Τι πραγματικά είπε ο Ακίλα Σάλεχ για το τουρκολιβυκό μνημόνιο

Τις τελευταίες ώρες διαβάζω πλήθος αναλύσεων και σχολίων που αποτιμούν θετικά την πρόσφατη συνέντευξη του προέδρου της λιβυκής Βουλής, Ακίλα Σάλεχ, στο Λιβυκό Πρακτορείο Ειδήσεων, αναφορικά με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, τις ελληνολιβυκές σχέσεις και τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι, όμως, έτσι τα πράγματα;

Σύμφωνα με “Το Βήμα”, ο Ακίλα Σάλεχ “αμφισβητεί τη νομική ισχύ της συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης και μιλά για νέο πλαίσιο διαπραγματεύσεων στην Ανατολική Μεσόγειο”. Η διατύπωση αυτή εύλογα δημιούργησε την εντύπωση ότι ο Λίβυος αξιωματούχος αποδίδει στην ελληνική προσέγγιση τον χαρακτήρα μιας πιο ρεαλιστικής οδού επίλυσης. 

Ωστόσο, τα φαινόμενα - ή, για να είμαι ακριβέστερος, τα λεγόμενά του - μάλλον απατούν. Στον λόγο του Ακίλα Σάλεχ διακρίνω το γνώριμο μοτίβο της τουρκικής επιχειρηματολογίας, σε μια πιο “ευέλικτη” και διφορούμενη μορφή. Δεν πρόκειται για κάτι ασυνήθιστο στη διπλωματική πρακτική των μουσουλμάνων, με την ασάφεια να λειτουργεί συχνά ως εργαλείο πίεσης και να θεωρείται διαπραγματευτικό κεφάλαιο.

Ο Σάλεχ γνωρίζει καλά τον ρόλο του και τα όρια της επιρροής του στη λιβυκή πολιτική σκηνή. Γνωρίζει επίσης τη θέση της χώρας του στη διπλωματική σκακιέρα και τη σχετική ισχύ των βασικών παικτών στην περιοχή: της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Τουρκίας. 

Ποιο είναι, λοιπόν, το πραγματικό αντίκρισμα των δηλώσεών του;

Πρώτον, δεν αμφισβητούν στρατηγικά τις τουρκικές θέσεις. Αντιθέτως, κινούνται εντός του ίδιου πλαισίου, απλώς χωρίς την ευθύτητα της Άγκυρας, καθώς μια ανοιχτή ταύτιση θα οδηγούσε σε περαιτέρω διπλωματική απομόνωση. 

Δεύτερον, επιχειρούν - έστω έμμεσα - να ασκήσουν πίεση προς την ελληνική πλευρά, μεταφέροντας τη συζήτηση από το πεδίο της νομιμότητας στο πεδίο της διαπραγμάτευσης.

Τρίτον, αναδεικνύουν τη “λογική” του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου ως αντικείμενο διαλόγου και όχι ως ζήτημα που κλείνει με βάση το διεθνές δίκαιο. 

Και τέταρτον, αποφεύγουν κάθε συγκεκριμένη δέσμευση. Το υπονοούμενο είναι σαφές: “όλα βρίσκονται στο τραπέζι”.

Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και το διαχρονικό πρόβλημα για την ελληνική διπλωματία. Η Ελλάδα προσεγγίζει τα ζητήματα πρωτίστως νομικά. Η Τουρκία - και αρκετοί περιφερειακοί δρώντες - τα προσεγγίζουν διαπραγματευτικά. Και πράττουν αναλόγως, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

Τί μας είπε, τελικά, ο Ακίλα Σάλεχ; Όχι ότι το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι άκυρο. Όχι ότι αποδέχεται την ελληνική νομική επιχειρηματολογία αλλά, τίποτε δεν θεωρείται οριστικό και ότι όλα μπορούν να επαναδιατυπωθούν μέσα από μια διαδικασία διαπραγμάτευσης στην οποία “χωρούν όλοι”.

Συμπερασματικά, ο στόχος του στρατοπέδου Χαφτάρ δεν φαίνεται να είναι η ακύρωση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, αλλά η έμμεση νομιμοποίησή του μέσω μιας αναδιαπραγμάτευσης των όρων του. Και αυτό καλό είναι να το γνωρίζουμε.

Η Τουρκία ανάμεσα σε συμβολισμούς και φοβικά σύνδρομα

Pope Leo XIV is welcomed to the presidential palace in Ankara, Turkey, by Turkish President Recep Tayyip Erdogan Nov. 27, 2025,  (CNS/Lola Gomez)

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ο Τούρκος πρόεδρος υποδεχόταν στην Άγκυρα τον Προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η υποδοχή του ήταν η αναμενόμενη: χαμόγελα, χειραψίες, κόκκινα χαλιά και τιμητικά αγήματα. Η εικόνα αυτή αρκεί για να πείσει τον ανυποψίαστο ότι η Τουρκία ίσως αποτελεί υπόδειγμα θρησκευτικής ανεκτικότητας. Είναι όμως πράγματι έτσι; 

Η Αγία Έδρα δεν είναι μόνο θρησκευτικός θεσμός· είναι και κρατική οντότητα που η Τουρκία υπολογίζει και σέβεται σε αντίθεση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο αντιμετωπίζει με ένα μείγμα εθνικιστικών εμμονών, επιφυλακτικότητας, καχυποψίας,  ιστορικών “ευαισθησιών”, νομικών περιορισμών, αλλά και με έκδηλη θρησκευτική και “εθνική” εχθρότητα.  

Το παράδοξο είναι προφανές: το Βατικανό είναι κυρίαρχο κράτος με δομή εκκλησιαστική, πολιτική, οικονομική, διπλωματική και στρατιωτική ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν διαθέτει τίποτα από αυτά. Είναι ένας θεσμός αποκλειστικά θρησκευτικός που αντιλαμβάνεται τον ρόλο του καθαρά στο πλαίσιο της ποιμαντικής φροντίδας, δηλαδή της πνευματικής καθοδήγησης και στήριξης του ανθρώπου. Δεν διεκδίκησε ποτέ κάτι περισσότερο από το αυτονόητο: το δικαίωμα να υπάρχει ως αυτό που είναι. Κι όμως, για την Τουρκία αποτελεί... “απειλή”. 

Αυτός ο φόβος της μας αποκαλύπτει την πραγματικότητα. Με το Βατικανό η Τουρκία μπορεί και συνομιλεί άνετα επειδή το Βατικανό δεν έχει ρίζες στην Κωνσταντινούπολη. Δεν συμβολίζει κάτι για το παρελθόν της Πόλης, δεν “ενοχλεί” το εθνικό της αφήγημα. Ο Πάπας έρχεται και φεύγει ως επισκέπτης. Το Φανάρι, όμως, είναι κάτι άλλο. Είναι μνήμη. Είναι συνέχεια. Είναι η διαρκής υπενθύμιση ότι η Κωνσταντινούπολη υπήρξε κάποτε το κέντρο της Χριστιανοσύνης στην Ανατολή. Και αυτή η υπενθύμιση δεν αρέσει στους Τούρκους. Αν μπορούσαν, θα εξαφάνιζαν κάθε χριστιανικό και ελληνικό μνημείο που θυμίζει τις ρίζες της Πόλης.  

Όταν λοιπόν οι Τούρκοι αξιωματούχοι μιλούν για “Βατικανό της Ορθοδοξίας στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης που δεν μπορεί να είναι ανεκτό”, δεν φοβούνται την ύπαρξη και λειτουργία ενός ύποπτου κι ανεξέλεγκτου κέντρου ισχύος με δυνητική πολιτική επιρροή. Φοβούνται την δική τους Ιστορία. Την Ιστορία με την οποία είναι μπολιασμένη η γη που σήμερα κατέχουν. 

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι πρόβλημα για την Τουρκία. Είναι μία διαρκής ευκαιρία. Μία ευκαιρία που αδυνατεί να αξιοποιήσει! Είναι ένα πολιτισμικό και διπλωματικό κεφάλαιο που καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν διαθέτει. 

Ας το σκεφτούν καλύτερα. Έχουν στην επικράτειά τους έναν θεσμό που συνομιλεί με κράτη κι Εκκλησίες σε όλο τον κόσμο. Έναν θεσμό που γεφυρώνει Ανατολή και Δύση. Έναν θεσμό με τεράστια ιστορική και πολιτιστική βαρύτητα. Κι όμως, εξακολουθούν να αισθάνονται απειλούμενοι. Συνεχίζουν να προκαλούν, να απαξιώνουν και να καταστρέφουν, υπονομεύοντας οι ίδιοι το κύρος και τη διεθνή τους εικόνα όσο καλά σκηνοθετημένη κι αν είναι.

Μεγάλες Δυνάμεις: Ιστορικά παραδείγματα διαπραγματεύσεων

γράφει ο Νάσος Πετράκης

Η Ρωσία, η Αγγλία και η Αυστρία ασχολούνται με το «Ανατολικό Ζήτημα», Γελοιογραφία (1878)

Τα δύο διαφορετικά ιστορικά παραδείγματα που παρατίθενται, για τον τρόπο που οι Μεγάλες Δυνάμεις προωθούν τα συμφέροντα τους, αφορούν τόσο τις πρώην Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης, όσο και την πρώην ΕΣΣΔ.Ωστόσο, η πρόσφατη ιστορία δείχνει ότι και σήμερα οι ΗΠΑ και η Ρωσία κινούνται με την ίδια λογική. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://geoeurope.org/2025/04/09/megales-dynameis-istorika-paradeigmata/

 

Στρατηγική σύμπτυξη |

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Λίγες ημέρες πριν τελειώσει το 2024, πέθανε ο Τζίμυ Κάρτερ, 39ος πρόεδρος των ΗΠΑ, από το 1979 έως το 1981, σε ηλικία 100 ετών.

Πολλά έχουν γραφτεί για τη προεδρία του Τζίμυ Κάρτερ και τις αλλαγές που επέφερε στις πολιτικές των ΗΠΑ. Ωστόσο, αυτό που είναι το πιο σημαντικό, είναι να προσδιοριστεί το στρατηγικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτούργησε ο Τζίμυ Κάρτερ. Μπορούμε να προσδιορίσουμε αυτό το πλαίσιο ως μια στρατηγική σύμπτυξη, έναν στρατηγικό εξορθολογισμό της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στο διεθνές σύστημα, η οποία είχε πληγεί από την υπερέκταση των περασμένων δεκαετιών. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2025/01/05/stratigiki-symptyxi/

 

Η σύγκρουση Γαλλίας και Ρωσίας

γράφει ο Γρηγόρης Κοτσίρης

Πρόσφατα η Γαλλία έχει εντείνει απότομα τις προσπάθειές της για παροχή βοήθειας στην Ουκρανία. Σκληρές δηλώσεις για τη Ρωσία κάνει ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Αν αναλύσουμε τη σημερινή κατάσταση της Γαλλίας στη διεθνή σκηνή, αποδεικνύεται ότι τέτοιες ενέργειες δεν είναι καθόλου τυχαίες, αλλά αποτελούν μια συγκεκριμένη στρατηγική της γαλλικής ηγεσίας. Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2024/02/27/i-sygkrousi-gallias-kai-rosias/

Πόσο κερδίζει η Τουρκία από τον πόλεμο στην Ουκρανία;

γράφει ο Μανόλης Μουράτογλου

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι, προς το παρόν, ο μεγάλος νικητής της ρωσο-ουκρανικής κρίσης. Ο Ερντογάν προσεγγίζει το Ισραήλ, καταδικάζει την επίθεση του Βλαντιμίρ Πούτιν, αλλά παραμένει επιφυλακτικός με τις κυρώσεις, εφάρμοσε κατά γράμμα τη Σύμβαση του Μοντρέ για τη διέλευση πλοίων στον Βόσπορο, συνεχίζει την επιρροή του στην Ουκρανία, την οποία επίσης υπερασπίζεται χάρη στα drones Tb-2 και είναι μαζί με μερικές άλλες χώρες, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, καθοριστικής σημασίας για τον ευρωατλαντικό αποκλεισμό της Ρωσίας. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/04/11/poso-kerdizei-i-toyrkia-apo-ton-polemo/

Γεωπολιτική αλλαγή στον Ειρηνικό: Νησιά του Σολομώντα

γράφει ο Στρατής Αλεξίου

 

Τα Νησιά του Σολομώντα είναι ένα κυρίαρχο κράτος στον Ειρηνικό κοντά στην Παπούα Νέα Γουινέα και την Αυστραλία, με πληθυσμό σχεδόν 700.000 κατοίκων.

Καθώς οι δυτικές δυνάμεις προετοίμαζαν τον νέο ψυχρό τους πόλεμο με την Κίνα, αντιμετώπιζαν όλο και περισσότερο τα Νησιά του Σολομώντα ως αποικία, υποστηρίζοντας μια βίαιη απόπειρα πραξικοπήματος και απειλώντας τη χώρα ότι επιδιώκει να υπογράψει μια συμφωνία ασφαλείας με το Πεκίνο.

Για δεκαετίες η Ουάσιγκτον χρησιμοποιούσε την οικονομική της μόχλευση στα Νησιά του Σολομώντα για να πιέσει τη χώρα να αναγνωρίσει την Ταϊβάν ως ανεξάρτητο κράτος. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/04/08/geopolitiki-allagi-ston-eiriniko-nis/

Ουδέν περίεργον από το ανατολικό μέτωπο

 

Χθες το πρωί η Μαρία Ζαχαράκη στο "ΕΘΝΟΣ", αναφέρθηκε σε ένα δήθεν περίεργο tweet του ΥΠΕΞ της Τουρκίας σχετικά με τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες. Καμία περαιτέρω πληροφορία, διευκρίνιση ή έστω προσπάθεια ερμηνείας κι εξήγησης περί του... περίεργου του πράγματος. Ωστόσο, κατέστη αστραπιαία η διασπορά της βαρυσήμαντης αυτής είδησης από πολλές ενημερωτικές σελίδες…

Στην πραγματικότητα, τίποτε το περίεργο δεν έχει η συγκεκριμένη ανάρτηση, τη στιγμή μάλιστα που οι Τούρκοι συνηθίζουν να μας γνωστοποιούν τις προθέσεις και τις μελλοντικές τους κινήσεις.

Το tweet λοιπόν αυτό, αποτελεί απόσπασμα εισαγωγής μιας κάποιας έκθεσης ιδεών, κάποιου νεαρού καθηγητή του πανεπιστημίου της Άγκυρας ονόματι Ismail Demir ο οποίος, θέλοντας κι ο ίδιος να συμβάλλει κατά το δυνατόν στον "ανένδοτο" της ισλαμοφασιστικής ηγεσίας της χώρας του για επιβολή και κυριαρχία στον γεωγραφικό μας χώρο, κάθισε κι έγραψε τις ιδέες του και τις δημοσίευσε (2020) μην και πιάσουν τόπο. Ο πρωτότυπος τίτλος της έκθεσης είναι: «Türk Deniz Yetki Alanlarının Belirlenmesinin Hukuki Dayanakları Üzerine Bazı Düşünceler» και είναι ελεύθερα διαθέσιμη στο διαδίκτυο.

Ουσιαστικά, η Τουρκία – με αλαζονική όπως πάντα διάθεση - μας κοινοποιεί την πρόθεσή της να θεμελιώσει νομικά την επιχειρηματολογία της για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που επιβεβαιώνεται και από την τελευταία επιστολή του Τούρκου Μονίμου Αντιπροσώπου στον ΟΗΕ, Φ. Σινιρίογλου· πιο ορθά, μας ενημερώνει εγκαίρως για τις προσπάθειες της τουρκικής ηγεσίας στην εξεύρεση τρόπων νομιμοποίησης των ισχυρισμών και των διεκδικήσεών που μπορεί να προβάλλει έναντι της Ελλάδος - και της Κύπρου, προφανώς διαβλέποντας ένα κάποιο κενό στη δική μας πολιτική και νομική επιχειρηματολογία… κενό που κατά την δική της θεώρηση και αντίληψη - όπως και με την περίπτωση του τουρκολιβυκού μνημονίου -  μπορεί να δημιουργήσει νομικό αποτέλεσμα (sic).

Εκ των πραγμάτων, η ελληνογαλλική συμφωνία αμυντικής συνδρομής και εξοπλιστικής ανανέωσης της χώρας μας, παράλληλα με την αναβάθμιση της ελληνοαμερικανικής στρατιωτικής συνεργασίας, αντιμετωπίζεται ως εμπόδιο στο έωλο αφήγημα της «γαλάζιας πατρίδας» καθώς, θα ανακόψει σε κάθε περίπτωση την πολυπόθητη αναβίωση του οθωμανικού «μεγαλείου». Αναβίωση που «πρέπει» να επιτευχθεί είτε με το στανιό (που δεν τους βγαίνει ως τώρα) είτε με το «καλό».

Οπωσδήποτε, αυτό είναι ένα θετικό δείγμα διότι, φαίνεται, η Ελλάδα κινείται προς την σωστή κατεύθυνση με απτά αποτελέσματα. Εκεί όμως ακριβώς κρύβεται η παγίδα. Ενδεχομένως, οι τεχνοκράτες και οι διπλωμάτες των Αθηνών να εκτιμήσουν ότι πρόκειται για αναδίπλωση της τουρκικής διπλωματίας αφού δεν βλέπει χαΐρι με τους τσαμπουκάδες και «υποχρεώνεται» όλο και περισσότερο στην επίλυση των διαφορών μας με πολιτικούς όρους. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει. Αφήνει μεν περιθώριο πολιτικής/διπλωματικής διευθέτησης τόσο, όσο όμως θα επιτρέψει στους Τούρκους να βρουν την κατάλληλη ευκαιρία για να την εκμεταλλευτούν.  

Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας διακρίνεται για την συνέχεια και την συνέπειά της σε αντίθεση με την δική μας που μεταβάλλεται κατά περίπτωση… κατά κόμμα εννοώ.

Δεν μιλάμε για χώμα, νερό και αέρα. Ομιλούμε για ζωτικό χώρο, για πλούτο και δύναμη. Και μπορεί οι ισλαμοφασίστες να τα βρίσκουν λίγο σκούρα όμως ας μην παραγνωρίζουμε την δυναμική της γειτονικής μας χώρας και την σημασία που έχει για τα συμφέροντα ευρωπαίων και αμερικανών. Εμείς θα πρέπει να τους πείσουμε ότι μπορούμε να διασφαλίσουμε αυτά τα συμφέροντα καλύτερα από τους γείτονες.    

Οι εξελίξεις στη Λιβύη και η Ελλάδα

γράφει ο Βαγγέλης Χωραφάς

Όπως είναι γνωστό στις 23 Ιουνίου θα διεξαχθεί στο Βερολίνο η δεύτερη Διάσκεψη για την ειρήνη στη Λιβύη, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Όπως και στην πρώτη, έτσι και στη δεύτερη η Ελλάδα δεν έχει προσκληθεί να συμμετάσχει.

Η Αθήνα θεωρεί ότι έπρεπε να προσκληθεί γιατί είναι η χώρα της ΕΕ που βρίσκεται εγγύτερα στη Λιβύη, έχοντας κοινά θαλάσσια σύνορα, καθώς επίσης ότι έχει συμφέροντα στην περιοχή, τα οποία θίγονται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.

Για τον αποκλεισμό αυτόν, οι περισσότεροι αναλυτές υιοθετούν ένα πλαίσιο που τονίζει τις ιδιαίτερες σχέσεις της Γερμανίας με την Τουρκία, ως τον καθοριστικό παράγοντα αποκλεισμού της Ελλάδας.

Αυτό το πλαίσιο ερμηνείας είναι σωστό, αλλά ανεπαρκές. Δεν είναι μόνο η Γερμανία αυτή που επιθυμεί τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τη Διάσκεψη. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://www.geoeurope.org/2021/06/08/oi-exelixeis-sti-libyi-kai-i-ellada/

Τουρκία: γλίτσα και διπλωματία

 

Αναπόφευκτα το βλέμμα όλων είναι στραμμένο στην επικείμενη συνάντηση Μπάϊντεν-Ερντογάν που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Δευτέρα, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ καθώς, όπως εκτιμάται, αυτή θα προσδιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις κινήσεις που θα επιλέξει να κάνει η γειτονική μας χώρα στη γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής μας στο προσεχές μέλλον.

S-400, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος, κουρδικό, παλαιστινιακό, λιβυκό και συριακό ζήτημα, το προσφυγικό και οι μεταναστευτικές ροές, ανθρώπινα δικαιώματα, η εμπλοκή της στη σύγκρουση μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων, η πολιτική, οικονομική, θρησκευτική και πολιτιστική διείσδυση στις χώρες της Βαλκανικής, η σχέση με τη Ρωσία, με τρομοκρατικές οργανώσεις και μαφιόζους… μαύρο χρήμα, εκβιασμοί, δολοφονίες, απαγωγές αντιφρονούντων, ναρκωτικά, όπλα… απ’ όπου κι αν πιάσει κανείς το νήμα, είναι αδύνατον να γνωρίζει εκ προοιμίου την εξέλιξη των πραγμάτων σε βάθος χρόνου.

Επιπλέον, καλά κρατεί ο ανταγωνισμός με Αίγυπτο και Σ. Αραβία και παραμένει ανοικτό το μέτωπο με το Ισραήλ. Μένει επίσης να δούμε ποιοι όροι και προϋποθέσεις θα διαμορφώσουν τελικά την προνομιακή σχέση που επιδιώκει να έχει η Τουρκία με την Ε.Ε., έστω κι αν η ίδια συνιστά διαρκή απειλή για ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες. Τίποτε δεν θα λυθεί ως διά μαγείας.

Παρά τη σχεδόν καθημερινή προκλητική ρητορική των αξιωματούχων της και την αλαζονική συμπεριφορά που επιδεικνύει προς φίλους κι εχθρούς, η Άγκυρα διατηρεί αυτό το διάστημα ήπιους τόνους στο διπλωματικό πεδίο[1] κι επιλέγει να εντείνει τις καταδρομικές της επιχειρήσεις εναντίον κουρδικών στόχων στο βόρειο Ιράκ.

Πιο αναλυτικά, ο μεγαλύτερος εφιάλτης της Τουρκίας, εκτός του «ελληνικού φράχτη», εξακολουθεί να είναι η προοπτική ενός ελεύθερου, ανεξάρτητου και κυρίαρχου Κουρδιστάν στο μαλακό υπογάστριό της, κάτι που αποτελεί πονοκέφαλο και για τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής με έντονο το κουρδικό στοιχείο στο εσωτερικό τους.

Από μία άλλη οπτική γωνία, δεν είναι καθόλου αυτονόητο πως οι ΗΠΑ θα επιθυμούσαν ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος. Δεν έχουν πειστεί πως μια τέτοια εξέλιξη θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντά τους.[2] Όμως, το πρόβλημα είναι η Τουρκία κι όχι η πολιτική των ΗΠΑ.

Το κουρδικό, αντίθετα με ό,τι οι Τούρκοι ισχυρίζονται περί εσωτερικής κοινωνικής συνοχής κι εθνικής ασφάλειας είναι βασικό ζήτημα εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής μια και πιθανή ενίσχυση των Κούρδων στην περιφέρειά της - με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το εσωτερικό της - αλλάζει τις ισορροπίες και θέτει άμεσα σε κίνδυνο το κυριαρχικό της όραμα.  

Η υποκινούμενη από την Τουρκία πολεμική σύρραξη Αζέρων κι Αρμενίων στον νότιο Καύκασο το περασμένο φθινόπωρο - μεταξύ άλλων - αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετούσε. Να αναδείξει τον ηγεμονικό της ρόλο σε ένα πεδίο που με βεβαιότητα δεν θα αποτύγχανε. Ο Καύκασος δεν είναι Αιγαίο και η Αρμενία δεν είναι Ελλάδα.

Μάλλον επιπόλαια – κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, την ίδια ακριβώς φιλοδοξία είχε και κατά την πρόσφατη σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ, με την επιτευχθείσα εκεχειρία να απογοητεύει την τουρκική διπλωματία και να την εκθέτει στα μάτια ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας, με τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες να αγνοούν επιδεικτικά τα κελεύσματα[3] του Μεβλούτ Τσαβούσογλου για συντονισμένη δράση εναντίον του Ισραήλ.    

Από την στιγμή που υπερεκτίμησαν τη δυναμική τους[4], οι γείτονές μας προσπαθούν να πείσουν τους «μεγάλους παίκτες» για την γεωστρατηγική σημασία μίας ισχυρής Τουρκίας που (θα) είναι σε θέση να διασφαλίζει συμφέροντα κι ισορροπίες μακρυά και πέρα από τα όποια ηθικά διλήμματα. Και βρίσκουν ευήκοα ώτα. Όχι όμως εκείνα που πραγματικά θα επιθυμούσαν ή τουλάχιστον όχι στον βαθμό που θα τους επέτρεπε να «λύνουν» και να «δένουν». Κατά συνέπεια, εκεί που «διαμεσολάβηση», απειλές και παρεμβάσεις δεν πιάνουν τόπο, επιστρέφουν στη λογική κι επιστρατεύεται η διπλωματία.

Η επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Γαλλία την περασμένη Δευτέρα μπορεί να ειδωθεί μέσα από αυτό το πρίσμα. Επίσημα, ο λόγος της επίσκεψης ήταν η εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Ανεπίσημα, υπήρξε μία ακόμη ευκαιρία για να ξεδιπλωθεί όλο το εύρος της τουρκικής «δυναμικής» κι αποφασιστικότητας, δίνοντας παράλληλα την δυνατότητα στη γαλλική πλευρά να μετρήσει τον χώρο και των δικών της κινήσεων.

Ο Ζαν-Υβ Λε Ντριάν υποδέχθηκε τον Τούρκο ομόλογό του με τον ενδεδειγμένο τρόπο και η συνάντηση των δύο ανδρών πραγματοποιήθηκε σε φιλικό κλίμα. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι οι σχετικές ανακοινώνεις των Υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών δεν προσφέρονται για σχολιασμό· όμως, το άρθρο του Τούρκου Υπουργού των Εξωτερικών που δημοσιεύθηκε από την γαλλική l’Opinion[5], αν μη τι άλλο, συνιστά μνημείο υποκρισίας, θρασύτητας, πολιτικής αγυρτείας και αμοραλισμού.

Αφού εκθέτει επιγραμματικά την τουρκική αντίληψη για όλα τα ζητήματα που παραμένουν ανοικτά με ευθύνη της Τουρκίας, ο «φίλος» όλων Μεβλούτ, απευθυνόμενος στη γαλλική κοινή γνώμη, ούτε λίγο ούτε πολύ, παραδίδει μαθήματα πολιτικού πολιτισμού!

Συνεργασία, σταθερότητα, δικαιοσύνη, ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα, διάλογος, ιστορική αλήθεια, παρεξήγηση… είναι κάποιες από τις λέξεις που συνθέτουν τον σκελετό της επιχειρηματολογίας του.

Έτσι, διαβάζουμε ότι η Τουρκία κόπτεται για την ευημερία Αρμενίων και Αζέρων, όπως ακριβώς και για την ευημερία των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Με τις πολιτικές της επιδιώκει την ασφάλεια και τη σταθερότητα στη Αν. Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, δεν απειλεί αλλά διασφαλίζει την εδαφική ακεραιότητα των γειτόνων της (…), ο διάλογος με την Ελλάδα «επιβεβαιώνει» πως δεν έχει επεκτατικές βλέψεις και πως όλα λύνονται με καλή διάθεση, αγκαλιές και φιλιά ενώ, σε ό,τι αφορά στην Ευρώπη, η Τουρκία είναι ο θεματοφύλακας των ευρωπαϊκών αξιών!

Οι δε δάσκαλοι και ιμάμηδες που στέλνονται σωρηδόν και στην Γαλλία κι αλλού, δεν βρίσκονται σε εντεταλμένη υπηρεσία αλλά εργάζονται για την εξάλειψη της ισλαμοφοβίας και των διακρίσεων εις βάρος των μουσουλμάνων ευρωπαίων πολιτών! Στην Γαλλία δρουν επικουρικά στην εξυπηρέτηση των Γάλλων (τουρκογενών ή μη) μουσουλμάνων που σημαίνει ότι η Γαλλία είναι, προφανώς(!), ανίκανη να φροντίζει και να εξυπηρετεί τους πολίτες της…

Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας μοιάζει να επιζητά στην κοινή γνώμη νομιμοποίηση της εισβολής και της κατοχής του βόρειου τμήματος της Κύπρου, κι επιμένει ότι η Τουρκία πρέπει να έχει λόγο και ρόλο μέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, την ίδια ώρα που αδυνατεί να καταλάβει γιατί η εικόνα της χώρας του έχει πληγεί, αποδίδοντας όλο το κακό σε «παρεξηγήσεις» και «παρερμηνείες»...

Όλως τυχαίως προηγήθηκε της επίσκεψης του στην Γαλλία η αιματηρή επίθεση ενόπλων σε βόρεια επαρχία της Μπουρκίνα Φάσο[6], στα σύνορα με το Μάλι και τον Νίγηρα, με αποτέλεσμα τον θάνατο τουλάχιστον 160 ανθρώπων. Αν επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για έργο τζιχαντιστών που υποστηρίζονται από την Τουρκία, τότε, αυτή η επίθεση ήταν πράγματι ένα δείγμα αποφασιστικότητας κι αντικείμενο διαπραγμάτευσης, εκεί ακριβώς που συγκρούονται γαλλικά και τουρκικά συμφέροντα και κανείς δεν δίνει ιδιαίτερη προσοχή…

Σε γενικές γραμμές, η τουρκική διπλωματία καταβάλλει προσπάθειες που θα εντείνει ακόμη περισσότερο στο προσεχές μέλλον, για να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα εις βάρος της.

Στον αντίποδα των εσωτερικών προβλημάτων, την καταβαράθρωση της οικονομίας, το ορυμαγδό των αποκαλύψεων από τον Σεντάτ Πεκέρ και των δυσεπίλυτων διαφορών στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, τη βόρεια Αφρική, τη σχέση με τη Ρωσία και τους S-400, ο Τούρκος Πρόεδρος από την πλευρά του θα επιχειρήσει να αναδείξει την δυναμική της τουρκικής επιρροής στους μουσουλμανικούς και τουρκογενείς πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας (το είδαμε ήδη με την ανάληψη της ηγεσίας της Very High Readiness Joint Task Force[7] και του ελέγχου του αεροδρομίου της Καμπούλ[8]), ελπίζοντας πως θα επιτύχει τουλάχιστον αυτόν τον εθνικό στόχο, της υπολογίσιμης δύναμης δηλαδή, μια και προς το παρόν η Μέση Ανατολή εξακολουθεί να βρίσκεται σε συνθήκες ρευστότητας, και δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί ο ρόλος που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν οι Κούρδοι. 

«Η μόνη προσδοκία μας από τους εταίρους μας στη συμμαχία είναι να επιδειχθεί σεβασμός στα κυριαρχικά δικαιώματα και τις ευαισθησίες της χώρας μας για την ασφάλεια. Θα επαναλάβουμε τις προτάσεις συνεργασίας μας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αποτελεσματική καταπολέμηση των ανθρωπιστικών κρίσεων» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Τούρκος Πρόεδρος απευθυνόμενος στα μέλη την Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός του.[9]

Αν και τίποτε δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ένα είναι σίγουρο: Το μέλλον του Ερντογάν είναι ήδη προδιαγεγραμμένο, αδιάφορα από το είδος και την ποιότητα στις σχέσεις Τουρκίας – Δύσης από εδώ και στο εξής.

---

[1] https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenotoerkika-kai-chorochronos_gr_60b54d86e4b02a79db912196

[2] https://www.liberal.gr/world/ch-akar-to-problima-mas-me-tis-ipa-einai-i-stirixi-stous-kourdous-ochi-oi-s-400/383049

[3] https://www.dailysabah.com/politics/israel-alone-is-responsible-for-tragedy-in-palestine-cavusoglu/news

[4] https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenike-strateyike-meta-ton-erntoyan_gr_60ba1f46e4b0fd4b8698a616

[5] https://www.lopinion.fr/edition/international/mevlut-cavusoglu-ministre-affaires-etrangeres-turquie-france-amies-alliees-246207

[6] https://www.dw.com/en/burkina-faso-jihadis-massacre-more-than-100-civilians/a-57788910

[7] https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_180627.htm

[8] https://www.capital.gr/diethni/3549979/to-afganistan-sta-xeria-tou-erntogan-to-nato-poulise-to-aerodromio-tis-kampoul-stin-tourkia

[9] https://www.trt.net.tr/greek/tourkia/2021/06/09/omilia-erntogan-ste-sunedriase-tou-kommatos-tou-ste-met-1654787