"Ό, τι είναι νόμιμο είναι ηθικό...", από το ημερολόγιο ενός ηλίθιου

 

Χαρακτικό που παρουσιάζει το λεγόμενο άχρηστο κοινοβούλιο. Το "άχρηστο κοινοβούλιο" ήταν το πρώτο κοινοβούλιο της Αγγλίας επί βασιλείας του Καρόλου Α ', και λειτούργησε από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο του 1625. Χαρακτηρίσθηκε ως άχρηστο καθώς δεν είχε καμία πρακτική κι ουσιαστική χρησιμότητα.

Το καθόλου ατυχές περιστατικό στα Lidl που δικαίως προκάλεσε την οργή και την αγανάκτησή μας, με τη συμπεριφορά του υπεύθυνου του καταστήματος στο Ίλιον και τους λόγους που προέβαλε για να δικαιολογηθεί, μου έφερε στο μυαλό την πασίγνωστη πλέον φράση του άλλοτε μεγαλοστελέχους της Νέας Δημοκρατίας, σπλάχνου του μητσοτακέϊκου και υπουργού της κυβέρνησης Καραμανλή, Γιώργου Βουλγαράκη, περί νομιμότητας και ηθικής, να επιβεβαιώνει κατ’ επανάληψη εκείνο που όλοι γνωρίζουμε: Ό,τι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό.

Τι σήμαινε όμως εκείνη η ομολογία του πρώην Υπουργού και πρώην Βουλευτή (νομοθέτη) που εν πολλοίς εξακολουθεί ως φιλοσοφία να ορίζει τον λεγόμενο πολιτικό μας πολιτισμό; Σήμαινε και σημαίνει ότι είναι δεδομένη εν τοις πράγμασι η ανικανότητα του Έλληνα νομοθέτη να ρυθμίζει του κανόνες της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής μας ζωής… τους κανόνες του παιχνιδιού. Και δεν είναι προνόμιο των Ελλήνων αυτή η ανικανότητα. Την συναντάμε παντού. Αλλού με περισσότερη κι άλλου με λιγότερη ένταση.

Πολλές φορές με έχει προβληματίσει η λογική με την οποία σχεδιάζονται, προτείνονται και ψηφίζονται - για να εφαρμοστούν - τελικά πολλοί Νόμοι. Κι άλλες τόσες φορές, με έχει απασχολήσει το ηθικό και το ποιοτικό τους πρόσημο… ξέρετε, κάποια πράγματα είναι οφθαλμοφανή. Βγάζουν μάτι κατά το κοινώς λεγόμενο.

Από την άλλη, δεν μπορώ να δεχτώ ότι αυτή η ανικανότητα είναι οργανική. Είναι σίγουρα επίκτητη και προκαλείται από σκοπιμότητες - το δίχως άλλο, κυρίως όμως, από την ίδια τη νοοτροπία μας. Τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε μεταξύ μας και το πώς βλέπουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας μέσα στο περιβάλλον μας. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο παρατηρούνται και διαφορές από χώρα σε χώρα. Κι είναι αλήθεια, πολλές χώρες γύρω μας και κοντά μας προκρίνουν την ευημερία και την εξυπηρέτηση των πολιτών τους, από την εξυπηρέτηση τους κράτους και του (όποιου) συστήματος εξουσίας και διαχείρισης. Έχουν άλλη στόχευση δηλαδή.

Ας επιστρέψουμε όμως στην ηθική και στο δίκαιο. Αν κι όλοι μας ακούμε και μιλάμε διαρκώς γι’ αυτές τις δύο έννοιες και μολονότι τις μεταχειριζόμαστε κάπως αόριστα κι αυθαίρετα πατώντας πότε στην ατομική-προσωπική και πότε στην συλλογική τους διάσταση, γνωρίζουμε ή έστω καταλαβαίνουμε ότι παράγουν πολύ συγκεκριμένα αποτελέσματα.    

Έτσι, μπορεί ο υπεύθυνος του καταστήματος να είχε την κανονιστική υποχρέωση να ακολουθήσει μία συγκεκριμένη διαδικασία, για να μην χάσει ενδεχομένως την δουλειά του από την άλλη, η αντίδραση του κόσμου υποδεικνυόμενη από την ηθική του συνόλου που θέλει τα πιο αδύναμα μέλη του να προστατεύονται για λόγους τάξης κι αρμονίας, μας έδωσε ένα πολύ συγκεκριμένο αποτέλεσμα: την ακύρωση της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης στην πράξη!

Ακόμη κι ο πιο ενδεής συμπολίτης μας έχει την ίδια αξία με εμάς. Έχει δικαίωμα στην ζωή και στην αξιοπρέπεια, έστω και αν δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος των ίδιων υποχρεώσεων.

Ακόμη κι ο πιο ενδεής συνάνθρωπός μας έχει ανάγκη της συμπαράστασης, της συνδρομής και της αλληλεγγύης μας, έστω κι αν ευθύνεται ο ίδιος για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει.

Το ερώτημα ωστόσο δεν είναι γιατί ένας υπάλληλος ακολούθησε τις προβλεπόμενες διαδικασίες, ούτε γιατί ένας από εμάς αναγκάστηκε να κλέψει για να φάει. Το μείζον ερώτημα είναι γιατί πεινάει! Και σε αυτό το ερώτημα οφείλει να απαντήσει ο Έλληνας νομοθέτης. Κι όχι μόνον οφείλει να απαντήσει αλλά έχει και την υποχρέωση να βρει λύση στο πρόβλημα.

Δεν μπορεί να την βρει. Δεν μπορεί να την βρει διότι η πολιτική είναι αποδεσμευμένη από την ηθική. Κι αυτή η αποδέσμευση, είναι αυταπόδεικτη! Καθώς, «ενός κακού μύρια έπονται» όπως λέει κι ο σοφός λαός μας, απόρροια αυτής της αποδέσμευσης είναι και η υπέρβαση κάθε ηθικού φραγμού από την επιχειρηματική και οικονομική ελίτ (και) στη χώρα μας. Μετενέργεια αυτής της υπέρβασης συνιστούν οι λογικές και οι πρακτικές στελεχών επιχειρήσεων, τεχνοκρατών και γραφειοκρατών καριέρας οι οποίοι, αν και διαθέτουν αξιόλογο βιογραφικό ή ικανότητες, υπολείπονται ήθους συμβατού του αξιακού μας φορτίου. Ακόμη κι αν είχαν ή έχουν αγαθές προθέσεις, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κατάσταση όπως αυτή έχει διαμορφωθεί.  

Το βλέπουμε και το αναγνωρίζουμε παντού. Από τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, τους μισθούς-χαρτζιλίκι, τα παράλογα πρόστιμα, τους φόρους επί των φόρων, τις business των ασφαλιστικών ταμείων (ανάθεμα κι αν προσφέρουν κάτι), την υγεία, την ασφάλεια, την παιδεία, μέχρι τους κάθε λογής περιορισμούς και τις παρεμβάσεις στην καθημερινότητά μας ενώ ζούμε δήθεν σε μια «σύγχρονη κι ελεύθερη δημοκρατία με θεσμούς που λειτουργούν». (Κ. Μητσοτάκης, MSC).  Σε αντιδιαστολή και παραφράζοντας ελάχιστα τον Ουελμπέκ (με συγχωρείτε που απαξιώ Τατσόπουλους και Χωμενίδες)… «δημιουργήσαμε ένα σύστημα με το οποίο είναι απλά αδύνατο ένας φυσιολογικός άνθρωπος να ζει και το χειρότερο είναι πως επιμένουμε ότι είναι η μόνη οδός.»

Τίποτε δεν γίνεται αυτόματα και μαγικά και τίποτε δεν είναι αυτορυθμιζόμενο όπως υποστηρίζουν οι βολεμένοι θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού, ενώ πασχίζουν να μας πείσουν για την πολιτική τους ορθότητα που μας θέλει όλους όχι ίσους αλλά αόριστους, απρόσωπους, απαθείς κι αναλώσιμους.