 |
| Pope Leo XIV is welcomed to the presidential palace in Ankara, Turkey, by Turkish President Recep Tayyip Erdogan Nov. 27, 2025, (CNS/Lola Gomez) |
Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ο Τούρκος πρόεδρος υποδεχόταν στην Άγκυρα τον Προκαθήμενο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η υποδοχή του ήταν η αναμενόμενη: χαμόγελα, χειραψίες, κόκκινα χαλιά και τιμητικά αγήματα. Η εικόνα αυτή αρκεί για να πείσει τον ανυποψίαστο ότι η Τουρκία ίσως αποτελεί υπόδειγμα θρησκευτικής ανεκτικότητας. Είναι όμως πράγματι έτσι;
Η Αγία Έδρα δεν είναι μόνο θρησκευτικός θεσμός· είναι και κρατική οντότητα που η Τουρκία υπολογίζει και σέβεται σε αντίθεση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο το οποίο αντιμετωπίζει με ένα μείγμα εθνικιστικών εμμονών, επιφυλακτικότητας, καχυποψίας, ιστορικών “ευαισθησιών”, νομικών περιορισμών, αλλά και με έκδηλη θρησκευτική και “εθνική” εχθρότητα.
Το παράδοξο είναι προφανές: το Βατικανό είναι κυρίαρχο κράτος με δομή εκκλησιαστική, πολιτική, οικονομική, διπλωματική και στρατιωτική ενώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν διαθέτει τίποτα από αυτά. Είναι ένας θεσμός αποκλειστικά θρησκευτικός που αντιλαμβάνεται τον ρόλο του καθαρά στο πλαίσιο της ποιμαντικής φροντίδας, δηλαδή της πνευματικής καθοδήγησης και στήριξης του ανθρώπου. Δεν διεκδίκησε ποτέ κάτι περισσότερο από το αυτονόητο: το δικαίωμα να υπάρχει ως αυτό που είναι. Κι όμως, για την Τουρκία αποτελεί... “απειλή”.
Αυτός ο φόβος της μας αποκαλύπτει την πραγματικότητα. Με το Βατικανό η Τουρκία μπορεί και συνομιλεί άνετα επειδή το Βατικανό δεν έχει ρίζες στην Κωνσταντινούπολη. Δεν συμβολίζει κάτι για το παρελθόν της Πόλης, δεν “ενοχλεί” το εθνικό της αφήγημα. Ο Πάπας έρχεται και φεύγει ως επισκέπτης. Το Φανάρι, όμως, είναι κάτι άλλο. Είναι μνήμη. Είναι συνέχεια. Είναι η διαρκής υπενθύμιση ότι η Κωνσταντινούπολη υπήρξε κάποτε το κέντρο της Χριστιανοσύνης στην Ανατολή. Και αυτή η υπενθύμιση δεν αρέσει στους Τούρκους. Αν μπορούσαν, θα εξαφάνιζαν κάθε χριστιανικό και ελληνικό μνημείο που θυμίζει τις ρίζες της Πόλης.
Όταν λοιπόν οι Τούρκοι αξιωματούχοι μιλούν για “Βατικανό της Ορθοδοξίας στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης που δεν μπορεί να είναι ανεκτό”, δεν φοβούνται την ύπαρξη και λειτουργία ενός ύποπτου κι ανεξέλεγκτου κέντρου ισχύος με δυνητική πολιτική επιρροή. Φοβούνται την δική τους Ιστορία. Την Ιστορία με την οποία είναι μπολιασμένη η γη που σήμερα κατέχουν.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι πρόβλημα για την Τουρκία. Είναι μία διαρκής ευκαιρία. Μία ευκαιρία που αδυνατεί να αξιοποιήσει! Είναι ένα πολιτισμικό και διπλωματικό κεφάλαιο που καμία άλλη χώρα στον κόσμο δεν διαθέτει.
Ας το σκεφτούν καλύτερα. Έχουν στην επικράτειά τους έναν θεσμό που συνομιλεί με κράτη κι Εκκλησίες σε όλο τον κόσμο. Έναν θεσμό που γεφυρώνει Ανατολή και Δύση. Έναν θεσμό με τεράστια ιστορική και πολιτιστική βαρύτητα. Κι όμως, εξακολουθούν να αισθάνονται απειλούμενοι. Συνεχίζουν να προκαλούν, να απαξιώνουν και να καταστρέφουν, υπονομεύοντας οι ίδιοι το κύρος και τη διεθνή τους εικόνα όσο καλά σκηνοθετημένη κι αν είναι.
