Αν τις προηγούμενες δεκαετίες μιλούσαμε για την ξέφρενη πορεία των εξοπλιστικών προγραμμάτων, με βασικούς πυλώνες ανάπτυξης αυτής της πολιτικής, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την πρώην Σοβιετική Ένωση - συμπεριλαμβανομένων των "δορυφόρων" τους, σήμερα, το "παιχνίδι παίζεται αλλού".
Νέοι παίκτες αναλαμβάνουν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην διεθνή σκακιέρα και το διακύβευμα είναι πολυδιάστατο, καθώς δεν αποτελεί σκοπό τους μόνον η παραγωγή και η εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων αλλά και η επιβολή εξαρτήσεων και ελέγχου της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης / λειτουργίας των γειτονικών τους λαών, με αναπόφευκτο αντίκτυπο στην διεθνή κοινότητα.
Τώρα, το ποιος θα καταφέρει να γίνει ο "κυρίαρχος του παιχνιδιού" είναι κάτι που θα μας απασχολήσει τα χρόνια που έρχονται σίγουρα όμως, όχι στο μακρινό μέλλον!
Αυτή την συγκεκριμένη χρονική περίοδο επέλεξαν ο Τουρκμένος Πρόεδρος Gurbanguly Berdymukhammedov, από το Αφγανιστάν όπου βρέθηκε για επίσημη επίσκεψη στις 28 Απριλίου και ο Ιρανός Πρόεδρος Mahmud Ahmadinejad, από το Ισλαμαμπάντ του Πακιστάν την ίδια ακριβώς ημέρα, να αναπτύξουν τα επιχειρήματά τους στην εξαγωγή φυσικού αερίου, ο μεν πρώτος μέσω του αγωγού που θα συνδέει Τουρκμενιστάν - Αφγανιστάν - Πακιστάν - Ινδία (ΤΑΡΙ) και ο δεύτερος, για τον αγωγό που θα συνδέει Ιράν - Πακιστάν - Ινδία (ΙΡΙ), προσπαθώντας ο καθένας από την πλευρά του, να παρουσιάσει την δική του πρόταση όσο πιο ελκυστική γίνεται.
Και οι δύο προτάσεις έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, ενώ το Πακιστάν και η Ινδία έχουν εκφραστεί θετικά τόσο για τον ΤΑΡΙ όσο και για τον ΙΡΙ, καθώς θα συνδράμουν σημαντικά στην ικανοποίηση των ενεργειακών τους αναγκών και όχι μόνο.
Κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Καμπούλ, ο τουρκμένος Πρόεδρος αναφέρθηκε εκτενώς στα οφέλη που θα επιφέρει η κατασκευή του ΤΑΡΙ στην ευρύτερη περιοχή και επισημοποίησε την συμφωνία - κατ' αρχάς με την κυβέρνηση του Αφγανιστάν, για την κατασκευή του αγωγού που θα ξεκινήσει το 2010 και θα ολοκληρωθεί έως το 2015.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του προγράμματος, το οποίο υπολογίζεται ότι θα κοστίσει περίπου 7,6 δις. $ με τρέχουσες τιμές, το μήκος του αγωγού θα ξεπερνά ίσως τα 1680 χλμ., θα ξεκινά από την τουρκμενική πόλη Dauletabad, θα διασχίζει το Αφγανιστάν και μέσω Kandahar θα περνά από την Quetta του Πακιστάν και θα καταλήγει στην ινδική κωμόπολη Fazilka. Προβλέπεται πως θα διακινούνται περίπου 33 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου ετησίως!
Παρά την ικανοποίηση που εκφράζουν οι ενδιαφερόμενες πλευρές, αρκετοί αναλυτές επισημαίνουν - και όχι άδικα - δύο πολύ σημαντικά μειονεκτήματα του ΤΑΡΙ. Το πρώτο, αφορά στην ασφάλεια του αγωγού και της μεταφοράς του φυσικού αερίου από αυτόν, καθώς θα διασχίζει το Αφγανιστάν μέσω της Kandahar, όπου συνεχίζονται οι εχθροπραξίες μεταξύ των Ταλιμπάν και των κυβερνητικών δυνάμεων. Το δεύτερο, και ίσως πιο πρακτικό, αφορά στο κατά πόσο το Τουρκμενιστάν διαθέτει αρκετά αποθέματα φυσικού αερίου τόσα, ώστε να διασφαλιστεί η επί μακρόν απρόσκοπτη λειτουργία του αγωγού!
Σύμφωνα με την Ρωσσική Kommersant, το Τουρκμενιστάν έχει ήδη υπογράψει σύμβαση με την Gazprom, σύμφωνα με την οποία υποχρεούται στην εξαγωγή 50 bcm ετησίως προς την Ρωσσία για περισσότερο από δύο δεκαετίες τουλάχιστον. Επίσης, έχει προχωρήσει σε παρόμοια συμφωνία με την Κίνα για εξαγωγή 30 bcm ετησίως, η οποία θα τεθεί σε εφαρμογή από το 2009. Παράλληλα ο τουρκμένος Πρόεδρος έχει δεσμευτεί για την αποστολή 10 bcm φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά οι λεπτομέρειες αυτής της συμφωνίας δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί.
Από την άλλη, ο ΤΑΡΙ έχει και δύο σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι του ΙΡΙ: α) υποστήριξη από την Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ADB) και β) καμμία Ιρανική συμμετοχή. Η υποστήριξη από την ADB προσδίδει στο πρόγραμμα ένα ευρύτερο διεθνές πεδίο ανάπτυξης και με δεδομένη την απουσία του Ιράν από κάθε διαπραγμάτευση, είναι πιο εύκολο να προσελκύσει επενδυτές συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η επίσκεψη του Ahmadinejad στο Πακιστάν ήταν παρόμοιας φύσης με την επίσκεψη Berdymukhammedov στο Αφγανιστάν.
update #2, 10/07/08:
The Afghan Pipeline You Don't Know About
update #3, 13/07/08:
Central Asia Pipeline to Secure Gas for China
EU and Turkmenistan talk energy and trade
update #4, 12/08/08:
Μια αρκετά ενδιαφέρουσα ανάλυση, με τίτλο: "Toward A New Paradigm For The Post-Soviet Petrostates", δημοσίευσε ο Daniel Kimmage στο RFE/RL την 7η Αυγούστου, αναφορικά με τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, τις νέες αναδυόμενες δυνάμεις στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, λόγω των τεράστιων αποθεμάτων τους σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο... Παρόμοιες αναλύσεις βλέπουμε και θα βλέπουμε συχνά, καθώς, η σημασία και ο ρόλος των πρώην αυτών Δημοκρατιών στη παγκόσμια οικονομία ολοένα και θα αυξάνεται λόγω της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης που εκ των πραγμάτων σπρώχνει τις χώρες και τους λαούς κάθε γωνιάς του πλανήτη σε αναζήτηση εναλλακτικών ή επιπρόσθετων προμηθευτικών πηγών ενέργειας.
Πιθανόν να γίνεται κατανοητό ότι ο ανταγωνισμός για την διαχείριση (πέραν της παραγωγής) των φυσικών πόρων της περιοχής, δηλαδή πετρέλαιο, νερό και φυσικό αέριο, είναι πολύ έντονος και μπορεί να προκαλεί πολιτικές και κοινωνικές μεταβολές με μη προβλέψιμες επιπτώσεις για ολόκληρο τον κόσμο και ειδικότερα για τους λαούς των χωρών αυτών! Δεσπόζουσα θέση (όπως ήταν αναμενόμενο) κατέχει η Ρωσσία έστω και παρά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του '90. Θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά; Μην ξεχνούμε ότι κατά τη διάρκεια της οκταετούς προεδρίας του Βλαντιμίρ Πούτιν, η Μόσχα κατέστησε απολύτως σαφές ότι δεν θα δεχόταν πλέον υποδείξεις από κανέναν... Ποιός θα μπορούσε να αρνηθεί ότι ο πόλεμος στον Καύκασο, που διεξάγεται αυτές τις ημέρες, είναι αποτέλεσμα - όσο κι αν ακούγεται κυνικό αυτό - του ανταγωνισμού των "Μεγάλων Δυνάμεων" στον έλεγχο των ενεργειακών δρόμων; Ας μην γελιόμαστε άλλο: Δεν είναι ουτέ οι ιστορικοί, ούτε οι συναισθηματικοί δεσμοί που οδήγησαν σε αυτήν την παράλογη αιματοχυσία.
Σύμφωνα με όλες τις σκέψεις και όλες τις αναλύσεις που βασίζονται σε πραγματικά στοιχεία και γεγονότα, θεωρείται βέβαιο ότι η σταδιακή αύξηση των κερδών από την διαχείριση και την μεταφορά τόσο του πετρελαίου όσο και του φυσικού αερίου (λόγω ζήτησης), αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην ανάπτυξη της ελεύθερης και δημοκρατικής διακυβέρνησης των χωρών αυτών.
Όπως ο ίδιος ο αρθρογράφος αναφέρει: "...Economies and geopolitical clout growing faster than a speeding bullet! Presidents more powerful than a locomotive! Able to ignore demands for political reform at a single bound! Look! On the shores of the Caspian! Nations in transition? Developing countries? No! It's the post-Soviet petrostates!
With oil and gas prices at stratospheric highs, these are the new supermen of the international arena, nimbly casting off the drab garb of "developing," "transiting," and "emerging" nations to perform astounding feats of outsize influence. Four of them have arisen on the territory that was once the Soviet Union: Azerbaijan, Kazakhstan, Russia, and Turkmenistan. Each reaps a significant portion of GDP from the export of oil and gas, and all pose difficulties for Western nations that wish to woo them for their resources.
The competition for those resources is fierce, even as democratic reform in all four countries requires an exceptionally powerful, and perhaps uniquely curved, magnifying glass to be seen. All of this was on display in July, with Russian President Dmitry Medvedev touring Azerbaijan, Turkmenistan, and Kazakhstan, while the U.S. Helsinki Commission held hearings on Azerbaijan and Kazakhstan, wrestling with the vexed issue of resources and reforms...". Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:
Η απορρόφηση αυτών των πόρων ενέργειας από την ... "Δύση" (κατά κύριο λόγο), διευκολύνει κάθε αντιδημοκρατική πρακτική και ενδυναμώνει καθεστώτα και πρόσωπα, που δεν υπολογίζουν τίποτε μπροστά στο κέρδος και την διατήρηση της εξουσίας (χαρακτηριστικό πραράδειγμα αποτελεί και ο σημερινός Πρόεδρος της Γεωργίας Mikheil Saakasvillin...).
Εκ των πραγμάτων κάποια στιγμή θα μάς γυρίσει ως μπούμερανγκ, αν δεν ληφθούν μέτρα ανακοπής αυτών των πολιτικών ή παρόμοιων μελλοντικών..."διαθέσεων".
Μέχρι σήμερα, κανείς δεν "αγγίζει" την Ρωσσία και την ηγεσία της αφού, ακόμη δεν έχει κατανοηθεί το εύρος της δύναμής της και της επιρροής που μπορεί να ασκήσει στον χώρο της Κεντρικής Ασίας και τον Καύκασο... με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Σε ό,τι αφορά στις Ηνωμένες Πολιτείες όμως, ως ηγέτιδα δύναμη μεταξύ των χωρών του λεγόμενου δυτικού κόσμου, θα έπρεπε να επιλέγει πιο συνετά το "είδος" των συμμαχιών και των συμφωνιών που επιθυμεί ή επιδιώκει και των πολιτικών που θέλει να εφαρμόζει.
Θα περιμένουμε την επόμενη κρίση ή θα είμαστε έτοιμοι ν' αντιμετωπίσουμε κάθε πιθανό κίνδυνο;
update #5, 19/09/08:
πηγή: RFE/RL (16/9/08)
EU and Kazakh officials have met in Brussels to discuss energy cooperation, the Russian-Georgian conflict, and other issues of mutual interest.
The annual EU-Kazakh meeting brought no breakthroughs, although Brussels' interest in the Central Asian country's vast oil and natural-gas reserves was apparent.
Kazakh officials expressed general interest in energy cooperation with the EU, but stressed that projects for new gas-transit routes are still in the planning stages. Kazakhstan is trying to strike a delicate balance between Russia and the European Union. Moscow has offered to buy up all of its gas, while the EU is interested in direct access to Kazakhstan's hydrocarbons bypassing Russian mediation.
Kazakh officials refrained from any direct endorsement of the EU's Nabucco project --a planned gas pipeline from Turkey to Austria that would serve as a direct link to Caspian energy reserves. Neither did the Kazakh representatives publicly comment on plans for a possible trans-Caspian gas pipeline, which would be needed for the EU to reach Central Asian gas.
Kazakhstan has in recent years become one of the largest investors in Georgia, a key transit country.
Kazakh Trade and Industry Minister Vladimir Shkolnik said Astana strives to continue cooperating with all its current partner countries. But he admitted there are "risks" affecting his countries multibillion-dollar investments in Georgia's energy sector in the wake of the recent Georgian-Russian war.
update #6, 26/9/08: Gazprom, Iran in Cooperation Talks
Gazprom has informed that a meeting between Alexi Miller, Chairman of Gazprom, and Syed Reza Kasaizade, MD of Iranian National Oil Company and deputy minister for petroleum, took place Thursday in Moscow.
The sides discussed implementation of the memorandum of understanding between Gazprom and the Iranian National Oil Company.
According to Gazprom, Iran has 28.13 trillion cubic meters of proven gas reserves, making it the world’s second largest holders of gas reserves after Russia.
update #7, 4/11/08:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου