Το σύνδρομο της «παιδικής χαράς» στην εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου

α. Βαλκάνια: "η αιτία του κακού"

Ο «ορθολογισμός» της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής όπως, αυτός εκφράζεται με δηλώσεις του τύπου «…το Κόσσοβο αποτελεί μία και μοναδική περίπτωση, και η ανεξαρτησία του από την Σερβία - με τον τρόπο που αυτή υποβοηθήθηκε από τις ΗΠΑ & ΕΕ και εφαρμόστηκε, δεν αποτελεί προηγούμενο για ανάλογες «διευθετήσεις» σε παρόμοια ζητήματα πουθενά στον κόσμο…» μάλλον αγωνία περιγράφει, παρά πεποίθηση που βασίζεται σε λογικά επιχειρήματα και στους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, έγγραφους ή άγραφους…

Η αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει επίγνωση των επιπτώσεων της παρέμβασής της στο Κοσσυφοπέδιο και αναγνωρίζει την συμβολή της στην αμφισβήτηση της διεθνούς νομιμότητας, προσπαθώντας να περιορίσει αυτές τις επιπτώσεις μέσα στα στενά όρια ενός - κατά πως φαίνεται - θνησιγενούς κρατικού μορφώματος, το οποίο δεν διαθέτει τα απαιτούμενα «υλικά» σύνθεσης, συνεργασίας άρα και ισότιμης συμμετοχής των διαφόρων εθνικών ή άλλων ομάδων πληθυσμού του, στην διακυβέρνηση στο εσωτερικό… κατ’ επέκταση και ισότιμης συμμετοχής στο διεθνές πεδίο.

Το μέλλον ενός λαού, το μέλλον ενός κράτους, δεν μπορεί να προσδιορίζεται και να εξαρτάται μόνον από τις οικονομικές ή άλλες επιδιώξεις τρίτων… «πατρόνων» θα τους χαρακτήριζα, που ευελπιστούν στην άνευ όρων διαχείριση των πλούσιων φυσικών πόρων ή στον απρόσκοπτο έλεγχο μιας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής, όπως και στην περίπτωση του Κοσόβου.

Αυτό, ασφαλώς το γνωρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ασφαλώς και το γνωρίζουν όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το «ενδιαφέρον» για την «αναβάθμιση» των Σκοπίων, αιτιολογεί και διευρύνει τον γεωγραφικό ορίζοντα των παραπάνω επιδιώξεων. Όμως, το ζήτημα των Σκοπίων και η πιθανή ή μη ένταξή τους στο ΝΑΤΟ ή την ΕΕ, δεν θα μας απασχολήσει σε αυτό το άρθρο.

Όπως έχω δηλώσει κατ’ επανάληψη, καθώς η Ελλάδα - όπως στην προκειμένη περίπτωση - είναι η άμεσα ενδιαφερόμενη και καθ’ όσο διαρκεί η διαπραγματευτική διαδικασία επίλυσης του ζητήματος του ονόματος της γειτονικής χώρας και των παρελκόμενων αυτού, που συνιστούν αιτία αποσταθεροποίησης στην περιοχή των Βαλκανίων, υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα και όργανα που νομιμοποιούνται θεσμικά στην άσκηση της εξωτερικής μας πολιτικής. Θεωρώ πως κάθε άλλη παρέμβαση η οποία ενδεχομένως θα περιείχε μια υποψία υποστήριξης ή το αντίθετο στην άσκηση της από τον οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένου και του γράφοντος, θα ήταν τουλάχιστον περιττή… έστω και αν θα χαρακτηριζόταν ως χρήσιμη. Επιμένω σε αυτή την άποψη και ελπίζω στην κατανόησή σας.

@

β. Η διεθνής πραγματικότητα αντιμέτωπη με τα διλήμματα που η ίδια δημιούργησε

Κάθε τι το οποίο πράττουμε και δεν νομιμοποιείται από συγκεκριμένους κανόνες ή αν αυτοί οι κανόνες δεν λαμβάνονται υπόψη και δεν υπάρξει αντίδραση σε αυτήστάση από την διεθνή κοινότητα, ως αποτέλεσμα θα έχουμε την χρήση του ίδιου ακριβώς σκεπτικού στην επίτευξη παρόμοιων επιδιώξεων, από τον οποιονδήποτε.

Η αλήθεια είναι, πως το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον - κυρίως οικονομικό - μέσα στο οποίο ζούμε, ενισχύει αποσχιστικές τάσεις και δεν επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα με προχειρότητα ή με ευσεβείς πόθους ή υποκειμενικές σκέψεις.

Παρόμοια ζητήματα, σαν αυτά του Κοσόβου, μπορούν να απαντηθούν σε διάφορα μέρη του κόσμου, τόσο στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο της Ευρώπης και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και στην Εγγύς και την Άπω Ανατολή ή την Αφρική. Όμως, η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου έχει συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να παραβλέψουμε!

Το γεγονός ότι, αρκετές Ευρωπαϊκές και τρίτες χώρες στήριξαν και αναγνώρισαν ευθύς αμέσως την παράνομη και παράτυπη (με βάση το Διεθνές Δίκαιο) απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από την Σερβία, ουσιαστικά, νομιμοποίησε παρόμοιες περιπτώσεις οπουδήποτε στον κόσμο. Με δεδομένη όμως την αμφισβητούμενη οικονομική / κοινωνική / πολιτική / πολιτισμική βιωσιμότητα τέτοιων κρατικών μορφωμάτων, πώς η διεθνής κοινότητα θα μπορεί φέρει στους ώμους της το βάρος τέτοιων αποφάσεων και μάλιστα, του όποιου κόστους διατήρησης και συντήρησής τους; Κι αν το νεοσύστατο αυτό κρατικό μόρφωμα ή όπως αλλιώς θέλετε ονομάστε το, δεν τα καταφέρει να «επιβιώσει», τότε ποιος θα πληρώσει τη ζημιά; Επιπρόσθετα, ποιός θα μπορούσε να εγγυηθεί, στο ελάχιστο, την ευημερία των πολιτών του αλλά, και των λαών τριγύρω αυτού, γνωρίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η «ανεξαρτησία» του επιτεύχθηκε; Παράλληλα, ποιός μπορεί να εγγυηθεί την αποτροπή ή έστω ελαχιστοποίηση πιθανών «παράπλευρων» κινδύνων αποσταθεροποίησης, όπως οι επακόλουθες εδαφικές διεκδικήσεις έναντι των γειτονικών κρατών, που συνηθίζονται σε τέτοιες περιπτώσεις; Εν πάση περιπτώσει, νομίζω, πρέπει να σοβαρευτούμε.

Και τα Σκόπια, αποτελούν ένα πρώτης τάξεως παράδειγμα που ενισχύει αυτόν τον προβληματισμό, αν αναλογιστούμε ότι ο πληθυσμός της χώρας δεν είναι ομοιογενής ούτε θρησκευτικά, ούτε εθνικά, ούτε ιστορικά, ούτε καν πολιτισμικά, ενώ προσπαθεί να «επιβιώσει», να αποκτήσει ταυτότητα και συνοχή με τον σφετερισμό χαρακτηριστικών και συμβόλων γειτονικού τους λαού, δηλαδή, εις βάρος αυτού του λαού, βάζοντας σε περιπέτειες και τον δικό τους!

Για να επιστρέψουμε όμως στην «αιτία του κακού», οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι συν αυτής, φαίνεται πως εξαπάτησαν την ηγεσία και τον λαό του Κοσσόβου σκόπιμα! Η πιο ενδεδειγμένη λύση, θα μπορούσε να είναι η ένταξη της Σερβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε και το Κόσσοβο θα μπορούσε να απολαμβάνει τα οφέλη που θα προέκυπταν. Πλέον, κάτι τέτοιο φαντάζει αδύνατο! Άρα, από εδώ και στο εξής θα έχουμε ένα κράτος-υποχείριο οποιασδήποτε οικονομικής ή πολιτικής παρέμβασης από έξωθεν δυνάμεις. Έχω την αίσθηση ότι υπεδείχθη ανωριμότητα από πολλές χώρες στην προκειμένη περίπτωση, πλην των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες κατάφεραν να «βάλουν πόδι» για τα καλά στην Βαλκανική… άρα και στην Ευρώπη. Το πείραμα, μπορεί να χαρακτηριστεί επιτυχημένο!

Πολλοί εκφράζουν τον φόβο ότι, ανάλογες εξελίξεις μπορούμε να αναμένουμε στο μέλλον για περιοχές εντός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πράγματι, είναι γνωστά σε όλους τα ζητήματα των Βάσκων στην Ισπανία ή των Φλαμανδών του Βελγίου. Δεν συμμερίζομαι αυτή την άποψη. Όχι γιατί δεν μπορεί να συμβεί, αλλά δεν έχει κανένα απολύτως νόημα σε μία Ευρωπαϊκή Ένωση που διακρατική μεν, ενιαία δε ως θεσμική / οικονομική οντότητα, δίχως εσωτερικά σύνορα, δεν προσφέρει το ανάλογο περιβάλλον που θα μπορούσε να θρέψει αποσχιστικές τάσεις-λύσεις και μάλιστα βιώσιμες.

Λίγο πιο πέρα, έχουμε το ζήτημα της Νότιας Οσετίας, η οποία το 1990 κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία της από την Γεωργία ενώ, μόλις προχθές για μία ακόμη φορά το Κοινοβούλιό της ζήτησε από τον ΟΗΕ, την Ρωσσία και την Ε.Ε. να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της. Μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει προχωρήσει στην αναγνώρισή της ως ανεξάρτητο κράτος. Δεν αποκλείεται όμως να επιτευχθεί η απόσχισή της σύντομα, αν αυτό εξυπηρετεί ευρύτερα συμφέροντα και όχι μόνον εκείνα του πληθυσμού της.

Το ελεύθερο, ανεξάρτητο και κυρίαρχο Κουρδιστάν. Αποτελεί πονοκέφαλο και για την Τουρκία και για τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής με έντονο το Κουρδικό στοιχείο στο εσωτερικό τους. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα επιθυμούσαν ένα ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος μέσα στην καρδιά της Κεντρικής Ασίας, με σκοπό την πιο «βολική» διαχείριση των φυσικών της πόρων εν τούτοις, δεν έχουν αποφασίσει αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εξυπηρετήσει καλλίτερα τα συμφέροντά της.

Γι’ αυτό άλλωστε, η Τουρκία έχει μείνει μόνη της στον αγώνα ενάντια των Κούρδων.Το Κουρδικό, δεν αποτελεί πρόβλημα εσωτερικής κοινωνικής συνοχής και ασφάλειας της Τουρκίας - όπως ισχυρίζεται - αλλά, βασικό ζήτημα εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής καθώς, πιθανή ενίσχυση των Κούρδων στην ευρύτερη περιοχή και μάλιστα με δικό τους κράτος, θα έθετε σε κίνδυνο τον ηγεμονικό ρόλο της στην Κεντρική Ασία! Και σε αυτή την περίπτωση, η Τουρκία θα βρισκόταν μόνη της, απέναντι στις ΗΠΑ και την διεθνή κοινότητα, δεδομένου ότι η πολεμική της πολιτική δεν τυγχάνει αποδοχής, παρά ανοχής καθώς, προς το παρόν, δεν έχει αποσαφηνιστεί ο ρόλος που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν οι Κούρδοι στο διεθνές πολιτικό / οικονομικό παιχνίδι.

Το παράδοξο, βρίσκεται στην επιδοκιμασία και αναγνώριση του δικαιώματος των Αλβανών του Κοσόβου για ανεξαρτησία, από την πλευρά της Τουρκίας καθώς, έτσι επιβεβαιώνει από μόνη της την νομιμότητα της επιθυμίας του Κουρδικού Λαού για ανεξαρτησία! Αρνούμενη να αποδεχθεί αυτή την πρώτου μεγέθους «γκάφα» της εξωτερικής της πολιτικής, θα χάσει σε αξιοπιστία και θα ενισχύσει τα σενάρια που θέλουν σύντομα τμήματα της Τουρκικής επικράτειας να ενσωματώνονται σε μια νέα κρατική οντότητα, με έντονο το Κουρδικό στοιχείο.

Υπάρχουν ένα σωρό συγκριτικά παραδείγματα, με σημείο αναφοράς το Κόσσοβο, που θα μπορούσαν να επιφέρουν ανάλογες εξελίξεις και μεταβολές στον παγκόσμιο χάρτη. Θα ήταν αδύνατο, μία τέτοια πιθανότητα, να μην αποτελεί καταστροφική προοπτική για την διατήρηση της διεθνούς νομιμότητας! Αυτή ασφαλώς, είναι η μία πλευρά των πραγμάτων.

Η άλλη πλευρά, υποδεικνύει την ανάγκη ακόμη περισσότερης δημοκρατίας, διασφάλιση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης εθνικών πληθυσμιακών ομάδων και μεταβολή συνόρων που ενδεχομένως, θα διάνοιγαν πιο ασφαλείς ενεργειακούς δρόμους. Η «μαγιά» χαλάει εκεί όπου κάποιος ή κάτι επιβάλλει την λογική αυτή όχι προς όφελος της διεθνούς κοινότητας, αλλά για την ικανοποίηση των δικών του και μόνο εθνικών(;) συμφερόντων! Άραγε, είναι τυχαίες οι «Ευρωπαϊκές παρεμβάσεις» των Ηνωμένων Πολιτειών, έπειτα από τις συνεχείς τους αποτυχίες στο Αφγανιστάν και το Ιράκ με το αιτιολογικό της καταπολέμησης της τρομοκρατίας;

Όπως σε όλα τα θέματα, έτσι κι εδώ, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Ένα είναι σίγουρο. Θα πρέπει να συμφωνήσουμε σ’ ένα συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο δεν θα αδικεί οποιοδήποτε κράτος, δεν θα θέτει σε κίνδυνο την εδαφική του ακεραιότητα και θα εξασφαλίζει το απαραβίαστο της εθνικής του κυριαρχίας! Παράλληλα, θα πρέπει να κατανοηθεί ότι η ανάγκη αυτοδιάθεσης εθνικών μειονοτήτων που ζουν εντός των ορίων μιας χώρας, μπορεί να υποστηριχθεί αν και εφόσον συντρέχουν ειδικοί και πολύ συγκεκριμένοι λόγοι, για τους οποίους η διεθνής κοινότητα (και όχι ένα κράτος ή ομάδα κρατών) μπορεί ν’ αναλάβει την ευθύνη της διευθέτησης του όλου ζητήματος, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η κοινωνική συνοχή και η ειρήνη εντός, γύρω και πέρα των ορίων του συγκεκριμένου κράτους.

@

Χρήσιμο υλικό:

"Η νέα βαλκανιοποίηση των Βαλκανίων", Χριστίνα Κουλούρη, "Το Βήμα" 24 Φεβρουαρίου 2008
"Διπλή παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου", Γ. Δημητρακόπουλος, "Ελευθεροτυπία" 2 Μαρτίου 2008
"Φρένο στις αποσχιστικές τάσεις", Θάνος Ντόκος, "Ελευθεροτυπία" 2 Μαρτίου 2008

wikipedia, "Έθνος", "Ελευθεροτυπία", "Le monde diplomatique"

update #1, 05/07/08:

Window on Eurasia: Moscow Seen Overplaying its Hand Along Its Borders in the Caucasus

Window on Eurasia: Moscow Caught Between Two Kinds of Russian Nationalism

update #2, 09/07/08:

Το ανεξάρτητο Κόσοβο και τα επικίνδυνα μεθεόρτια

update #3, 08/08/08, 21:10μμ:
Η ανανέωση έρχεται να συμπληρώσει την αναφορά στην διένεξη ανάμεσα στην Γεωργία και την αυτόνομη περιοχή της Ν. Οσετίας καθώς, σήμερα είχαμε εκτεταμένες πολεμικές επιχειρήσεις μεταξύ γεωργιανών και ρωσσικών στρατευμάτων, για το έλεγχο της περιοχής (λόγω της εισβολής των γεωργιανών δυνάμεων), με εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες. Ακόμη οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες και τα links που παραθέτω στην συνέχεια έχουν σκοπό να παρουσιάσουν όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένα το ζήτημα στην εξέλιξή του.

Πιθανόν να επανέλθω στο θέμα τις επόμενες ημέρες με νεώτερη ανάρτηση και όχι με ανανέωση του ήδη υπάρχοντος υλικού, ανάλογα με τις εξελίξεις.

Russia Warns Georgia Over Breakaway South Ossetia
SOUTH OSSETIA CRISIS STOKES TENSION BETWEEN RUSSIA AND GEORGIA
Russia Profile - South Ossetia Looks North
Russia and Georgia Come to Blows
Mεγάλης κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Νότια Οσετία
Well, That Didn't Last Long--Fighting Resumes in the Caucasus
Troops move in to South Ossetia
Δραματικές ώρες στη Νότια Οσετία
Πολεμική αναμέτρηση Γεωργίας - Ρωσίας την ώρα της έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων
Στα πρόθυρα πολέμου!
Update on the Caucasus War