γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς
Ο Ταγίπ Ερντογάν κέρδισε, όπως ήταν αναμενόμενο με βάση τα αποτελέσματα
του πρώτου γύρου, και τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη
Τουρκία. Αν και οι πολιτικές του δεν είναι πάντα προβλέψιμες, εντούτοις
αναμένεται να ακολουθήσει τη γενική κατεύθυνση ανάδειξης της Τουρκίας σε
περιφερειακή δύναμη, μέχρι το 2028 που ολοκληρώνεται η θητεία του. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2023/06/05/geostratigikes-epiloges-tis-toyrkia/
Παρακολουθώ κι ακούω τις αναλύσεις των διαφόρων τηλε-ειδικών, που παρελαύνουν σχεδόν καθημερινά από τους τηλεοπτικούς μας δέκτες και όλοι, μα όλοι, εκκινούν από την ίδια αφετηρία: από την θεωρία μιας «βαθιά διχασμένης» Τουρκίας, που θέλει επιτέλους ν’ ανασάνει…
Η τουρκική κοινωνία δεν είναι διχασμένη. Ακόμη περισσότερο; Γνωρίζει τι θέλει. Οι κούρδοι δεν αποτελούν εθνοτικό στοιχείο του περιθωρίου, αλλά στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι ενταγμένοι στον βασικό «εθνικό» κορμό και αυτοί, δεν ψηφίζουν το λεγόμενο φιλοκουρδικό κόμμα. Οι δε τούρκοι με ευρωπαϊκό προφίλ, δεν ξεπερνούν το 10% του συνολικού πληθυσμού, αν το φτάνουν καν αυτό το ποσοστό! Ίσως, ο πιο δόκιμος τρόπος διερεύνησης του εκλογικού σώματος στην γειτονική μας χώρα να είναι το μέγεθος της δυναμικής που έχουν κατά περίπτωση τα επιμέρους συνθετικά του υποσύνολα. Για παράδειγμα το ηλικιακό, το οικονομικό ή το πολιτισμικό.
Ο πρόεδρος Ερντογάν, παρέλαβε μια κατεστραμμένη χώρα από την κεμαλική ελίτ και έδωσε ψωμί στους πολίτες. Σε όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως, παρά τις όποιες διακρίσεις. Διακρίσεις που δεν θα εξαλειφθούν ποτέ, ακόμη και αν αλλάξει η πολιτική κατάσταση κάποια στιγμή. Οι σημερινοί σαραντάρηδες, έφυγαν από τα σπίτια τους ξυπόλυτοι και σήμερα βγάζουν περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν. Δεν ξεχνάνε.
Ο πρόεδρος Ερντογάν, είναι ένας άνθρωπος που δεν δίστασε να συνεργαστεί με τρομοκράτες, να κλέψει, να καταχραστεί, να σκοτώσει και να φυλακίσει κόσμο, να κυνηγήσει ανελέητα ακόμη και φίλους και συνοδοιπόρους Ωστόσο, ισχυροποίησε την χώρα και την θωράκισε με μια νοοτροπία η οποία, μπορεί στην δική μας αντίληψη να μοιάζει και να είναι νοσηρή εντούτοις, για τους τούρκους είναι απόλυτα λογική, έστω κι αν είχε κι έχει ένα κόστος σε δικαιώματα που για τις δυτικές κοινωνίες είναι δεδομένα.
Ο Κιλιτσντάρογλου από την άλλη, κατά την άποψή μου, έχασε στο σημείο εκείνο που επέλεξε να αφήσει για λίγο στην άκρη την οικονομία και να αντιπολιτευτεί τον τούρκο πρόεδρο με τα εθνικά θέματα, επιχειρώντας να αναδείξει την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας ως προνομιακό χώρο της κεμαλικής πολιτικής σκέψης. Μόλις είδες ότι δεν του βγαίνει, επέστρεψε ξανά στα της οικονομίας. Η Τουρκία δεν χρειάζεται έναν Κιλιτσντάρογλου και οι τούρκοι το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά.
Ιμάμογλου. Μου είναι αδιανόητος ο τρόπος που «διαβάζουμε» τον «φίλο» δήμαρχο. Η αλήθεια είναι πως φταίει και το μητσοτακέϊκο γι’ αυτό σε μεγάλο βαθμό. Ο ίδιος είναι η χειρότερη εκδοχή του Ερντογάν - τα έχω γράψει κατά το παρελθόν, και αργά ή γρήγορα θα δούμε τι λέω και τι εννοώ. Η μόνη τους διαφορά είναι στον τρόπο με τον οποίο πολιτεύονται. Στην εικόνα. Και η εικόνα είναι ικανή να υπερκαλύψει το όποιο περιεχόμενο…
Σε ό,τι αφορά στους υπόλοιπους ηγέτες της ενωμένης – χαχαχα – αντιπολίτευσης, όλοι αυτοί μαζί κι ο καθένας μόνος του, δεν διαθέτει ισχυρό κοινωνικό έρεισμα.
Η θρησκεία. Παρότι – κυρίως οι νέοι τούρκοι – σε μεγάλο βαθμό δηλώνουν άθεοι, το Ισλάμ παραμένει στον πυρήνα της κοινωνικής και πολιτικής τους σκέψης και όλα γυρνούν γύρω από αυτό.
Η Τουρκία δεν είναι μία ειδική περίπτωση. Είναι διαφορετική. Και δεν μπορούμε να σχηματίζουμε άποψη με τα δικά μας μέτρα και σταθμά.
Στο ερώτημα που οι δημοσιογράφοι διαρκώς θέτουν για το ποιος μας συμφέρει περισσότερο; Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου; η απάντηση θα πρέπει να είναι πως δεν μας αφορά καθόλου το ποιος. Η Τουρκία έχει μία συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα που ακολουθεί. Έχει συγκεκριμένες βλέψεις, συγκεκριμένες φιλοδοξίες, τις έχει καταστήσει γνωστές και δουλεύει πάνω σε αυτές αδιάφορα από πρόσωπα και κόμματα.
Εν κατακλείδι, θα κερδίσει τις εκλογές εκείνος που έχει δουλέψει σκληρά για την νίκη. Όλοι υποψιαζόμαστε ποιος είναι αυτός…
Συχνά πυκνά ο πρόεδρος Ερντογάν αναφέρεται στο πρόσωπο του Αντνάν Μεντερές, προσδίδοντάς του μάλιστα σχεδόν μυθικές διαστάσεις που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια ούτε κατ’ ελάχιστον. Ο Μεντερές, υπήρξε πρωθυπουργός της Τουρκίας και συνιδρυτής του Δημοκρατικού Κόμματος (DP), το οποίο επέτυχε σαρωτική νίκη στις εκλογές του 1950 έναντι του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Παρόμοια νίκη φαντασιώνεται, επιθυμεί, επιδιώκει και σχεδιάζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές κι από ό,τι φαίνεται, δεν θα υπάρχει κανείς και τίποτε που να μπορεί να του την στερήσει.
Το αξιοσημείωτο για το Δημοκρατικό Κόμμα και τον Μεντερές, δεν είναι η αμφισβήτηση της κυριαρχίας των κεμαλιστών στην πολιτική ζωή της χώρας· άλλωστε, σχεδόν το σύνολο των μελών του κόμματος προερχόταν από τις τάξεις του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, παρά η ενεργοποίηση, η συμπόρευση και τελικά η νομιμοποίηση του ισλαμικού παράγοντα στα πολιτικά πράγματα, για πρώτη φορά από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η ιδεολογική σύζευξη τουρκικού εθνικισμού και Ισλάμ δεν συντελέσθηκε κατά τις δεκαετίες του ‛70 και του ‛80 - όπως πολλοί λανθασμένα υποστηρίζουν, αλλά πολύ νωρίτερα.
Για την ιστορία, το 1960, ο Αντνάν Μεντερές συνελήφθη μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα και μαζί με τον πρόεδρο Τζελάλ Μπαγιάρ κι άλλους υπουργούς της κυβερνήσεώς του, οδηγήθηκε σε πολύμηνη δίκη κατηγορούμενος για πλείστα αδικήματα, μεταξύ των οποίων και για το οργανωμένο πογκρόμ κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Τελικά, καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο δι' απαγχονισμού κι εκτελέστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1961 στη νήσο Ιμραλί στη θάλασσα του Μαρμαρά.
Γιατί όμως ο πρόεδρος Ερντογάν ταυτίζει εαυτόν με τον Μεντερές;
Ο ισλαμισμός δεν υπήρξε ποτέ απών από την πολιτική ζωή της Τουρκίας και πάντοτε, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εφαρμόστηκε συμπληρωματικά ή και ανατρεπτικά για την κεμαλική ιδεολογία. Θα μπορούσαμε κάλλιστα να ισχυριστούμε πως ο εθνολαϊκισμός των κεμαλιστών λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής στην ανάπτυξη του ισλαμοφασιστικού κινήματος, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, αν αναλογιστούμε την ανικανότητά τους να αρθρώσουν πειστικό πολιτικό λόγο.
Σε ό,τι αφορά στον ίδιο τον Μεντερές, η κατανόηση και η συνεννόηση με θιασώτες του ισλαμιστικού κινήματος από τη μία και ο συντηρητισμός της τουρκικής κοινωνίας από την άλλη, δημιούργησε την ψευδαίσθηση πως δημοκρατία και Ισλάμ μπορούν να συνυπάρξουν, διαμορφώνοντας έτσι ένα νέο υβριδικό περιβάλλον κοινωνικής διαχείρισης και πολιτικής διακυβέρνησης, που διευκόλυνε τον ισλαμισμό στην διοχέτευσή του και προς τα δεξιά και προς τα αριστερά,.
Ως διακύβευμα παρέμενε και παραμένει πάντα η διασφάλιση (και η ερμηνεία) της τουρκικής ταυτότητας καθώς, δεν είναι δεδομένη ακόμη και σήμερα! Αυτή η πολιτική παράμετρος ήταν και είναι ασύμβατη με τον κεμαλισμό στην αυθεντική του εκδοχή κι εκεί εντοπίζεται το σημείο στο οποίο οι κεμαλιστές τώρα, όπως ακριβώς και τότε, χάνουν το παιχνίδι...
Αν και αναπόφευκτη αναγκαιότητα ο κεμαλισμός για την γειτονική μας χώρα, εκ των υστέρων μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι οι κληρονόμοι του δεν φάνηκαν αντάξιοι της αποστολής τους. Έτσι, ο ισλαμισμός παράλληλα με τον εθνικισμό και τον λαϊκισμό και με ρευστά τα όρια ανάμεσά τους, κατέστη ο κύριος φορέας του τουρκικού πολιτικού πολιτισμού.
Διαχρονικά, το ισλαμιστικό κίνημα επέδειξε κι επιδεικνύει ιδιαίτερη αντοχή κι ευελιξία. Εξακολουθεί να συνιστά μία δυναμική κι ελκυστική πολιτική πρόταση κυρίως για τα πιο παραδοσιακά, λαϊκά και θρησκευόμενα κοινωνικά στρώματα απ’ όπου αντλεί δυνάμεις.
Διέβρωσε σταδιακά τον πυρήνα της κεμαλικής ιδεολογίας περί εθνικής ομοιογένειας, επιτέθηκε με μένος σε κάθε τι «ξένο» κι έθεσε ως στόχο του την «καθαρότητα» από κάθε επιμέρους εθνολογικό, γλωσσικό, πολιτιστικό ή θρησκευτικό στοιχείο, αναδεικνύοντας το Ισλάμ ως το απόλυτο κριτήριο ταυτοτικού προσδιορισμού.
Οτιδήποτε μη τουρκικό και μη μουσουλμανικό είναι ξένο, και στο φαντασιακό των τούρκων ισλαμιστών έχει λάβει διαστάσεις εθνικού κινδύνου! Αντίληψη που εξηγεί τη συμπεριφορά των τούρκων αξιωματούχων απέναντι σε φίλους κι εχθρούς, τη γλώσσα του καφενείου, τις απειλές, την προκλητικότητα και τον φανατισμό του παράλογου.
Ο πρόεδρος Ερντογάν - και μόνον αυτός - ενσωματώνει και τις τρεις αυτές παραμέτρους στην λογική και την ρητορική του με τρόπο αδιαμφισβήτητο κι αδιαπραγμάτευτο, γι’ αυτό και κανένα πρόσωπο και καμία πολιτική δύναμη δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί στα ίσια - κατά το κοινώς λεγόμενο - μαζί του.
Παρενθετικά, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε πως η μόνη διέξοδος είναι η ίδια η δημοκρατία ωστόσο, κανείς τούρκος πολιτικός τη δεδομένη στιγμή πλην ίσως του Σελαχατίν Ντεμιρτάς δεν είναι πραγματικός δημοκράτης. Η Τουρκία δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει και να διαχειριστεί στις αξίες και τις αρχές που διέπουν όλον τον ελεύθερο και δημοκρατικό κόσμο. Η Τουρκία, δεν επιθυμεί την δημοκρατία.
