των ευρωπαίων, ούτε καν τις εύλογες ενστάσεις κι ανησυχίες τους, και τους αντιμετώπιζαν καχύποπτα κι ανταγωνιστικά καθώς, το καθαρό κι αυθεντικό ευρωπαϊκό αφήγημα στον πυρήνα του, αμφισβητούσε - κι αμφισβητεί - την ηγεμονία τους και προσβλέπει σε μία εταιρική σχέση μαζί τους ειλικρινή και ισότιμη.

Οι ευρωπαίοι, ορθά σκεπτόμενοι και παρά τις όποιες διαφορές ανάμεσά τους, δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να παραχωρηθούν «διευκολύνσεις» και «προνόμια» στην Γερμανία, δεν ήθελαν μια ισχυρή Γερμανία κι ούτε επιθυμούσαν να μπουν σε νέες περιπέτειες κάποια στιγμή στο μέλλον. Κι είχαν δίκιο! Έσπευσαν λοιπόν να καταστρώσουν τα δικά τους εναλλακτικά σχέδια.

Το 1952 υπεγράφη από τις κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου, της Ολλανδίας και της τότε Δυτικής Γερμανίας, η Συνθήκη περί κοινής ευρωπαϊκής άμυνας[2], με αντικειμενικό σκοπό τη συγκρότηση ευρωπαϊκού στρατεύματος υπό κοινή διοίκηση. Συνθήκη η οποία παρέμεινε στα χαρτιά, κυρίως με ευθύνη των Γάλλων που επιθυμούσαν πλήρη άσκηση της εθνικής τους κυριαρχίας ούτως, ώστε διασφαλίζεται η εδαφική τους ακεραιότητα.[3]

Υπήρξαν κι άλλοι λόγοι όπως, η απροθυμία του Ηνωμένου Βασιλείου να συμμετέχει στο όποιο σχήμα ή οι πολιτικές ζυμώσεις στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών. Η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη. Εντούτοις, υπήρξαν κι άλλες προσπάθειες, πολύ ή λιγότερο φιλόδοξες και αρκετές ήταν εκείνες οι φορές που επιτεύχθηκαν δύσκολοι συμβιβασμοί.

Ωστόσο, η Ιστορία επιβεβαιώνει ότι κάθε κίνηση, κάθε πρωτοβουλία ή κάθε εγχείρημα που δοκιμάζεται χάριν περιστάσεων ή ειδικών συμφερόντων, είναι καταδικασμένη να αποτύχει εφόσον δεν θεμελιώνεται σε μία ισχυρή κι ομοιογενή βάση, και η εικόνα της μεταπολεμικής Ευρώπης ήταν πολύ διαφορετική από εκείνη που έχουμε σήμερα.

Από τότε, βέβαια, πέρασε μισός και πλέον αιώνας. Τα πράγματα άλλαξαν, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά. Κυρίως οικονομικά. Μιλούμε πλέον για Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι για ευρωπαϊκό χώρο και οι πολιτικές και οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων της Ένωσης έχουν άμεσο αντίκτυπο σε εθνικό επίπεδο.

Παρ’ όλα αυτά ζούμε και μαζί και χώρια. Συχνά παρατηρούνται και μάλιστα όχι αναίτια, συγκρούσεις συμφερόντων κι αντιπαραθέσεις που αφαιρούν και δεν προσθέτουν.

Βάσιμος σκεπτικισμός

Η παραγωγή πολιτικής και η λήψη των αποφάσεων συντελούνται σχεδόν πάντα με τρόπο αδιαφανή κι αμφισβητήσιμο, ενδεικτικό της πολυπλοκότητας και της δυσλειτουργικότητας των ευρωπαϊκών πολιτικών δομών να ανταπεξέλθουν ικανοποιητικά στην όποια πρόκληση.

Με τον χρόνο, η πολυπληθής και δύσκαμπτη γραφειοκρατία και η υπαλληλική νοοτροπία (αποποίηση ευθύνης) ηγετών και αξιωματούχων και σε κεντρικό και σε περιφερειακό επίπεδο, δημιούργησε εξαρτήσεις και δεσμεύσεις από εξωθεσμικούς παράγοντες, νομιμοποίησε πολιτικές πρακτικές και παρεμβάσεις που δεν συνάδουν με το πνεύμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου και κατέστησε την ίδια την έννοια της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μία υπόθεση άνευ ουσίας και περιεχομένου.

Συνηθίσαμε να ακούμε τις ηγεσίες των ευρωπαϊκών χωρών να ομιλούν περί κοινών ευρωπαϊκών ιδεωδών, αξιών και παραδόσεων... έτσι, γενικά κι αόριστα, δίχως στην πραγματικότητα να συμμερίζονται στον ίδιο βαθμό την ουσία αυτών των αξιών, των ιδεωδών και των παραδόσεων ή ακόμη χειρότερα; μη γνωρίζοντας σε τι ακριβώς αναφέρονται και τι μπορεί να σημαίνουν για τον μέσο ευρωπαίο πολίτη, είτε αυτός είναι γάλλος, πορτογάλος, κύπριος, μαλτέζος ή τσέχος!

Δεν καταφέραμε να αποκτήσουμε κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση και η καθημερινότητα των πολιτών, η καθημερινότητά μας, διαφέρει ποιοτικά από χώρα σε χώρα, εκμηδενίζοντας έτσι κάθε θετικό που μπορεί κι επιτυγχάνεται κατά καιρούς.  

Η αντίληψη περί κοινής εξωτερικής κι αμυντικής πολιτικής αν και βασικός πυλώνας του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη τη διαχείριση κρίσεων με τρόπο ταχύ, άμεσο κι αποτελεσματικό. Πρωτοβουλίες επί πρωτοβουλιών και Συνθήκες επί Συνθηκών μας οδήγησαν  σε μία προβληματική εσωτερική διαβάθμιση και σε μία μεταξύ μας σχέση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών ποτέ όμως τους ευρωπαϊκούς λαούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν και έχουν πάντα ρόλο και λόγο. Και σε στρατιωτικό και σε πολιτικό και σε οικονομικό και σε κοινωνικό και σε μορφωτικό επίπεδο.[4]

Η απουσία ισχυρών δεσμών και θεσμών και η έλλειψη ικανής ηγεσίας επιτρέπει στον αμερικανικό παράγοντα να μας χρησιμοποιεί στην επίτευξη των δικών του επιδιώξεων και στην ικανοποίηση των δικών του συμφερόντων - βλέπε Ουκρανία – μην λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές ευρωπαϊκές ανάγκες.

Ο δε χαρακτήρας της ίδιας της Ε.Ε. - sui generis, επιτρέπει σε χώρες μέλη να επιβάλλουν τις εθνικές τους πολιτικές και να προβάλλουν τα εθνικά τους συμφέροντα εις βάρος των εταίρων τους και της ίδιας της Ε.Ε. στο σύνολό της, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Ισλάμ και των τούρκων από ιταλούς, ισπανούς και γερμανούς.

… Και στην μέση το ΝΑΤΟ. Ο ρόλος του καταχρηστικός, διασπαστικός, διαβρωτικός, επικίνδυνος για την ίδια την ύπαρξη της Ένωσης. Ένας σύγχρονος δούρειος ίππος στην καρδιά της Ευρώπης.

Αξίζει σε αυτό το σημείο – μια και θίγεται διαρκώς από την τουρκική ηγεσία, να θυμηθούμε την αποχώρηση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ (1966-67)[5] και της Ελλάδος το 1974, ως επακόλουθο της στάσης που κράτησε η Συμμαχία έναντι της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.[6]

Ωστόσο, το όραμα είναι εκεί και παραμένει πάντοτε επίκαιρο και ισχυρό, τουλάχιστον στην σκέψη και την πρόθεση όλων εκείνων που αντιλαμβάνονται τον ευρωπαϊκό χώρο ενιαίο κι αδιαίρετο όχι τόσο γεωγραφικά ή μόνο οικονομικά και πολιτικά αλλά κυρίως πολιτισμικά. Κι αυτό δεν αρκεί. Η Ε.Ε. οφείλει να επαναξιολογήσει το διεθνές περιβάλλον - όπως αυτό διαμορφώνεται σήμερα, και να επανεκτιμήσει τον ρόλο της μέσα σε αυτό. Μέχρι τότε, κάθε κουβέντα περί κοινής εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας θα είναι άνευ ουσίας.

---

[1] https://www.geoeurope.org/2022/03/15/o-ithikos-aytoyrgos-ton-eyropaikon-dei/

[2] https://www.facebook.com/vangelis.chorafas/posts/333799565565714

[3] http://publications.europa.eu/resource/cellar/bd0b6705-4455-4de5-a16a-16d7f09efa33.0003.02/DOC_2

[4] https://www.nato.int/cps/en/natolive/official_texts_17120.htm

[5] https://el.wikipedia.org/wiki/ΝΑΤΟ

[6] https://www.kathimerini.gr/politics/352056/i-apochorisi-kai-i-epanentaxi-tis-elladas/