Ο εκκλησιαστικός χάρτης και η γεωπολιτική σύγκρουση στην Ευρώπη

γράφει ο Νάσος Πετράκης

Η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με επικεφαλής τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αναγνώρισε εν μέρει την Εκκλησία της Βόρειας Μακεδονίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνωρίζει την εκκλησιαστική ιεραρχία με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Στέφανο ως κανονική και έγκυρη στον πανορθόδοξο κόσμο. Ιδρύει μαζί της μια κανονική και λειτουργική κοινότητα, αλλά χωρίς να έχει λάβει αυτή η Εκκλησία το καθεστώς του αυτοκέφαλου, που ρυθμίζει επίσημα το διεθνές όνομα και το καθεστώς της. Η Κωνσταντινούπολη αναγνώρισε το όνομα αυτής της εκκλησίας ως «Οχρίδα», πράγμα που σημαίνει ότι η περιοχή της δικαιοδοσίας της είναι μόνο εντός των ορίων της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά αποκλείει τη χρήση του όρου «Μακεδονική». Διαβάστε τη συνέχεια εδώ: https://www.geoeurope.org/2022/06/07/o-ekklisiastikos-xartis-kai-i-geopoli/

Οι… «πουτινιές» του Πατριαρχείου Μόσχας

Μόνον ως κεραυνός εν αιθρία δεν έπεσε η είδηση της ίδρυσης Εξαρχίας από το Πατριαρχείο Μόσχας στην Αφρική, για τους γνωρίζοντες των εκκλησιαστικών πραγμάτων και τους ιθύνοντες του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Πολλοί, μεταξύ αυτών κι εγώ ο ίδιος με επιστολή μου προς την Επιτροπή Διορθόδοξων Ζητημάτων του Πατριαρχείου (18 Δεκεμβρίου 2019), είχαμε επισημάνει τις προπαρασκευαστικές κινήσεις των Ρώσων σε διάφορες αφρικανικές Μητροπόλεις με στόχο τον διεμβολισμό της Εκκλησίας της Αφρικής.

Πώς; Με την προσέγγιση κατώτερων, κυρίως, κληρικών για την δημιουργία βάσης από το ίδιο το ποίμνιο, και είχε να κάνει με την υποστήριξη του ποιμαντικού τους έργου από τη μία και με την ικανοποίηση της ανθρώπινης ματαιοδοξίας από την άλλη… Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, εξαγόρασαν συνειδήσεις με χάντρες και καθρεφτάκια.

Είναι χαρακτηριστικό πως από τα έως τώρα γνωστά, στην σύνθεση της Εξαρχίας δεν συμπεριλαμβάνεται κανένας Επίσκοπος παρά μόνον κάποιες δεκάδες ιερείς που διαφωνούν με την αναγνώριση της Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Εκκλησίας από τον Πατριάρχη Θεόδωρο Β’. Ουσιαστικά, ομιλούμε για ιερείς που δεν αντιλαμβάνονται και δεν κατανοούν έννοιες όπως η τάξη και η κανονικότητα και αγνοούν την ίδια την φύση και την εκκλησιαστική παράδοση της Ορθοδοξίας. Έχει πράγματι ενδιαφέρον να μάθουμε με ποια διαδικασία οι κληρικοί αυτοί και οι ενορίες τους ετέθησαν υπό την σκέπη του Πατριαρχείου της Μόσχας…

Δυστυχώς, το όλο πρόβλημα έχει μία άλλη διάσταση πιο σκοτεινή και πιο βρώμικη, πτυχές της οποίας θα ξεδιπλώνονται ολοένα και περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου. Για την ώρα, ας έχουμε στην άκρη του μυαλού μας πως, ήδη από το 2019 Ρώσοι ρασοφόροι και παραστρατιωτικοί  που δρουν σε χώρες της Αφρικής, εβρισκόμενοι σε συνεννόηση με ισλαμικές τρομοκρατικές ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία, εξεβίαζαν και τρομοκρατούσαν «ελεγχόμενα» χριστιανικούς πληθυσμούς για να καταδείξουν την …ανικανότητα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην προστασία τους!

Η Μόσχα βέβαια σφυρίζει αδιάφορα κατά το κοινώς λεγόμενο και διατείνεται πως όλα είναι αποτέλεσμα της αναγνώρισης της δήθεν σχισματικής Εκκλησίας της Ουκρανίας από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, με τον Μητροπολίτη Ιλαρίωνα να σημειώνει ότι: «η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, είχε προειδοποιήσει πως αυτή η απόφαση (σ.σ. η αναγνώριση δηλαδή) μπορεί να “επηρεάσει τη φροντίδα” των πιστών συμπατριωτών μας στην Αφρική, οι οποίοι ζουν στην κανονική επικράτεια του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας». 

Ωστόσο, η ιστορία – ως αδιάψευστος μάρτυρας, μας προσφέρει πλήθος στοιχείων που αποκαλύπτουν και τα σχέδιά τους και τις πρακτικές τους, όχι μόνον στην Αφρική αλλά και στην Αμερική και την Ασία, ακόμη-ακόμη στην Κύπρο και την Ελλάδα,  ώστε να πληγεί ο Οικουμενικός Θρόνος. Αυτός είναι ο μεγάλος τους καημός!

Στην πραγματικότητα, η Εκκλησία της Ουκρανίας είναι το πρόσχημα ενώ, πρόκειται για μία πολύ καλά σχεδιασμένη και ενορχηστρωμένη επίθεση κατά της ίδιας της Ορθοδοξίας που θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες για όλη την Χριστιανοσύνη.

Οι Ρώσοι διατηρούν μια δική τους διαφορετική ερμηνεία της Ορθοδοξίας που απέχει κατά πολύ απ’ ό,τι οι υπόλοιποι Ορθόδοξοι πιστεύουμε και αισθανόμαστε. Και δεν το κρύβουν.  

Κατά συνέπεια, το ερώτημα δεν είναι το «αν» αλλά το «πότε» η Εκκλησία της Μόσχας θα προχωρήσει στο απονενοημένο της ίδρυσης Εξαρχίας στην Τουρκία, προκαλώντας θανάσιμο πλήγμα σε ένα ζωντανό επί αιώνες πνευματικό οργανισμό.

Ο Εφιάλτης ήταν παιδί μας και ο Δούρειος Ίππος δικό μας κατασκεύασμα...

Διάβασα με μεγάλη περιέργεια το άρθρο του κυρίου Φριτζαλά με τίτλο: "Συνδέοντας το Ναγκόρνο Καραμπάχ με τη Θράκη"¹, που δημοσιεύθηκε από το SLpress.gr και διάβασα ομοίως, με την ίδια περιέργεια, και το σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας Türkiye η οποία, αναπαράγει τις απόψεις του κι επισημαίνει τον "προβληματισμό" και τους "φόβους" του.

Υποθέτω, το Κρεμλίνο ικανοποιήθηκε απόλυτα όμως... θα επανέλθω αργότερα σε αυτό.

Είναι αλήθεια, στο πεδίο διαμόρφωσης κλίματος, δεν υπάρχει κανένας απολύτως περιορισμός κι ο καθένας μπορεί να εκφράζει ό,τι θέλει κι όπως θέλει. Όμως, η συμμετοχή στο δημόσιο διάλογο κι ως εκ τούτου, κάθε δημόσια έκφραση, οφείλει κατά την ταπεινή μου γνώμη να είναι αντικειμενική, να στοιχειοθετείται και να διαθέτει θετικό πρόσημο σε κάθε περίπτωση. Δεν γράφουμε για να γράφουμε κι ούτε μιλάμε για να μιλάμε.

Στις Διεθνείς Σχέσεις και την εξωτερική πολιτική δε, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί διότι έστω και άθελά μας - εγώ δεν θέλω να βλέπω πουθενά σκοπιμότητα - πολλές φορές ζημιώνουμε τη συνολική εθνική μας προσπάθεια.

Πολύ καλά τα γράφει λοιπόν ο κύριος Φριτζαλάς. Όμως, ο πολιτικός του συλλογισμός, όπως αυτός καταλήγει με τα συμπεράσματά του, είναι και εσφαλμένος κι ας μου επιτραπεί, και ύποπτος.

Εσφαλμένος διότι δεν στηρίζεται σε καμία νομική βάση ή ιστορικό προηγούμενο και ύποπτος διότι από την πρώτη και μόνο ανάγνωση, δεν δυσκολεύεται κανείς να διακρίνει την λογική που θέλει να προωθεί με την εξωτερική πολιτική της η Ρωσία σε ό,τι αφορά την Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ψάχνοντας λίγο περισσότερο - μην και κάνω λάθος - βρήκα παλαιότερη δημόσια τοποθέτηση² του κ. Φριτζαλά σύμφωνα με την οποία - και αντιγράφω επακριβώς:

«Πριν από μια χιλιετία, η Ελλάδα και το Βυζάντιο έγιναν ἡ γέφυρα γιὰ τὸν ἐκπολιτισμὸ τῆς Ρωσίας. Ἡ ἲδια ἡ Ρωσία καλεῖται σήμερα νὰ γίνει ἡ γέφυρα ἀπὸ τὴν ὁποία θὰ διαβεῖ ὁ Ἑλληνισμὸς στὴν νέα του πορεία γιὰ τὸν ἐξανθρωπισμὸ τῆς Οἰκουμένης.»

Διαβάζοντας την συγκεκριμένη φράση, επιβεβαιώθηκαν οι υποψίες μου. Θυμήθηκα όλες τις προηγούμενες πετυχημένες ή αποτυχημένες προσπάθειες απαξίωσης και χειραγώγησης της Ελλάδος και του Ελληνισμού από το "ξανθό γένος", αρχής γενομένης από τα χρόνια του Πανσλαβικού Κομιτάτου³. Θυμήθηκα το "εποχιακό φύτεμα" δούρειων ίππων και την κάθοδο "καλοβαλμένων ευεργετών" κι "επενδυτών" με αντικειμενικό σκοπό τον εκμαυλισμό συνειδήσεων. Θυμήθηκα την απέλαση Ρώσων διπλωματών το 2018, σε μια προσπάθεια της τότε Ελληνικής κυβέρνησης να τερματίσει την παράνομη δράση τους και τις παρεμβάσεις τους στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας μας.⁴ Θυμήθηκα και τον ανηλεή πόλεμο της ρωσικής πολιτικής κι εκκλησιαστικής εξουσίας απέναντι στον Οικουμενικό Θρόνο και την Εκκλησία της Ελλάδος⁵... το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ είναι πλούσιο και παρέχει πλήθος πληροφοριών σχετικά!

Όπως πιθανόν αντιλαμβάνεται ο κάθε αναγνώστης, η αντίληψη και οι επιδιώξεις της Ρωσίας δεν εξαντλούνται στα όρια της κεντρικής πολιτικής σκηνής, ούτε κι αποτελούν κάτι το καινοφανές στα ιστορικά χρονικά. Ήδη από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, η "Μεγάλη" κι "Αγία" Ρωσική Αυτοκρατορία ονειρευόταν την θέση που κατείχε προηγουμένως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ο ρωσικός παράγοντας εργάστηκε κι εργάζεται άοκνα στην προσπάθεια περιορισμού - για να μην πω εκμηδενισμού - του Ελληνισμού στις ίδιες τις πατρογονικές του εστίες ξανά και ξανά... τουλάχιστον από την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878) - μια και μιλάμε για την Θράκη - μέχρι και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο! Αλλά κι αργότερα με κάθε ευκαιρία και παρά την διαχρονικά συνεπή και καλόπιστη στάση της Ελλάδος απέναντι στον ρωσικό λαό.

Ίσως, σκόπιμο είναι να θυμηθούμε τα έργα και τις ημέρες των Ρώσων στο Άγιο Όρος...⁶ κι αν αυτό δεν είναι αρκετό, ας διερευνήσουμε κι ας εξετάσουμε στη συνέχεια την ίδρυση και λειτουργία ρωσο-ορθόδοξης Εκκλησίας στα Κατεχόμενα⁷, κατά τα πρότυπα των τουρκο-ορθόδοξων⁸ στην Τουρκία, με ευθεία αμφισβήτηση της κανονικότητας της Εκκλησίας της Κύπρου, έστω κι αν το Πατριαρχείο Μόσχας αρνείται την οποιανδήποτε εμπλοκή... Κι αυτή δεν είναι η μόνη περίπτωση. Να δούμε τι κάνει το Πατριαρχείο Μόσχας και οι "ιεραπόστολοί" του στην Αμερική εναντίον της Αρχιεπισκοπής, στην Αφρική και την Ασία και πόσο πολύ έχουν πληγώσει το σώμα της Ορθοδοξίας με τις πολιτικές και τις πρακτικές τους...

Όλα τα παραπάνω έχουν την αξία τους και δεν ξέρω κατά πόσο είναι γνωστά ή όχι. Το βέβαιο είναι πως, όσα συμβαίνουν γύρω μας ξεπερνούν κατά πολύ την αθωότητά μας και ό,τι νομίζουμε ή φανταζόμαστε.

Αφήνοντας την Ιστορία στην άκρη και διαβάζοντας ξανά το άρθρο του κ. Φριτζαλά, αναρωτιέμαι, από πού τεκμαίρεται η σύνδεση της περίπτωσης του Αρτσάχ με την Δυτική Θράκη!

Ακριτική περιοχή δεν σημαίνει απομακρυσμένη ή αποκομμένη. Ούτε σημαίνει πως το κέντρο, η Αθήνα δηλαδή, δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο. Ούτε, βέβαια, σημαίνει ότι η πρόσβαση από άλλες περιοχές δεν είναι εύκολη ή πως η υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα επικοινωνεί και συγκοινωνεί μαζί της μέσω ενός ελεύθερου διαδρόμου, όπως η Αρμενία με το Αρτσάχ, μέσα από το έδαφος ενός άλλου κράτους. Μήπως εννοεί τον πληθυσμό της Θράκης μειονοτικό εθνοτικά εντός της κυριαρχίας άλλης χώρας; Ό,τι κι αν εννοεί, ο τίτλος του άρθρου είναι αδόκιμος.

Και φτάνουμε στα ... "οδυνηρά διλήμματα για την Ελλάδα" και στα πολύ συγκεκριμένα ερωτήματα στα οποία οφείλει να απαντήσει ο συντάκτης του άρθρου.

Ποιά είναι αυτά τα οδυνηρά διλήμματα;

Πώς συνάγεται από τα όσα δραματικά συνέβησαν στον Νότιο Καύκασο ότι η Θράκη θα βρεθεί στην ίδια ή έστω παρόμοια θέση με το Αρτσάχ;

Πώς είναι δυνατόν να συμπεραίνει πως η ελληνική πολιτική ηγεσία θα βρεθεί στην ίδια θέση με την αρμενική;

Πώς μία συμφωνία ειρήνευσης ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενα μέρη, με τα όποια ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά, με τον τρόπο που έγινε και υπό τις συνθήκες που επεβλήθη ή επετεύχθη τέλος πάντων, θα αποτελεί ιστορικό προηγούμενο; Γιατί θα αποτελεί η συγκεκριμένη περίπτωση κι όχι μία άλλη, ιστορικό προηγούμενο; ... Αν υποθέσουμε πως το ιστορικό προηγούμενο παράγει νομικά αποτελέσματα.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Αυτή η συλλογιστική απηχεί τους πόθους και τις βλέψεις του Κρεμλίνου που επιδιώκει μια πιο ενεργή κι επιτυχημένη διείσδυση και παρουσία στην Βαλκανική, το Αιγαίο και ολόκληρη την Νοτιοανατολική Ευρώπη υπονομεύοντας τον Ελληνισμό.

Ασφαλώς και η Τουρκία διεκδικεί τη Δυτική Θράκη. Στο πρόσφατο παρελθόν, υποστήριζε και πως η Θάσος ανήκει στην Αίγυπτο (!)⁹. Μην λησμονούμε πως και η Αμερική ανακαλύφθηκε από τους τούρκους.¹⁰ Η παράνοια δεν έχει όρια. Από την άλλη όμως, θα πρέπει να μην παραγνωρίζουμε την ποιότητα του εθνικού φρονήματος της μουσουλμανικής μας μειονότητας η οποία έχει σαφώς ελληνική εθνική συνείδηση και δεν θέλει να βλέπει την Τουρκία ούτε ζωγραφιστή! Ο κύριος Φριτζαλάς, με "εμπειρία επί του "μειονοτικού ζητήματος" στη Θράκη", θα έπρεπε να το γνωρίζει αυτό.

Οπωσδήποτε υπάρχουν μερικές δεκάδες ή και εκατοντάδες άτομα, γνωστά και πολύ συγκεκριμένα που υποστηρίζονται οικονομικά, υλικά και ηθικά από την Τουρκία όπως, επίσης είναι γνωστοί και οι εγκατεστημένοι πράκτορες των τούρκων που κυκλοφορούν στα μειονοτικά χωριά και πότε με δώρα πότε με απειλές προσπαθούν να αλλοιώσουν το εθνικό και κοινωνικό αίσθημα των μειονοτικών. Αυτό ναι! Να το διερευνήσουμε και να το δούμε.

Σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής δεν θα πρέπει να αφήνουμε τίποτε αναπάντητο αλλά να μην δίνουμε και αξία σε όσους έχουν άλλα πράγματα στο μυαλό τους. Κυρίως δε, να είμαστε προσεκτικοί σε ό,τι εκφράζουμε είτε γραπτώς είτε προφορικώς και να ερευνούμε και να μελετούμε τα πάντα στην πραγματική τους βάση και διάσταση. Σε ό,τι αφορά τον κ. Φριτζαλά, με τα γραπτά του με οδηγεί στην υπόθεση πως τα κίνητρά του δεν είναι αγαθά και αυτό δεν ωφελεί κανέναν μας. Ούτε και τον ίδιο.

Η Ρωσία είναι μία υπολογίσιμη δύναμη και μας συνδέουν πολιτιστικοί και θρησκευτικοί δεσμοί όμως, ως εταίρος έχει αποδειχθεί κατ’ επανάληψη αναξιόπιστος για κάθε χώρα και για κάθε λαό πλην της Τουρκίας και των Τούρκων οι οποίοι εξυπηρετούν τα σχέδιά της.

 

---

¹  https://slpress.gr/ethnika/syndeontas-to-nagkorno-karampach-me-tin-thraki/

²  http://www.elliniki-gnomi.eu/ellada-rosia-gefira-politismou-ke-pnevmatos/

³ https://www.mixanitouxronou.gr/pote-ypirxe-i-chora-tis-thrakis-me-episimi-glossa-ta-gallika-i-peripeteiodis-istoria-tis-apeleytherosis-apo-toys-toyrkoys-toys-voylgaroys-kai-toys-symmachoys-toys/

⁴  https://www.kathimerini.gr/politics/974240/apelasi-roson-diplomaton-apo-tin-athina/

⁵  https://cmoiss.blogspot.com/2020/07/blog-post.html

⁶  https://ellinoistorin.gr/?p=11769

⁷  https://www.otavoice.gr/roi-eidiseon-geniki/2019/08/ekklisiastiki-eisvoli-sta-katexomena-idrythike-rosiki-orthodoksi-ekklisia-voreiou-kyprou-ti-apanta-presveia-rosias-kai-patriarxeio-mosxas/

⁸  http://constantinoupoli.com/το-αυτοκέφαλo-τουρκικό-ορθόδοξο-πατρ/

⁹  https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=θάσος+ανήκει+στην+αίγυπτο

¹⁰  https://www.tanea.gr/2014/11/15/world/erntogan-moysoylmanoi-anakalypsan-tin-ameriki-to-1178-kai-oxi-o-kolombos/

Ο Χριστιανισμός του Τολστόι

Κατά τη δυτική ιστοριογραφία, το κίνημα της Αναγέννησης αναπτύχθηκε φυσιολογικά και έλαβε τα ιδιαίτερα γνωρίσματά του μέσα από την πολιτιστική και τη θρησκευτική μεταρρύθμιση κατά τον 16ο και 17ο αιώνα, ανοίγοντας νέους κοινωνικούς, οικονομικούς και πνευματικούς ορίζοντες για τους λαούς της δυτικής Ευρώπης έκτοτε. Στον χώρο των γραμμάτων, των τεχνών και της επιστήμης, παρατηρήθηκε ίσως η πιο σημαντική διάσταση αυτής της μεταβολής, με την απόρριψη ιδεοληψιών, προκαταλήψεων και δεισιδαιμονιών για τις οποίες υπεύθυνη ήταν κυρίως η Καθολική Εκκλησία.

Κι αν η δυτική Ευρώπη ξυπνά, δεν συμβαίνει το ίδιο στην Ανατολή. Η πνευματική, πολιτιστική και πολιτική επανάσταση στη Ρωσία, επιτυγχάνεται πολύ αργότερα κι ήταν απότοκος της κοινωνικής αναταραχής που προκλήθηκε εν πολλοίς από τον αυταρχισμό, τον σκοταδισμό και την καταπίεση τόσο του τσαρικού καθεστώτος όσο και της Ιεραρχίας η οποία, επέβαλλε την αυθεντία της με τρόπο μη συμβατό στην Ορθόδοξη θεολογία και παράδοση, καθιστώντας έτσι τους πιστούς έρμαια της "Ελέω Θεού" διαφθοράς της. Πιθανόν αυτή είναι και η αιτία εμφάνισης πολλών και διαφορετικών (αιρετικών) ομάδων αλλά και της ερμηνείας της χριστιανικής διδασκαλίας μέσα από πεποιθήσεις και αντιλήψεις που απείχαν παρασάγγας από την δογματική αλήθεια της επίσημης Εκκλησίας.

Σε επιστολή του προς τον Νικόλαο, ο Τολστόι γράφει χαρακτηριστικά: "(...) Για το λόγο αυτό το σύστημα της απολυταρχίας και τη στενά συνδεδεμένη μαζί της ορθοδοξία, μπορεί να τη στηρίζει κανείς μόνο με τη χρησιμοποίηση, όπως γίνεται κιόλας, κάθε είδους βία: ενισχυμένες φρουρές, διοικητικές εκτοπίσεις, θανατικές εκτελέσεις, θρησκευτικοί διωγμοί, απαγορεύσεις βιβλίων, εφημερίδων,  διαφθορά της παιδείας και άλλα ανήθικα και απάνθρωπα μέσα…Αυτή ήταν ως τώρα η πολιτεία του θρόνου σας.(...)"

Όσο σκοτεινός υπήρξε ο Μεσαίωνας, άλλο τόσο σκοτεινή ήταν η Μεγάλη και Αγία Ρωσική Αυτοκρατορία που βυθιζόταν ολοένα και πιο πολύ στην θρησκοληψία και την παρακμή, ενώ κοινωνικά και πολιτικά - πέραν του χαρακτήρα των αντιδραστικών δυνάμεων κατά την διαδικασία σχηματισμού τους - διαφαινόταν το επικείμενο ξέσπασμα εργατών, αγροτών κι αστών... όλων εκείνων που υπέφεραν μόνο και μόνο για να ικανοποιείται η τσαρική ματαιοδοξία!

Η ρωσική διανόηση διαδραμάτισε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο σε αυτό το ξέσπασμα και το δίχως άλλο, η τολστοϊκή σκέψη προσέφερε τα μέγιστα στην πνευματική ανάταση και την ηθική αιτιολόγηση των μεταβολών και των γεγονότων που οδήγησαν τελικά στην πτώση του τσαρικού καθεστώτος. Παράλληλα δε, επηρέασε καταλυτικά τον ευρύτερο ευρωπαϊκό πολιτισμό σχεδόν με την ίδια ένταση που παρατηρήθηκε έναν μόλις αιώνα πριν με την Γαλλική Επανάσταση.

Για τον Τολστόι και την αντιφατική ιδιοσυγκρασία του μπορούμε να πούμε και να γράψουμε πολλά. Ας περιοριστούμε όμως στο θέμα του συγκεκριμένου άρθρου. Ό,τι βιώνει, ό,τι νιώθει, ό,τι ποθεί και ό,τι καταλαβαίνει τον κατευθύνει προς έναν ιδιόμορφο αναρχισμό. Η ηθική του ευαισθησία και η απογόητευσή του για τον κόσμο γύρω του, τον ωθεί στην αναζήτηση του Θείου κι ο Χριστιανισμός, μακρυά από την θεολογία και την τυπικότητα της επίσημης Εκκλησίας, του ανοίγει τον δρόμο. 

Κάθε βήμα που κάνει, τον φέρνει όλο και πιο κοντά στο προσδοκώμενο. Στην εξύψωση του ανθρώπου. Στην θέωση! Και δεν είναι καθόλου υπερβολική η προσδοκία του, αν αναλογιστούμε τι ακριβώς χάνουμε και που ακριβώς σφάλλουμε. Ο καθένας μας για λογαριασμό του...

Με την εκφραστική ικανότητα που τον χαρακτηρίζει, περιγράφει με αρτιότητα τα αισθήματα και τις επιθυμίες του. Οι χαρακτήρες που παίρνουν σάρκα κι οστά στις σελίδες των βιβλίων - ως φορείς αυτών των αισθημάτων και των επιθυμιών - είναι ατελείς. Δεν είναι ήρωες. Δεν είναι ηγετικές μορφές. Μαζί τους, διερευνά την αλήθεια. Αναπτύσσει πτυχές της γνήσιας χριστιανικής αρετής κι αποστασιοποιείται τόσο από το Κράτος όσο και από την επίσημη Εκκλησία. Αντιλαμβάνεται το εκκλησιαστικό σύστημα και το σύστημα πολιτικής διακυβέρνησης σαν ένα ενιαίο τεράστιο οικοδόμημα κτισμένο σε σαθρά θεμέλια κι επιχειρεί τον διεμβολισμό του.

Επιθυμεί να επανορθώσει τη φυσική τάξη. Ολόκληρη η εργογραφία του είναι μία οργισμένη διαμαρτυρία για τον παραλογισμό που κυβερνά τον κόσμο. Πατώντας στα χνάρια του Χριστού, εισέρχεται με ορμή στον Ναό κι επιτίθεται στους εμπόρους της πίστης, στους κάθε λογής καιροσκόπους, στους τιμητές θεσμών και τους διαχειριστές ιερών. Στηλιτεύει την επιείκεια και την ανοχή έναντι - κυρίως - του εαυτού μας και θέτει αυστηρούς κανόνες μεταστροφής - κατ’ άλλους, μετάνοιας κι αποκατάστασης.

Απεχθάνεται την υποκρισία όπου κι όπως κι αν εμφανίζεται, και θεωρεί υπεύθυνη κι υπόλογη κάθε "Αρχή". Βρίσκει και πάλι μέσα στις αναγνώσεις του Ευαγγελίου τις πρακτικά εφαρμόσιμες εντολές που θα θεμελίωναν μια εντελώς καινούργια δομή κοινωνίας. "... Δεν υπάρχουν άνθρωποι που να μην είναι οι ίδιοι ένοχοι" προτείνει, "Και άρα δεν μπορούν οι ίδιοι να τιμωρούν ή να αναμορφώνουν"^.

Εκδηλώνει την συμπόνοια του για κάθε αδύναμο, για κάθε πεινασμένο, για κάθε διψασμένο και για κάθε αδικημένο. Με το επαναλαμβανόμενο "να συγχωρούμε πάντα, τους πάντες" ο λόγος του Χριστού συνιστά την υπέρτατη αλήθεια ενώ και ο ίδιος ο Χριστός είναι η αφ’ εαυτού αλήθεια! Δεν πιστεύει στην εσχατολογική συνθήκη της ύπαρξης. Θεωρεί την ελευθερία αναγκαία προϋπόθεση της ανθρώπινης ευτυχίας κι ελευθερία γι’ αυτόν σημαίνει γνώση. Όχι όμως γνώση γενική κι αόριστη. Γνώση των ορίων του κτιστού και της απειρίας του άκτιστου.

Ο Θεός του Τολστόι είναι Αγάπη! Η ατέλεια του ανθρώπου - όπως εκφράζεται μέσα από το έργο του - εξυπηρετεί το Θεϊκό Σχέδιο και κρατά την φύση σε ισορροπία. Η γραφή του, εναρμονίζει την πλατωνική αποκάλυψη με την αριστοτελική θεωρία και την χριστιανική διδασκαλία, κι αντιλαμβάνεται τον Θεό ως το απεριόριστο κι όχι απροσδιόριστο Όλον του οποίου ο άνθρωπος έχει συνείδηση ότι είναι μέρος Του.

Υπό αυτή την έννοια, εμείς είμαστε η εκδήλωσή Του στην ύλη, τον χρόνο και τον χώρο κι είμαστε ενωμένοι και με όλες τις άλλες εκδηλώσεις Του. Με ό,τι ονομάζουμε φύση... αυτή η ολοκλήρωση σημαίνει αγάπη! Ο Θεός είναι η ολοένα μεγαλύτερη αγάπη που υπάρχει εντός μας. Η ζωοποιός δύναμη της ύπαρξής μας. Έτσι, αντιλαμβανόμαστε, γνωρίζουμε, αναγνωρίζουμε και προσεγγίζουμε το Θείο. Με την συνειδητοποίηση της εκδήλωσής Του μέσα από εμάς.

Διαρκώς ανασφαλής και ανικανοποίητος, ποθούσε διακαώς και αενάως την σωτηρία της ψυχής του. Αγάπησε και μίσησε. Αγαπήθηκε και μισήθηκε. Ζήτησε και βρήκε... Βρήκε στον Χριστό τον καθαρτικό λόγο που θα έσβηνε την λύπη την δική του και ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Έθεσε ερωτήματα περί ύπαρξης, αγάπης και πίστης, καλώντας και προκαλώντας και τον ίδιο ν’ απαντήσει! Αντιμετώπισε τους φόβους του, μονομάχησε με τον εαυτό του πριν από οποιονδήποτε κι οτιδήποτε άλλο και πρόσφερε ό,τι είχε.

Έτοιμος πια, αποδέχεται τον αποστολικό του προορισμό και συγκρούεται με τους δυνάστες της ζωής και της συνείδησης. Υπήρξε συνεπής, έντιμος κι άδολος. Οπωσδήποτε υπερβολικός! Κανείς δεν είναι αλάνθαστος. Η Ιεραρχία τον αφορίζει. Προηγουμένως, εκείνος εναντιώνεται στην αυθεντία της και την αποκηρύσσει, όμως, ουδέποτε απαρνήθηκε τον Χριστιανισμό. Αντίθετα, κατήλθε στο βάθος της συνειδήσεώς του και κατέληξε σε μια προσωπική δογματική που ναι μεν τον έθεσε εκτός του σώματος της Εκκλησίας πλην όμως, του πρόσφερε μια πιο προσωπική μεταφυσική προσέγγιση. Θεωρήθηκε απειλή. Η αγάπη για ορισμένους είναι απειλή...

Η αγιοποίηση της αυτοκρατορικής οικογένειας από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία το 2000 με το αιτιολογικό της "ταπεινότητας, καρτερίας και πραότητας" κι η αποστροφή ολοένα και περισσότερων χριστιανών από τα εκκλησιαστικά πράγματα, επιβεβαιώνει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την ορθότητα των απόψεων του Τολστόι για τον ρόλο της Ρωσικής Εκκλησίας και της συνέργειάς της με το εγκληματικό - από κάθε άποψη - καθεστώς. Καταδεικνύει επίσης, την αποτυχία του εκκλησιαστικού συστήματος στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και της σχέσης της με το Θείο.

Προσοχή όμως! Άλλο πράγμα η Εκκλησία - ως χώρος εξουσίας και διαχείρισης, κι άλλο πράγμα η πίστη και το θεολογικό περιεχόμενο του Χριστιανισμού. Ο Τολστόι, ο Καζαντζάκης και όλοι οι αιρετικοί με ή χωρίς εισαγωγικά, είχαν βαθιά γνώση του περιεχομένου της χριστιανικής διδασκαλίας και παράδοσης, γι’ αυτό και ήταν σε θέση να εκφράζουν άποψη έστω κι αν δεν απέφυγαν σε πολλές περιπτώσεις τα ερμηνευτικά σφάλματα.

Στο τέλος-τέλος, η συνεισφορά του Τολστόι στον Χριστιανισμό υπήρξε ανεκτίμητη κι έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζεται!

 

 

Βιβλιογραφία / αρθρογραφία:

• Wikipedia: "Εκτέλεση της οικογένειας των Ρομανώφ"
• http://www.katiousa.gr/istoria/apolytarchia-einai-ena-kseperasmeno-systima-gramma-tou-tolstoi-ston-tsaro-nikolao/
• https://www.academia.edu/44414056/Όταν_ο_Τολστόι_ασπάστηκε_το_τουρκο_ισλάμ
• Θοδωρής Μπόνης: "Το υπερβατικό στην αισθητική του Τολστόι"
• http://artinews.gr/τολστόι-ή-ντοστογιέφσκι-ποιον-θεό-να-πιστέψω.html
• https://ellogoslogos.blogspot.com/2020/11/blog-post.html